So với thuở sơ khai, chiếc găng tay đã trải qua nhiều cải tiến cách mạng để trở thành trợ thủ không thể thiếu của những người gác đền.

Khi Liverpool đánh bại Tottenham 5-1 vào tháng 4 để vô địch Ngoại hạng Anh, Alisson Becker đã nối gót một thủ thành huyền thoại và ghi danh vào sách kỷ lục. Anh trở thành thủ môn đầu tiên kể từ Peter Schmeichel của Man Utd năm 1999 lên ngôi ở giải đấu này với đôi găng được sản xuất bởi hãng Reusch.

Cách đây 5 năm khi Liverpool vô địch Ngoại hạng Anh, Alisson dùng găng Nike. Nhưng vào tháng 10/2023, thủ môn Brazil đã ký hợp đồng với Reusch, nhãn hiệu mà anh từng dùng lúc còn chơi cho Novo Hamburgo tại quê nhà. Đây được coi là chiến thắng của công ty đến từ Đức, nơi cung cấp găng tay cho một cựu thủ môn Liverpool là Caoimhin Kelleher.

Reusch là một trong những thương hiệu lâu đời nhất về sản xuất găng tay. Năm 1973, họ từng sản xuất đôi găng đầu tiên có thành phần mủ cao su nguyên chất cho Sepp Maier, thủ môn của Bayern Munich và Tây Đức. Sau khi Maier vô địch World Cup 1974, dòng sản phẩm găng tay từ nhựa cao su cháy hàng trên thị trường.

Trước đó, găng tay thủ môn chủ yếu được tạo ra với chất liệu và công nghệ giống đôi găng cao su khi làm vườn. Một số thủ thành dùng găng tay len để giữ ấm vào công việc bảo vệ cầu môn, hoặc thậm chí bắt bóng bằng tay trần. Vào những năm 1940, Amadeo Carrizo, thủ môn có hơn 500 lần khoác áo River Plate, là một trong những người đầu tiên đeo găng thi đấu. Năm 1966, thủ môn huyền thoại Gordon Banks dùng đôi găng cùng tuyển Anh vô địch World Cup 1966 để làm vườn, trước khi vứt bỏ.

Ngược dòng quá khứ xa hơn, năm 1885, nhà sản xuất người Anh, William Sykes, đã thiết kế găng tay da chuyên dụng cho thủ môn và đây được công nhận là sản phẩm đầu tiên có bằng sáng chế. Trải qua gần 100 năm, đôi găng thủ môn đã tiến hóa mạnh mẽ. Tại World Cup 1970, Banks đeo đôi găng thử nghiệm với các vết lõm bằng cao su ở lòng bàn tay. Đôi găng này giúp thủ môn Anh cản phá cú đánh đầu từ Pele, vốn được xem là pha cứu thua hay nhất mọi thời trong lịch sử cup thế giới.

Theo thời gian, công nghệ và tính thẩm mỹ của găng tay thủ môn được cải thiện đáng kể. Những thiết kế lỗi thời, thừa thãi và không gọn gàng của giai đoạn 1980 – 1990 giờ đã là ký ức xa xôi. Ngày nay, các thủ môn hàng đầu coi găng tay như "lớp da thứ hai", phải thật nhẹ và được cá nhân hóa cho từng bàn tay. Những đôi găng hiện đại có nhiều kiểu dáng khác nhau, lỗ thông hơi, vùng đấm bóng chứa cao su hoặc phần cổ tay không cần dây buộc, dán.

Ở phân khúc giá rẻ với chi phí khoảng 33 USD, chất liệu của đôi găng là sự kết hợp giữa các loại vải và hợp chất khác nhau, chẳng hạn như vải lưới và cao su – những vật liệu giá thành thấp. Loại găng này thường có thiết kế phẳng, khác nhiều so với đôi găng "thửa riêng" mà các thủ thành hàng đầu thế giới dùng. Loại găng chuyên nghiệp có giá bán lẻ dao động từ 106 USD đến 239 USD. Sản phẩm này được cấu tạo từ những nguyên, vật liệu đắt tiền, ví dụ như cao su tổng hợp được sử dụng trong đồ lặn.

