नवी दिल्ली: सेंट्रल ड्रग्ज स्टँडर्ड कंट्रोल ऑर्गनायझेशन (CDSCO) ने नुकतीच 50 हून अधिक औषधे ओळखली आहेत जी औषध गुणवत्ता चाचणीत अपयशी ठरली आहेत. या औषधांमध्ये पॅरासिटामॉलचा देखील समावेश आहे, ज्याचा वापर सर्दी, वेदना आणि ताप यांच्या उपचारांमध्ये सामान्यतः ओव्हर-द-काउंटर केला जातो.

अहवालात, नियंत्रण मंडळाने म्हटले आहे की कॅल्शियम आणि व्हिटॅमिन-डी 3 पूरक, मधुमेह आणि उच्च रक्तदाब औषधे 'मानक दर्जाची नाहीत'. या औषधांच्या वापराबाबत चिंता व्यक्त करताना नियंत्रण मंडळाने सांगितले की, नॉट ऑफ स्टँडर्ड क्वालिटी (NSQ) मध्ये अनेक औषधे मोठ्या प्रमाणात वापरली जात आहेत, ज्यांचा विचार करणे आवश्यक आहे.

या संदर्भात वरिष्ठ अधिकृत सूत्रांनी सांगितले की, “अशी यादी दर महिन्याला प्रसिद्ध केली जाते आणि यावरून असे दिसून येते की ड्रग्स कंट्रोलर जनरल ऑफ इंडिया (DCGI) औषधांच्या गुणवत्तेवर सतत लक्ष ठेवत आहे. यासोबतच एनएसक्यू औषधांची विक्री करणाऱ्या उत्पादक कंपन्यांवर कारवाई करण्यात येत आहे.

हा अहवाल समोर आल्यानंतर औषधांबाबत लोकांमध्ये अनेक प्रश्न कायम आहेत. त्यांचा वापर आता थांबवावा का? डॉक्टरांकडून समजून घेऊया.

औषधांच्या निकृष्ट दर्जाच्या अहवालांबाबत अधिकाऱ्यांनी सांगितले की, NSQs हे बहुतांशी किरकोळ स्वरूपाचे असतात आणि ते जीवाला धोका नसतात.

मात्र, या औषधांबाबत आता अनेक प्रकारची भीती लोकांच्या मनात निर्माण होत आहे. त्यांचा वापर करायचा की नाही? यातून काही दुष्परिणाम आहेत का? ही औषधे ओव्हर-द-काउंटर घेऊ नयेत का? या सर्व प्रश्नांची उत्तरे जाणून घेऊया आरोग्य तज्ज्ञांकडून.

संसर्गजन्य रोग तज्ज्ञ आणि एड्स सोसायटी ऑफ इंडियाचे मानद अध्यक्ष डॉ ईश्वर गिलाडा यांनी औषधांच्या गुणवत्तेबाबत निर्माण होणाऱ्या प्रश्नांवर चिंता व्यक्त केली आहे. ते म्हणाले, सुमारे 53 औषधे गुणवत्तेच्या चाचणीत अनुत्तीर्ण झाल्याचे आढळून आले आहे, ही बाब अत्यंत गंभीर आहे. आपण अशा एका चौरस्त्यावर आहोत जिथे एकीकडे आपण जगाची फार्मा कॅपिटल आहोत आणि दुसरीकडे आपल्या औषधांचा दर्जा बरोबरीचा नाही. याबाबत कार्यवाही करावी.

याबाबत अमर उजालाशी बोलताना उजाला सिग्नस हॉस्पिटल्सचे संचालक डॉ. शुचिन बजाज सांगतात, एनएसक्यूचा सरळ अर्थ असा आहे की, ज्या कारखान्यांमध्ये ही औषधे तयार केली जातात तेथे निर्धारित गुणवत्तेचे पालन केलेले नाही. अशा परिस्थितीत, ज्या उत्पादकांसाठी NSQ आले आहे त्यांची औषधे घेणे टाळावे.

डॉ शुचिन सांगतात, देशातील बनावट औषधांवर अनेकदा प्रश्न उपस्थित केले गेले आहेत. औषधांवर काही क्यूआर कोड किंवा गुणवत्ता तपासणी पद्धती असावी, अशी मागणीही अनेकदा करण्यात आली आहे. सध्या, NSQ असलेली औषधे टाळण्यासाठी, औषधांचे रॅपर्स काळजीपूर्वक तपासा. प्रमाणित वनस्पतींमध्ये उत्पादित केलेली औषधेच वापरली जावीत.

ग्रेटर नोएडा येथील रूग्णालयातील अंतर्गत औषध विभागाचे डॉ. श्रेय श्रीवास्तव सांगतात की, ज्या औषधांसाठी NSQ अहवाल जारी करण्यात आला आहे, त्यापैकी अनेक औषधांचा एकत्रित वापर केला जात नव्हता. या अहवालामुळे लोकांना घाबरण्याची गरज नाही.

औषधांचे कोणतेही दुष्परिणाम टाळण्याचा सर्वोत्तम मार्ग म्हणजे ओव्हर-द-काउंटर औषधांचा वापर कमी करणे. डॉक्टरांच्या प्रिस्क्रिप्शननुसार औषधे घेणे हे त्यांचे दुष्परिणाम टाळण्यासाठी सर्वात सुरक्षित मार्ग आहे.