Những viên sỏi đường mật nhỏ, thường bị xem nhẹ, thực chất có thể là nguyên nhân dẫn tới căn bệnh nguy hiểm là ung thư đường mật.

Theo TS.BS Nguyễn Thành Khiêm, Trung tâm Phẫu thuật Tiêu hóa - Gan Mật Tụy, Bệnh viện Bạch Mai, ung thư đường mật không chỉ hiếm gặp mà còn rất khó chẩn đoán sớm và điều trị phức tạp. Khoảng 90% trường hợp ung thư đường mật được phát hiện khi bệnh đã ở giai đoạn không còn khả năng phẫu thuật.

Sỏi đường mật là cặn lắng tích tụ trong dịch mật, tạo thành sỏi. Tại Việt Nam và nhiều nước châu Á, bệnh lý này rất phổ biến, chủ yếu do ăn uống thiếu vệ sinh, tạo điều kiện cho giun lên ống mật. Khi mới xuất hiện, sỏi thường gây đau quặn bụng, sốt, vàng da do tắc nghẽn hoặc nhiễm trùng. Tuy nhiên, nếu tồn tại lâu ngày, sỏi gây viêm mạn tính và làm tăng nguy cơ ung thư đáng kể.

Theo bác sĩ Khiêm, các cơ chế sinh ung thư trên nền sỏi gồm: cọ xát cơ học giữa sỏi và niêm mạc ống mật gây tổn thương liên tục; tắc nghẽn làm ứ đọng và biến đổi thành phần hóa học của dịch mật, khiến dịch mật trở nên độc hại với tế bào biểu mô.

Tắc nghẽn còn tạo môi trường ứ đọng, thiếu oxy cho vi khuẩn phát triển. Vi khuẩn từ ruột dễ dàng di chuyển ngược dòng vào đường mật, sinh độc tố và các chất chuyển hóa có hại (như acid mật thứ cấp, amoniac). Những chất này có thể gây độc cho DNA tế bào biểu mô, thúc đẩy viêm nặng và biến đổi ác tính.

Ứ đọng dịch mật kích hoạt phản ứng viêm lan rộng. Các tế bào bạch cầu, đại thực bào, lympho di chuyển đến vùng tổn thương, tiết ra cytokine, chemokines và yếu tố tăng trưởng, duy trì trạng thái viêm mạn tính. Lâu dài, quá trình này gây gián đoạn nhân lên tế bào, phát sinh lỗi sao chép ADN và hạn chế khả năng tự sửa chữa, làm tăng đột biến.

Viêm mạn kéo dài cũng làm suy yếu hệ miễn dịch tại chỗ, giảm khả năng nhận diện và loại bỏ tế bào bất thường. Đồng thời, tế bào sản sinh nhiều gốc tự do, tăng nguy cơ đột biến gen. Khi các đột biến này ảnh hưởng đến gen kiểm soát chu kỳ tế bào, chúng có thể thúc đẩy sự tăng sinh bất thường, hình thành khối u ác tính.

Ở giai đoạn đầu, ung thư đường mật diễn biến âm thầm nên khó phát hiện. Triệu chứng thường mờ nhạt, dễ bị nhầm với các bệnh gan mật khác. Người từng mắc sỏi mật nên kiểm tra định kỳ, đặc biệt chú ý dấu hiệu vàng da, vàng mắt - dấu hiệu điển hình khi khối u gây tắc mật. Vàng da trong ung thư thường tăng dần, khác với vàng da do sỏi, vốn đi kèm đau bụng, sốt.

Các biểu hiện khác bao gồm ngứa toàn thân do tăng bilirubin, phân bạc màu, nước tiểu sẫm, đau vùng hạ sườn phải hoặc thượng vị - đau âm ỉ hoặc liên tục, sụt cân không rõ lý do, mệt mỏi, chán ăn, sốt nhẹ kéo dài do viêm hoặc ung thư.

Ung thư đường mật là một căn bệnh nguy hiểm, nhưng việc chủ động nhận biết, quản lý tốt tình trạng sỏi đường mật và tầm soát định kỳ có thể giúp phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm, từ đó tăng cơ hội điều trị thành công và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Lê Nga