Thái hậu Sirikit, mẹ của Quốc vương Thái Lan Maha Vajiralongkorn, qua đời ngày 24/10, hưởng thọ 93 tuổi.

"Tình trạng của Thái hậu đã xấu đi và vào lúc 21h21 ngày 24/10, bà qua đời tại Bệnh viện Chulalongkorn", thông báo từ Cung điện Hoàng gia Thái Lan cho biết, thêm rằng Thái hậu đã "mắc nhiều bệnh" khi nhập viện từ năm 2019 và bà bị nhiễm trùng máu từ hôm 17/10. Mặc dù được đội ngũ y tế nỗ lực điều trị, tình trạng của bà vẫn không cải thiện.

Vì sức khỏe yếu, những năm gần đây, Thái hậu thường xuyên vắng mặt trước công chúng Thái Lan. Hình ảnh được Cung điện công bố nhân dịp sinh nhật lần thứ 88 của Thái hậu Sirikit cho thấy con trai bà, Vua Maha Vajiralongkorn, cùng các thành viên hoàng gia đã đến thăm bà tại Bệnh viện Chulalongkorn.

Thái hậu Sirikit là người được công chúng Thái Lan yêu mến. Chân dung bà được treo tại nhà riêng, văn phòng làm việc và các không gian công cộng trên khắp đất nước. Sinh nhật bà được lấy làm Ngày của Mẹ tại Thái Lan.

Bà Sirikit Kitiyakara sinh ngày 12/8/1932 trong một gia đình quý tộc giàu có ở Bangkok, cùng năm chế độ quân chủ chuyên chế được thay thế bằng hệ thống lập hiến. Cả cha và mẹ bà đều có quan hệ họ hàng với các vị vua trước đó của vương triều Chakri hiện tại.

Bà theo học tại các trường ở Bangkok trong thời chiến, nơi bị không quân Đồng minh oanh tạc sau khi quân Nhật tiến vào Thái Lan. Sau Thế chiến II, bà chuyển đến Pháp cùng cha khi ông giữ chức đại sứ tại đây.

Năm 16 tuổi, bà gặp Vua Bhumibol Adulyadej tại Paris. Tình cảm của họ nảy nở sau khi Quốc vương Bhumibol gặp một tai nạn xe hơi suýt chết và bà chuyển đến Thụy Sĩ, nơi ông đang theo học, để giúp chăm sóc ông. Nhà vua đã khiến bà xiêu lòng bằng thơ ca và sáng tác một điệu waltz có tựa đề "Anh mơ về em".

Hai người kết hôn vào năm 1950 và có 4 người con, gồm Vua Maha Vajiralongkorn hiện tại cùng ba công chúa Ubolratana, Sirindhorn và Chulabhorn.

Trong những năm đầu hôn nhân, cặp đôi hoàng gia Thái Lan đã đi khắp thế giới với tư cách đại sứ thiện chí và xây dựng quan hệ cá nhân với các lãnh đạo toàn cầu. Đến đầu những năm 1970, hai người chuyển sang tập trung vào các vấn đề trong nước của Thái Lan, như tình trạng đói nghèo ở nông thôn hay vấn nạn nghiện thuốc phiện ở các bộ lạc miền núi.

Hàng năm, họ đi khắp các vùng nông thôn, đồng thời chủ trì hơn 500 buổi lễ cấp hoàng gia, tôn giáo và nhà nước. Bà Sirikit thường đến thăm những ngôi làng nghèo ở Thái Lan và được những phụ nữ lớn tuổi ở đây gọi là "con gái". Hàng nghìn người đã nêu các vấn đề của mình với bà, từ những vụ cãi vã hôn nhân đến tình hình bệnh tật. Bà cùng trợ lý đích thân giải quyết nhiều trường hợp.

Hàng loạt dự án phát triển của hoàng gia đã được triển khai trên khắp Thái Lan và một số dự án do chính Thái hậu khởi xướng, trực tiếp giám sát.

Để tăng thu nhập cho các gia đình nghèo ở nông thôn và bảo tồn nghề thủ công đang mai một, vào năm 1976, bà Sirikit thành lập SUPPORT, quỹ chuyên đào tạo hàng nghìn dân làng về dệt lụa, làm đồ trang sức, tranh vẽ, gốm sứ cùng những nghề thủ công truyền thống khác.

Bà cũng thành lập các trung tâm nhân giống động vật hoang dã, "sở thú mở" và trại giống để cứu loài rùa biển đang bị đe dọa. Các dự án "Rừng Yêu Nước" hay "Ngôi Nhà Nhỏ Trong Rừng" của bà được thúc đẩy nhằm chứng minh lợi ích kinh tế từ việc bảo tồn rừng che phủ và nguồn nước.

Trong khi chế độ quân chủ ở những nơi khác chỉ có vai trò nghi lễ hoặc tượng trưng, Thái hậu Sirikit tin rằng hoàng gia là một thiết chế quan trọng ở Thái Lan.

"Một số người ở các trường đại học nghĩ rằng chế độ quân chủ đã lỗi thời. Nhưng tôi nghĩ Thái Lan cần một vị vua hiểu dân. Khi có tiếng gọi "Nhà vua sắp đến', hàng nghìn người sẽ tề tựu", bà nói trong một cuộc phỏng vấn năm 1979. "Chỉ riêng từ 'Vua' thôi đã hàm chứa điều gì đó vô cùng kỳ diệu. Thật sự tuyệt vời".

Vũ Hoàng (Theo AP, AFP)