Về mặt thiết kế, một đôi găng điển hình có băng quấn cổ tay với "khóa" dính. Hiện nhiều nhà sản xuất thay đổi loại khóa dính này bằng cách loại bỏ, hoặc sử dụng băng quấn được làm từ mủ cao su để hỗ trợ kiểm soát bóng. Ngoài ra, các lỗ thông hơi cũng ngày càng phổ biến nhằm giảm ướt bàn tay do mồ hôi, đồng thời phần đấm bóng của găng cũng được chú trọng nghiên cứu và cải tiến nhiều hơn những năm gần đây.

Điều này được thể hiện rõ qua thiết kế của Adidas, với gần 300 chiếc gai được gắn ở mặt sau dòng Predator Pro Hybrid. Đây là sản phẩm Gianluigi Donnarumma đã đeo trong trận chung kết Euro năm 2021 khi Italy thắng Anh. Ngoài những chiếc gai, một số đôi găng được thiết kế đặc biệt ở phần đấm bóng nhằm tăng khả năng xử lý và chuyển hướng, giúp thủ môn vận động tự nhiên và thoải mái nhất.

Bên cạnh đó, an toàn là yếu tố quan trọng khác được tập trung phát triển. Adidas đang nghiên cứu cách bảo vệ ngón tay thủ môn khỏi tình trạng duỗi, căng quá mức. Họ đã cho ra mắt công nghệ mới với việc tích hợp thêm miếng đệm lót quay đầu ngón tay, qua đó giảm thiểu tác động từ trái bóng.

Một kiểu thiết kế đặc biệt được không ít thủ môn tin dùng là loại găng bốn ngón, dành cho người giữ khung thành muốn có cảm giác chân thực nhất, giống như việc chỉ đang sử dụng tay trần làm việc. Aaron Ramsdale là một trường hợp như vậy. Trước Ramsdale, cựu thủ môn tuyển Anh Robert Green cũng từng chọn kiểu dáng "độc lạ" trong những năm cuối sự nghiệp, vì ngón út bên bàn tay phải của anh liên tục bị gãy hoặc trật khớp.

Với thủ môn chuyên nghiệp, họ thường nhận thấy độ bám của găng tay giảm sút sau khoảng một tháng sử dụng. Theo số liệu của hãng Reusch, Peter Schmeichel thường dùng 50 đến 60 đôi khi thi đấu mỗi mùa giải, chưa tính số găng cựu thủ môn Đan Mạch đeo khi tập luyện.

Ngày nay, găng tay thi đấu và tập luyện có thể khác nhau. Nhiều thủ thành hiện nay tập luyện bằng đôi găng trơn trượt, khó kiểm soát. Nói cách khác, đôi găng này dễ mắc lỗi và sai lầm hơn. Tại sao làm vậy? Trong buổi tập, giáo án được lên sẵn, các tình huống thường được tính toán trước, do đó tâm thức của thủ môn đã luôn sẵn sàng với sự chủ động cao. Họ làm tốt bài tập, ít khi mắc lỗi và không đối mặt khó khăn. Đó là trạng thái khác xa khi thi đấu chính thức. Vì vậy, nhiều thủ thành tập luyện bằng đôi găng khác nhằm cải thiện khả năng thích nghi và chuẩn bị cho bản thân tâm lý thực chiến với những pha bóng khó kiểm soát lúc chính thức vào sân.

Trên sân, khán giả thường xuyên thấy thủ môn dùng khăn lau găng để loại bỏ phần trơn trượt, hoặc dùng vaseline – một loại sáp dầu nhằm chữa da khô – bôi vào găng tay, như Andre Onana của Man Utd. Theo các chuyên gia, hành động của Onana có hai mục đích: kéo dài tuổi thọ cho đôi găng và giúp tăng độ bám.

"Làm ẩm găng tay một chút sẽ kích hoạt các hạt cao su bên trong, cải thiện độ bám", Bob Fidler, quản lý hãng Reusch tại Anh, nói. "Trước khi dùng găng lần đầu, bạn nên giặt để giữ ẩm và loại bỏ nhựa dính vào lòng bàn tay. Khi dùng xong, bạn nên giặt, như vậy sẽ bền hơn. Thủ môn có thói quen khạc nhổ lên găng tay, một phần do thói quen. Thực tế việc đó không ảnh hưởng nhiều đến chất lượng đôi găng".

Hãng Reusch cũng tiến hành phân tích và khẳng định không tìm thấy lợi ích của việc thoa sáp dầu lên găng tay. Do đó có thể tin rằng, Onana làm vậy như một hành động "mê tín", hoặc chỉ đơn giản để cảm thấy tự tin hơn.

Vy Anh