ต้องยอมรับว่า ผู้สูงอายุมีความเสี่ยงป่วยหนักจากไข้หวัดใหญ่มากกว่าคนวัยทำงานถึง 10 เท่า โดยผลจากการสัมมนาของ ผู้เชี่ยวชาญกว่า 400 คนจากทั่วโลกและภูมิภาคเอเซียตะวันออกเฉียงใต้ได้เข้าร่วม สัมมนาทางงวิทยาศาสตร์ระดับภูมิภาคเกี่ยวกับไข้หวัดใหญ่ พร้อมแนะนำการดูแลป้องกันผู้สูงอายุจากไข้หวัดใหญ่ Protection  Beyond Flu”การป้องกันที่มากกว่าไข้หวัดใหญ่

ในการประชุมได้นำเสนอข้อมูลสำคัญในหลายประเด็น ได้แก่ ภาระโรคไข้หวัดใหญ่ในผู้ป่วยที่มีโรคร่วม  ผลกระทบของไข้หวัดใหญ่ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้   กลยุทธ์การเพิ่มอัตราการรับวัคซีนในประเทศ  และวิธีการประเมินวัคซีนไข้หวัดใหญ่ที่ดีขึ้นเพื่อให้แน่ใจว่าได้เลือกตัวเลือกที่มีประสิทธิภาพ

การอภิปรายเหล่านี้ชี้ให้เห็นถึงความจำเป็นในการรับมือกับไข้หวัดใหญ่โดยการให้การป้องกันที่มากขึ้นเพื่อลดภาระโรคและปรับปรุงคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ

ไข้หวัดใหญ่ไม่ใช่เพียงแค่หวัดธรรมดา แต่สามารถส่งผลกระทบรุนแรงต่อระบบอวัยวะสำคัญและนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนร้ายแรง เช่น ปอดบวม หัวใจวาย และโรคหลอดเลือดสมองจากข้อมูลขององค์การอนามัยโลก (WHO) พบว่าในแต่ละปีทั่วโลกมีผู้ป่วยไข้หวัดใหญ่อาการรุนแรงประมาณ 3-5 ล้านราย และมีผู้เสียชีวิตจากภาวะแทรกซ้อนรุนแรงประมาณ 290,000 -650,000 ราย

สำหรับประเทศไทย ตามข้อมูลจากกรมควบคุมโรคกระทรวงสาธารณสุข ณ วันที่ 2 พฤศจิกายน 2567มีรายงานผู้ป่วยไข้หวัดใหญ่ 603,000 ราย เพิ่มขึ้น 25% จากปี 2566ที่มีผู้ป่วย 484,000 ราย และมีผู้เสียชีวิต 47 ราย ผู้สูงอายุมีความเสี่ยงที่จะต้องเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลจากภาวะแทรกซ้อนของไข้หวัดใหญ่สูงกว่าวัยทำงานถึง 10 เท่า ในขณะที่ 8 จาก  10  ราย ของการเสียชีวิตที่เกี่ยวข้องกับไข้หวัดใหญ่พบในผู้ที่มีอายุมากกว่า65 ปี

ศ.นพ.ธีระพงษ์ ตัณฑวิเชียร ผู้ช่วยผู้อำนวยการฝ่ายวิชาการและรักษาการหัวหน้าฝ่ายบริการและวิจัยคลินิก สถานเสาวภาสภากาชาดไทย  ได้ร่วมการอภิปรายในเวทีและแบ่งปันความก้าวหน้าของการฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่ในประเทศไทย ว่า ในประเทศไทยความตระหนักถึงภัยของไข้หวัดใหญ่และภาระโรคได้เพิ่มอย่างมีนัยสำคัญโดยภาครัฐได้ริเริ่มโครงการฉีดวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่ให้แก่ประชาชนโดยไม่เสียค่าใช้จ่าย ตั้งแต่ปีพ.ศ. 2554 เริ่มจากปีละ 1-2 ล้านโดสแก่ผู้สูงอายุและกลุ่มเสี่ยง ปัจจุบันเพิ่มขึ้นเป็น 6 ล้านโดสต่อปี เมื่อรวมกับ 3 ล้านโดสจากตลาดภาคเอกชนอัตราความครอบคลุมของการได้รับวัคซีน (VCR) จะอยู่ที่ 12%  ของประชากร และ 30% ของประชากรผู้สูงอายุซึ่งถือว่าสูงในภูมิภาคของเรา แต่ยังต่ำกว่าเป้าหมายอัตราความครอบคลุมของการได้รับวัคซีนที่กำหนด โดยองค์การอนามัยโลกที่อยู่ที่ 75% สำหรับกลุ่มเปราะบาง ประเทศไทยมีเป้าหมายที่จะเพิ่มการรับวัคซีนเป็น 12 ล้านโดสในปีต่อๆไป เพื่อปกป้องประชากรกลุ่มเปราะบางได้ดียิ่งขึ้น

