पुरी: केंद्रीय नवीन आणि नवीकरणीय ऊर्जा मंत्री प्रल्हाद जोशी यांनी शनिवारी सांगितले की, भारताने चालू आर्थिक वर्षात 24.28 GW सौर ऊर्जेसह 31.25 GW (गिगावॅट) एवढी हरित ऊर्जेची सर्वाधिक वाढ नोंदवली आहे.

येथे ग्लोबल एनर्जी लीडर्स समिट 2025 च्या उद्घाटन सत्राला संबोधित करताना, मंत्री यांनी रीडसाठी 1.5 लाख रूफटॉप सोलर यूएलए (युटिलिटी लेड एग्रीगेशन) मॉडेलची घोषणा केली, ज्याचा राज्यभरातील 7-8 लाख लोकांना फायदा होईल.

या शिखर परिषदेचे उद्घाटन वाचा मुख्यमंत्री मोहन चरण माझी यांच्या हस्ते करण्यात आले आणि विविध राज्यांचे ऊर्जा मंत्री उपस्थित होते.

2022 मध्ये 1 TW (टेरावॅट) अक्षय ऊर्जा क्षमता गाठण्यासाठी सुमारे 70 वर्षे लागल्यानंतर, 2024 पर्यंत जगाने 2 TW गाठले, असे जोशी म्हणाले की, दुसरे टेरावॅट अवघ्या दोन वर्षांत गाठले गेले.

“नूतनीकरणीय ऊर्जेतील या स्फोटक जागतिक वाढीचा भारत हा प्रमुख चालक आहे. केवळ 11 वर्षांत, देशाची सौरऊर्जा क्षमता 2.8 GW वरून सुमारे 130 GW वर पोहोचली आहे, जी 4,500 टक्क्यांहून अधिक वाढली आहे. एकट्या 2022 ते 2024 या कालावधीत, भारताने जागतिक स्तरावर 46 GW चा सर्वात मोठा वाटा उचलला आहे,” असे ते म्हणाले.

भारताकडे जगातील पाचव्या क्रमांकाचे कोळशाचे साठे आहेत आणि कोळशाचा दुसरा सर्वात मोठा ग्राहक आहे हे लक्षात घेऊन मंत्री म्हणाले की या विपुलतेसहही, संक्रमण वेगाने होत असताना भारत अक्षय उर्जेसह कोळशाचा समतोल साधत आहे.

ते म्हणाले की, जागतिक यंत्रणा आता औद्योगिक स्पर्धात्मकतेला आकार देत आहे, ते म्हणाले, भारताचे अक्षय ऊर्जेकडे वळणे अधिक निकडीचे आणि धोरणात्मकदृष्ट्या महत्त्वाचे बनले आहे.

जागतिक क्रमवारीत झपाट्याने बदल होत आहे ज्यामध्ये भारत महत्त्वाची भूमिका बजावण्यासाठी तयार आहे, असे नमूद करून जोशी म्हणाले की, देशाने औष्णिक आणि सौर उर्जेच्या निर्मितीमध्ये संतुलित दृष्टिकोन स्वीकारण्याची गरज आहे.

“भारताकडे कौशल्य, मुबलक संसाधने, कुशल मनुष्यबळ आणि जागतिक परिस्थितीत पुढे जाण्यासाठी आणि नेतृत्व करण्यासाठी सर्व काही आहे. उत्पादनात अग्रेसर म्हणून उदयास येण्यासाठी आम्हाला नेहमीच्या औष्णिक उर्जेसह सौर उर्जेची निर्मिती करावी लागेल. एकदा ऊर्जा खर्च कमी झाला की, कमी किमतीत वस्तू तयार करण्यात आणि जागतिक बाजारपेठेत स्पर्धात्मक बनण्यास कोणतीही अडचण नाही,” ते म्हणाले.

जोशी म्हणाले की औष्णिक स्त्रोतांपासून एक युनिट वीज निर्मितीसाठी अंदाजे 7 रुपये खर्च केले जातात, तर बॅटरी प्रणालीसह सौर ऊर्जामध्ये ते केवळ 4.70 रुपये प्रति युनिट आहे.

ते म्हणाले, “मध्य प्रदेशात प्रति युनिट सौरऊर्जा आणि बॅटरीच्या उत्पादनाची किंमत केवळ 2.70 रुपये आहे हे अकल्पनीय आहे.”

X ला घेऊन, जोशी म्हणाले, “पूरी येथे ग्लोबल एनर्जी लीडर्स समिट 2025 मध्ये, मुख्यमंत्री श्री @MohanMOdisha जी आणि उपमुख्यमंत्री श्री @KVSinghDeo1 जी यांच्या उपस्थितीत बोलताना, भारताच्या ऐतिहासिक स्वच्छ ऊर्जा विस्तारावर प्रकाश टाकला. देशाची उल्लेखनीय सौरऊर्जा क्षमता अधोरेखित केली, जी 2020 पर्यंत वाढली आहे. केवळ 11 वर्षांत GW.

चालू आर्थिक वर्षात आतापर्यंतची सर्वाधिक नॉन-फॉसिल क्षमतेची वाढ साध्य करून ही प्रभावी प्रगती पुढे आली आहे, असे ते म्हणाले.

“रीडच्या 7-8 लाख रहिवाशांना लाभ देण्यासाठी आणि सक्षम करण्यासाठी डिझाइन केलेले 1.5 लाख रूफटॉप सोलर यूएलए मॉडेलची घोषणा केली,” मंत्री म्हणाले.

बदलत्या जागतिक व्यवस्थेचा संदर्भ देत जोशी म्हणाले की, दुसऱ्या महायुद्धापूर्वीच्या काळात युनायटेड किंग्डम हे जगाचे नेतृत्व करत होते. तथापि, WW-II नंतरच्या काळात, USSR आणि USA दोन्ही नेते बनले.

“तथापि, जागतिक व्यवस्था झपाट्याने बदलत आहे आणि भारत एक-दोन दशकात जागतिक व्यवस्थेत प्रमुख भूमिका घेण्यास तयार आहे,” ते म्हणाले, देशाला ऊर्जा निर्मिती, उत्पादन आणि इतर संबंधित आर्थिक क्रियाकलापांमध्ये स्वयंपूर्ण होण्याची गरज आहे.

ते म्हणाले की भारताने आधीच संरक्षण साहित्य, मोबाईल फोन आणि खेळणी निर्यात करण्यास सुरुवात केली आहे, जी पूर्वी आयात केली जात होती.

“पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांची दृष्टी आणि मार्गदर्शनामुळे परिस्थिती बदलली आहे,” असा दावा त्यांनी केला, मोठ्या संख्येने जागतिक उत्पादन आणि व्यावसायिक आस्थापनांचे नेतृत्व भारतीय करत आहेत आणि त्यांनी भारतात गुंतवणूक करण्याची वेळ आली आहे.

ग्लोबल एनर्जी लीडर्स समिट भारताच्या स्वच्छ ऊर्जा संक्रमणाला गती देण्यासाठी धोरणकर्ते, नवोन्मेषक आणि उद्योग नेत्यांना एकत्र आणणारा सराव समुदाय तयार करण्यासाठी एक व्यासपीठ प्रदान करते.