Quốc hội đã chính thức thông qua luật Nhà giáo, đạo luật đầu tiên trong lịch sử lập pháp nước ta dành riêng cho đội ngũ những người dạy học. Luật sẽ có hiệu lực từ ngày 1.1.2026.

Sự kiện này không chỉ mang ý nghĩa pháp lý mà còn là bước ngoặt trong tư duy chính sách của nhà nước, thể hiện quyết tâm đề cao vị thế người thầy, khẳng định giáo dục là quốc sách hàng đầu, và người thầy chính là trung tâm của quốc sách ấy.

Trong phát biểu góp ý có tính định hướng sâu sắc, Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định rằng nhà giáo không chỉ là người truyền thụ kiến thức, mà phải là nhà khoa học, nhà sáng tạo, góp phần đào tạo nhân lực chất lượng cao, định hình phát triển tương lai dân tộc trong kỷ nguyên mới. Đó là một thông điệp lớn, và luật Nhà giáo đã luật hóa tinh thần, chủ trương đường lối phát triển giáo dục, đào tạo của Đảng. Người thầy hôm nay được kỳ vọng không chỉ dạy học, mà còn đồng hành tri thức, dẫn dắt đổi mới và khai mở tiềm năng con người. Họ cần giữ vững đạo đức nghề nghiệp, không ngừng nâng cao năng lực chuyên môn, làm chủ công nghệ và đổi mới phương pháp dạy học trong kỷ nguyên số.

Trong khi nhiều quốc gia tiên tiến như Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ, Anh, Đức… vẫn chưa có luật riêng cho giáo viên - thường chỉ lồng ghép trong luật công chức hoặc luật giáo dục - thì VN đã đi trước với một đạo luật chuyên biệt, toàn diện và đậm chất nhân văn. Đây là bước tiến thể chế rất đáng ghi nhận.

Luật quy định rõ ràng quyền được bảo vệ danh dự, thân thể và nhân phẩm của nhà giáo trong và ngoài nhà trường. Mọi hành vi xúc phạm, đe dọa, vu khống - kể cả trên không gian mạng - đều bị nghiêm cấm và có chế tài cụ thể. Điều này có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh một số vụ việc đáng tiếc đã từng làm tổn thương niềm tin của người thầy và xã hội.

Cùng với đó là hệ thống chính sách đãi ngộ hợp lý, thể hiện sự trân trọng với nghề giáo. Lương nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống sự nghiệp công lập, đi kèm các phụ cấp đặc thù như khu vực, trách nhiệm, thâm niên, giáo dục chuyên biệt. Luật cũng quy định cơ chế nghỉ hưu linh hoạt.

Đặc biệt, luật Nhà giáo nhấn mạnh yêu cầu phát triển nghề nghiệp liên tục. Đây là bước chuyển từ mô hình "nghề dạy học ổn định" sang mô hình "nghề học suốt đời". Người thầy không chỉ là người truyền đạt, mà còn phải không ngừng học hỏi, nghiên cứu, đổi mới để bắt nhịp với xã hội hiện đại, với kỳ vọng của học sinh, phụ huynh và đất nước.

Một điểm rất nhân văn trong luật Nhà giáo là cách tiếp cận mới với vấn đề dạy thêm. Luật không cấm giáo viên dạy thêm, nhưng nghiêm cấm mọi hình thức ép buộc học sinh học thêm - dù trực tiếp hay gián tiếp. Đây là cách điều tiết mềm mại nhưng sâu sắc, cho thấy tư duy tôn trọng quyền học của học sinh và quyền nghề nghiệp của nhà giáo.

Luật cũng xác lập hình mẫu người thầy thời đại mới - không chỉ giảng bài, chấm điểm, mà còn là người truyền cảm hứng, dẫn đường và đồng hành phát triển năng lực, phẩm chất học sinh. Đối với giảng viên đại học, luật yêu cầu phải gắn bó với nghiên cứu khoa học, chuyển giao tri thức, có sản phẩm học thuật, đóng góp cho xã hội và nền kinh tế tri thức. Ngành giáo dục được trao quyền tự chủ trong việc tuyển dụng, đánh giá, phát triển đội ngũ nhằm bảo đảm chọn đúng người, đúng việc, đúng năng lực, đúng cống hiến.

Mặt khác, từ luật đến cuộc sống là hành trình không ngắn. Để luật Nhà giáo thực sự đi vào thực tiễn, cần sự vào cuộc đồng bộ của Chính phủ, Bộ GD-ĐT, các bộ ngành liên quan và địa phương. Cần các văn bản hướng dẫn cụ thể, cần bố trí ngân sách đủ mạnh. Trên hết, cần sự chủ động, niềm tin và cảm hứng từ chính đội ngũ nhà giáo, để họ bước vào hành trình mới với tâm thế người khai sáng, người sáng tạo, người dẫn lối tương lai.

Khi ánh sáng ban mai tràn vào lớp học, người thầy hôm nay không còn đơn độc. Sau lưng họ là một đạo luật - là cả một quốc gia đang đứng sau, bảo vệ, khích lệ và kỳ vọng. Luật Nhà giáo không chỉ là một bước tiến pháp lý, mà còn là lời tri ân chân thành và sự tiếp sức lâu dài cho những người lặng lẽ gieo hạt giống tri thức mỗi ngày.