वीरेंद्र पंडित

नवी दिल्ली: बांगलादेशच्या पदच्युत माजी पंतप्रधान शेख हसीना वाजेद यांनी म्हटले आहे की, त्यांचे मायदेशी परतणे “सहभागी लोकशाही” पुनर्संचयित करणे, त्यांच्या पक्ष, अवामी लीगवरील बंदी उठवणे आणि मुक्त, निष्पक्ष आणि सर्वसमावेशक निवडणुका आयोजित करणे यावर अवलंबून आहे.

टिप ऑफनंतर, 78 वर्षीय हसीना यांनी ढाका येथून हेलिकॉप्टरने पळ काढला आणि ऑगस्ट 2024 मध्ये भारतात आश्रय घेतला जेव्हा पाकिस्तान-समर्थित इस्लामी टोळ्यांनी “विद्यार्थ्यांच्या” वेषात मुस्लिम राष्ट्रात मोठ्या प्रमाणात निदर्शने केली. त्यानंतर ढाकाने तिच्यावर आणि अवामी लीगच्या नेत्यांवर डझनभर खोटे गुन्हे दाखल केले आहेत.

एका मीडिया आउटलेटने बुधवारी तिला उद्धृत केले की निवडून न आलेल्या युनूस प्रशासनावर “भारताशी संबंध धोक्यात आणणे आणि अतिरेकी शक्तींना बळ देणे” असा आरोप केला.

अंतरिम सरकारच्या परराष्ट्र धोरणाचा विरोधाभास करून, ती म्हणाली की ढाका आणि नवी दिल्ली यांच्यातील व्यापक आणि खोल संबंध “युनूसच्या मध्यांतराचा मूर्खपणा” सहन करण्यास सक्षम असले पाहिजेत.

हसीना यांनी तिला आश्रय दिल्याबद्दल नवी दिल्लीचे आभार मानले आणि भारत सरकार आणि तेथील लोकांच्या त्यांच्या दयाळू आदरातिथ्याबद्दल ती अत्यंत आभारी असल्याचे सांगितले.

तिच्या बांगलादेशात परत येण्यासाठी सर्वात महत्त्वाची अट म्हणजे बांगलादेशी लोकांना आवश्यक असलेली तीच अट: सहभागी लोकशाहीकडे परत जाणे. “अंतरिम प्रशासनाने अवामी लीगवरील बंदी रद्द केली पाहिजे आणि स्वतंत्र, निष्पक्ष आणि सर्वसमावेशक निवडणुकांना परवानगी दिली पाहिजे.”

अनेक आठवड्यांच्या हिंसक सरकारविरोधी निदर्शनांनंतर सर्वाधिक काळ काम करणाऱ्या बांगलादेशच्या पंतप्रधानांनी 5 ऑगस्ट 2024 रोजी देश सोडला. प्रचंड आंदोलनामुळे तिला राजीनामा देण्यास भाग पाडले आणि अखेरीस भारतात जाण्यास भाग पाडले, युनूसच्या नेतृत्वाखालील अंतरिम प्रशासनाचा मार्ग मोकळा झाला, ज्यात फेब्रुवारी 2026 मध्ये नवीन संसदीय निवडणुका होण्याची शक्यता आहे, असे मीडियाने बुधवारी सांगितले.

तिच्या सरकारने निदर्शने चुकीची केली का असे विचारले असता, ती म्हणाली, “साहजिकच, आम्ही परिस्थितीवरील नियंत्रण गमावले आणि ते खेदजनक आहे.”

“या भयंकर घटनांमधून बरेच धडे शिकण्यासारखे आहेत, परंतु माझ्या मते, काही जबाबदारी तथाकथित विद्यार्थी नेत्यांची (खरेतर अनुभवी राजकीय फायरब्रँड्स) देखील आहे ज्यांनी गर्दीला चाबूक मारले.”

हसीनाने फेब्रुवारी 2026 च्या निवडणुकीवर बहिष्कार टाकण्याचे आवाहन केल्याच्या वृत्तांनाही नाकारले आणि अवामी लीग वगळता कोणत्याही निवडणुकीला कायदेशीरपणा नसेल असा आग्रह धरला.

