झोपेत असताना आपण बर्‍याचदा स्वप्न पाहतो, काही स्वप्ने इतकी विचित्र असतात की त्यांच्या वास्तविकतेत कल्पना करणे अशक्य आहे, तर इतर आपल्या इच्छेशी किंवा आठवणींशी जोडलेले दिसत आहेत. पण ही स्वप्ने का येतात याबद्दल आपण कधी विचार केला आहे? ते प्रत्यक्षात कोठून आले आहेत आणि त्यांच्या मागे विज्ञान काय आहे? तज्ञांच्या मते, स्वप्न पाहणे ही एक नैसर्गिक प्रक्रिया आहे. आजही, वैज्ञानिक दृष्टिकोनातून कोणतेही निश्चित उत्तर नाही. तथापि, अशी काही तत्त्वे आहेत जी स्वप्नांच्या प्रक्रियेचे स्पष्टीकरण देतात. एक लोकप्रिय तत्त्व सांगते की स्वप्न पाहणे आपल्या मेंदूला आठवणी आणि अनुभवांचे समाकलित आणि विश्लेषण करण्यास मदत करते. याव्यतिरिक्त, स्वप्ने दिवसभर अनुभवल्या गेलेल्या अडचणी आणि भावनिक परिस्थितीचे “तालीम” देखील असू शकतात.
झोपेच्या वेगवान डोळ्याच्या हालचाली दरम्यान आम्ही मुख्यतः स्वप्न पाहतो. या स्थितीत, आपल्या डोळ्यांचे क्रियाकलाप अधिक असतात आणि आपण जागृत होतो त्याप्रमाणे आपला मेंदू खूप सक्रिय असतो. संशोधनानुसार, ब्रेन कॉलम आरईएम झोपेसाठी जबाबदार आहे, तर अग्रेषित स्वप्नांसाठी जबाबदार आहे. जर मेंदूचे फायबर खराब झाले तर ती व्यक्ती एक स्वप्न पाहू शकते, परंतु आरईएम झोपेत प्रवेश करू शकत नाही; आणि जर कृष्याम खराब झाले तर ती व्यक्ती आरईएम झोपेत प्रवेश करू शकते, परंतु स्वप्न पाहू शकत नाही.
स्वप्ने नेहमीच विचित्र का असतात हे मेंदूत न्यूरोकेमिकल्सशी संबंधित आहे. काही न्यूरोट्रांसमीटर (जसे की एसिटिलोकोलिन आणि डोपामाइन) झोपेच्या वेळी सक्रिय असतात. हे मेंदू अधिक सक्रिय करते आणि स्वप्ने अधिक रंगीबेरंगी आणि वास्तववादी दिसतात. तसेच, सेरोटोनिन, हिस्टामाइन आणि नॉरपाइनफ्रिन सारख्या रसायने दडपल्या जातात, ज्यामुळे स्वप्ने अधिक अवास्तव बनतात.
