Thế hệ Z (Gen Z) là nhóm độc giả am hiểu về công nghệ, sinh ra trong thời đại kỹ thuật số.

Khảo sát từ Statista cho thấy 50% Gen Z hằng ngày nhận thông tin từ mạng xã hội và chỉ sử dụng điện thoại di động để tiếp nhận thông tin. 

Họ tạo ra thói quen tiêu dùng kỹ thuật số hằng ngày khi tiếp cận tin tức. Gen Z đang trở thành một trong những nhóm người tiêu dùng truyền thông lớn nhất hiện nay.

Độc giả Gen Z không phải thế hệ sống "vội" mà khắt khe về nội dung

Tại tọa đàm "Báo chí thu hút Gen Z bằng nội dung sáng tạo", do báo điện tử VietnamPlus tổ chức chiều 17-6 tại Hà Nội, ông Trần Tiến Duẩn - tổng biên tập báo điện tử VietnamPlus, trích dẫn những nghiên cứu gần đây chỉ ra mạng xã hội như Facebook, TikTok, và Zalo đang chiếm lĩnh phần lớn thời gian của người dùng trẻ tuổi, khiến các kênh thông tin truyền thống như báo chí và truyền hình dần mất đi sức ảnh hưởng. 

Ông cũng lưu ý rằng Gen Z có xu hướng thích tiếp cận sản phẩm truyền thông nhanh hơn, ngắn hơn, và trực tiếp hơn, đồng thời chỉ quan tâm đến tin tức xoay quanh các chủ đề mà họ hứng thú.

"Độc giả nói chung và Gen Z nói riêng ngày càng có những yêu cầu khắt khe hơn về chất lượng nội dung, về trải nghiệm đa phương tiện mới mẻ và hấp dẫn", ông Trần Tiến Duẩn khẳng định.

Sự phát triển của các nền tảng công nghệ mới và mạng xã hội cũng đang đặt ra những thách thức không nhỏ về mô hình hoạt động, khả năng cạnh tranh và duy trì nguồn thu cho các cơ quan báo chí. 

Do đó, việc chủ động nắm bắt xu hướng, ứng dụng công nghệ tiên tiến và đổi mới sáng tạo trong sản xuất, phân phối nội dung là yêu cầu "sống còn" để thu hút đa dạng đối tượng độc giả.

Trước sự phát triển và thay đổi diễn ra một cách nhanh chóng, nhìn thẳng vào thực trạng báo chí hiện nay, nhà báo Trần Ngọc Long - trưởng phòng truyền thông - đa phương tiện báo điện tử VietnamPlus - nhận định nhiều thế hệ phóng viên, nhà báo được đào tạo theo phương pháp truyền thống chưa sẵn sàng cho báo chí đa phương tiện. Thậm chí, một bộ phận còn hạn chế về các kỹ năng kỹ thuật số cơ bản.

“Báo chí truyền thống chủ yếu tập trung vào báo cáo dựa trên văn bản. Mặc dù mạnh mẽ, hình thức này thường gặp khó khăn trong việc giữ chân sự chú ý của người xem trong thế giới đầy rẫy kích thích thị giác ngày nay”, nhà báo Trần Ngọc Long nhận định.

Nhà báo ngày nay có quá nhiều "vũ khí" để kể câu chuyện của mình. Những vũ khí đó không chỉ là văn bản mà còn là ảnh, video, đồ họa (graphic) hay dữ liệu. Đây được xem là lợi thế cạnh tranh, khi độc giả hiện đại, đặc biệt là Gen Z, ưa chuộng các hình thức báo chí trực quan, tương tác và đa nền tảng hơn hẳn so với báo chí truyền thống chỉ dựa trên văn bản.

Các định dạng video đặc trưng như khung hình dọc 9:16 hoặc ngang 16:9 đang rất phổ biến. Thậm chí, xu hướng "Piece of News" (tin tức ngắn gọn, cô đọng) đang lên ngôi, cho thấy những tin/bài viết dài hoặc clip dài không hẳn đã thu hút được nhiều lượt xem.

Không chỉ chuyển đổi số về hình thức mà cần chuyển đổi cả tư duy

Nếu như thế hệ trước vốn kiên nhẫn đọc bài báo dài trên giấy hay màn hình máy tính, Gen Z thích video ngắn, ảnh động, biểu cảm meme và những gì bắt mắt trong 3 giây đầu tiên. Họ lớn lên trong thế giới của TikTok, YouTube Shorts, Instagram Reels - nơi tin tức không còn là dòng chữ, mà là trải nghiệm đa phương tiện.

Tiến sĩ Vũ Tuấn Anh, trưởng khoa truyền thông và văn hóa đối ngoại, Học viện Ngoại giao, đưa ra phân tích: "Chúng ta không chỉ cần "chuyển đổi số" trong hình thức, mà cần chuyển đổi tư duy làm báo - từ "đưa tin một chiều" sang "giao tiếp đa chiều", để Gen Z không chỉ đọc tin tức mà phải là trải nghiệm tin tức".

Báo chí có thể dịch ngôn ngữ Gen Z sang ngôn ngữ thân thiện, thay cho cách diễn đạt có phần nghiêm túc của báo chí truyền thống, để tác phẩm báo chí dễ tiếp cận với Gen Z mà không làm mất đi tính chính xác; kể chuyện bằng hình, âm thanh, chuyển động chứ không chỉ mỗi văn bản.

"Gen Z ngày nay có tính nghi ngờ rất cao, báo chí chính thống cần có vai trò như người gác cổng. Để tạo dựng lòng tin, từ đó dẫn tới việc người trẻ có thói quen kiểm chứng thông tin, chống tin giả", tiến sĩ Vũ Tuấn Anh nhận định

Báo chí vừa đảm nhiệm vai trò truyền thông tin, cũng như kiến tạo cộng đồng. Gen Z luôn muốn được là người tham gia, được chia sẻ và kiến tạo nội dung. Báo chí cần giúp cho nhóm độc giả này có những hoạt động xã hội thiết thực, tối ưu hóa vai trò trong cuộc sống.