“कोट्यवधी लोक आम्हाला पाठिंबा देतात… आपल्या देशासाठी ही एक मोठी गमावलेली संधी असेल, ज्याला लोकांच्या खऱ्या संमतीने सरकारची नितांत गरज आहे. मला आशा आहे की ही मूर्ख बंदी रद्द केली जाईल… सरकार असो किंवा विरोधात असो, अवामी लीगने बांगलादेशातील राजकीय संभाषणाचा भाग असणे आवश्यक आहे,” ती म्हणाली.

भारत हे नेहमीच बांगलादेशचे सर्वात महत्त्वाचे आंतरराष्ट्रीय संबंध राहिले आहेत, असे प्रतिपादन करून हसीना यांनी अंतरिम सरकारवर नवी दिल्लीशी असलेले संबंध धोक्यात आणल्याचा आरोप केला.

युनूसचा भारताशी असलेला शत्रुत्व “मूर्खपणाचा आणि टोकाचा स्वतःचा पराभव करणारा” आहे आणि तो कमकुवत सम्राट, निवडून न आलेला, अराजक आणि अतिरेक्यांच्या पाठिंब्यावर अवलंबून असल्याचे त्याला प्रकट करतो, तिने आरोप केला. “मला आशा आहे की तो स्टेजमधून बाहेर पडण्यापूर्वी जास्त राजनैतिक चूक करणार नाही.”

बांगलादेशातील सध्याच्या प्रतिकूल वातावरणाबद्दल चिंतित असलेल्या भारतीयांना, हसीना यांनी आश्वासन दिले, अंतरिम सरकार आपल्या देशवासियांना आणि स्त्रियांच्या विचारांचे प्रतिनिधित्व करत नाही. भारत हा आपल्या देशाचा सर्वात महत्त्वाचा मित्र आहे आणि राहील.

आंतरराष्ट्रीय गुन्हेगारी न्यायालयात (ICC) आंतरराष्ट्रीय देखरेखीखाली खटला चालवण्यास ती तयार असल्याचेही हसिना म्हणाली, परंतु युनूसने अशी प्रक्रिया टाळली आहे कारण निष्पक्ष न्यायाधिकरण तिला निर्दोष ठरवेल.

“मी वारंवार युनूसच्या सरकारला आयसीसीमध्ये माझ्यावर खटला चालवण्याचे आव्हान दिले आहे, जर त्याला त्याच्या केसबद्दल इतका विश्वास असेल तर. युनूसने हे आव्हान कायम ठेवले आहे कारण त्याला माहित आहे की आयसीसी, एक निष्पक्ष न्यायाधिकरण मला नक्कीच दोषमुक्त करेल,” ती म्हणाली.

तिने बांगलादेशचे आंतरराष्ट्रीय गुन्हे न्यायाधिकरण बरखास्त केले, ज्याने तिच्याविरुद्ध कार्यवाही सुरू केली आहे आणि जिथे सरकारी वकील फाशीची शिक्षा मागत आहेत. कांगारू न्यायाधिकरण तिच्या राजकीय विरोधकांच्या नियंत्रणाखाली आहे.

ते तिला आणि अवामी लीगला राजकीय शक्ती म्हणून निष्प्रभ करण्याचा प्रयत्न करत आहेत. ते त्यांच्या विरोधकांना दडपण्यासाठी फाशीच्या शिक्षेचा वापर करतील या वस्तुस्थितीवरून त्यांना लोकशाही किंवा योग्य प्रक्रियेबद्दल किती कमी आदर आहे हे दिसून येते, असा आरोप तिने केला.

हसीनाच्या म्हणण्यानुसार, युनूसला काही पाश्चिमात्य उदारमतवाद्यांचा किमान निष्क्रीय पाठिंबा लाभला ज्यांना चुकीचे वाटले की तो त्यांच्यापैकी एक आहे.

आता जेव्हा त्यांनी त्याला आपल्या मंत्रिमंडळात कट्टरपंथींना स्थान दिले आहे, अल्पसंख्याकांशी भेदभाव केला आहे आणि राज्यघटना मोडीत काढली आहे, आशा आहे की ते आपला पाठिंबा काढून घेत आहेत, ती म्हणाली.