“ผลกระทบที่แท้จริงของไข้หวัดใหญ่มักถูกประเมินต่ำกว่าความเป็นจริงเนื่องจากการรายงานที่ต่ำกว่าความเป็นจริงและภาระจากภาวะแทรกซ้อนที่เกี่ยวข้องกับไข้หวัดใหญ่มีการประมาณการว่าภาระทางเศรษฐกิจระดับชาติจากไข้หวัดใหญ่อยู่ที่ประมาณ 3.04 พันล้านบาทต่อปี  โดยค่าใช้จ่ายเฉลี่ยต่อการรักษาแบบผู้ป่วยนอกอยู่ที่ 7,632 บาทในขณะที่ค่ารักษาพยาบาลแบบผู้ป่วยในเฉลี่ยอยู่ที่ 178,000 บาท”

เมื่อประเทศไทยก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงวัยโดยสมบูรณ์ โดยมีประชากรอายุมากกว่า 60 ปีคิดเป็น 20% ของประชากรทั้งหมด จึงมีความสำคัญอย่างยิ่งที่จะให้ความสำคัญกับการป้องกันผู้สูงอายุเพื่อลดค่าใช้จ่ายด้านการดูแลสุขภาพ

Dr George Kassianos  ผู้เชี่ยวชาญด้านวัคซีนและการสร้างภูมิคุ้มกันจากสหราชอาณาจักร  เน้นย้ำถึงความสำคัญของการฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่ในผู้สูงอายุว่า แม้ว่าอัตราความครอบคลุมของการได้รับวัคซีน (VCR)จะมีความสำคัญ แต่เมื่อเร็วๆนี้เราสังเกตว่าอัตราการเข้ารับวัคซีนในผู้สูงอายุลดลงเรื่อยๆ  ปัจจัยสำคัญเกิดจากความลังเลในการรับวัคซีนความกังวลเกี่ยวกับผลข้างเคียง   ความสงสัยเกี่ยวกับประสิทธิภาพของวัคซีน  และการขาดข้อมูลเกี่ยวกับความรุนแรงของไข้หวัดใหญ่และภาวะ แทรกซ้อน  จึงมีความจำเป็นที่จะต้องสร้างความตระหนักและให้ความรู้แก่ประชากรผู้สูงอายุและผู้ดูแลเกี่ยวกับความสำคัญของการฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่เพื่อให้แน่ใจว่าพวกเขาได้รับการป้องกัน เพื่อเพิ่มประสิทธิผลในการนำเสนอวิธีการเสริมสร้างภูมิคุ้มกันแก่ผู้สูงอายุ  การพัฒนาคุณภาพการออกแบบการทดลองทางคลินิกและยกระดับมาตรฐานหลักฐานทางการแพทย์ จึงเป็นสิ่งสำคัญมาก  โดยเน้นการสร้างหลักฐานจากระเบียบวิธีการศึกษาที่มีคุณภาพสูง รวมถึงการทดลองแบบสุ่มและมีกลุ่มควบคุม (RCTs)ร่วมกับหลักฐานจากการใช้งานจริง

ด้าน Prof. Tor Bering-Sorensen หัวหน้าการศึกษาเกี่ยวกับประสิทธิภาพวัคซีนไข้หวัดใหญ่ขนาดสูงในผู้สูงอายุในประเทศเดนมาร์คมาหลายปี กล่าวว่า    ในการวัดประสิทธิผลของวัคซีน สิ่งสำคัญคือต้องพิจารณาผลลัพธ์ทางคลินิกด้วยระเบียบวิธีที่แข็งแกร่งซึ่งสามารถพัฒนาให้ดียิ่งขึ้นได้ด้วยการผสมผสานการสุ่มเข้ากับหลักฐานจากการใช้งานจริง จากการศึกษา ผมได้สุ่มพลเมืองเดนมาร์คอายุ 65 – 79 ปีที่ได้รับวัคซีนไข้หวัดใหญ่  พบว่าวัคซีนไข้หวัดใหญ่ขนาดสูงช่วยลดความรุนแรงถึงขั้นเข้ารักษาตัวในโรงพยาบาลจากโรคไข้หวัดใหญ่หรือโรคปอดอักเสบได้ถึง 64.4%และช่วยลดอัตราการเสียชีวิตในผู้สูงอายุได้ถึง 48.9%  เมื่อเทียบกับวัคซีนไข้หวัดใหญ่ขนาดมาตรฐาน ในสถานการณ์จริง

“สำหรับ ไข้หวัดใหญ่ สามารถส่งผลกระทบรุนแรงต่อระบบอวัยวะสำคัญและนำไปสู่ภาวะแทรก ซ้อนร้ายแรง อาทิ เพิ่มความเสี่ยง 10 เท่า ในการเกิดโรคหัวใจ, 8 เท่าในการเกิดหลอดเลือดสมอง หรือเพิ่มความเสี่ยงที่จะเป็นเบาหวานถึง 75% จึงควรป้องกันผู้สูงวัย ซึ่งเป็นกลุ่มเปราะบางด้วยวัคซีนไข้หวัดใหญ่ที่มีประสิทธิภาพ ปลอดภัย และเหมาะสมตามช่วงวัย ซึ่งนอกจากจะป้องกันจากไข้หวัดใหญ่แล้วยังสามารถลดความรุนแรงจากภาวะแทรกซ้อนได้ด้วย ซึ่งหมายถึง Protection Beyond Flu”Prof. Tor Bering-Sorensen กล่าว.