ปธ.อาเซียนเสนอถกทรัมป์สมัยพิเศษปีนี้ มุ่งประเด็นภาษี จ่อตั้งผู้แทนเมียนมา วาระ 3 ปี

การประชุมสุดยอดสมาคมประชาชาติแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ หรืออาเซียนซัมมิท ครั้งที่ 46 ที่มาเลเซียเริ่มขึ้นในวันที่ 26 พฤษภาคม เพื่อหารือประเด็นในภูมิภาค โดยมุ่งเน้นไปที่สถานการณ์ในเมียนมาและการกำหนดยุทธศาสตร์ทางเศรษฐกิจและการค้าร่วมกันท่ามกลางความไม่แน่นอนอันเนื่องมาจากนโยบายภาษีของประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์

ในการประชุมระดับรัฐมนตรีต่างประเทศเมื่อวันอาทิตย์ที่ 25 พฤษภาคม เพื่อเตรียมการก่อนการประชุมผู้นำ นายโมฮามัด ฮาซัน รัฐมนตรีต่างประเทศมาเลเซีย ในฐานะประธานอาเซียน กล่าวว่า อาเซียนจำเป็นต้องเร่งบูรณาการทางเศรษฐกิจในภูมิภาค ขยายตลาดให้หลากหลาย และรักษาความเป็นเอกภาพของอาเซียนเพื่อรับมือกับผลกระทบของความปั่นป่วนทางการค้าทั่วโลกจากการเก็บภาษีของสหรัฐ

“ประเทศอาเซียนเป็นหนึ่งในกลุ่มที่ได้รับผลกระทบหนักที่สุดจากภาษีที่สหรัฐบังคับใช้ สงครามการค้าระหว่างสหรัฐกับจีนกำลังสร้างความปั่นป่วนอย่างรุนแรงต่อรูปแบบการผลิตและการค้าทั่วโลก และเราน่าจะเผชิญกับภาวะเศรษฐกิจโลกชะลอตัว ดังนั้นเราต้องใช้ช่วงเวลานี้ในการเร่งบูรณาการเศรษฐกิจในภูมิภาค เพื่อให้ภูมิภาคของเราสามารถป้องกันแรงสั่นสะเทือนจากภายนอกได้ดียิ่งขึ้น” ฮาซันกล่าว

ประเทศสมาชิกอาเซียนจำนวนมากซึ่งพึ่งพาการส่งออกไปยังสหรัฐกำลังได้รับผลกระทบจากภาษีที่รัฐบาลทรัมป์บังคับใช้ในอัตราระหว่าง 10%-49% โดยเจ้าหน้าที่การค้าระบุว่า 6 จาก 10 ประเทศสมาชิกของอาเซียนถูกกระทบหนักที่สุด ซึ่งอาจทำให้เป้าหมายการเติบโตทางเศรษฐกิจที่ 4.7% ในปีนี้ตกอยู่ในความเสี่ยง แม้ว่าในเดือนเมษายนจะมีการประกาศชะลอการบังคับใช้ภาษีออกไปเป็นเวลา 90 วันแล้วก็ตาม

ฮาซันกล่าวว่า มาเลเซียในฐานะประธานอาเซียนได้ยื่นข้อเสนอจัดประชุมสุดยอดสมัยพิเศษระหว่างอาเซียนกับสหรัฐเพื่อหารือประเด็นภาษี และคาดหวังว่าจะเกิดขึ้นภายในปีนี้ นอกจากนี้ อาเซียนยังอยู่ระหว่างการพิจารณาให้ยูเครนเป็นประเทศคู่เจรจา และเร่งกระบวนการรับติมอร์-เลสเตเป็นสมาชิกอาเซียนลำดับที่ 11

โมฮามัดกล่าวว่า ความเป็นเอกภาพของอาเซียนมีความสำคัญอย่างยิ่งในช่วงเวลาที่ภูมิภาคเผชิญกับปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ และการหยุดชะงักที่เกิดจากการใช้เทคโนโลยีอย่างปัญญาประดิษฐ์ (AI) ที่ไม่มีการควบคุม โดยเตือนว่าภูมิภาคจะเผชิญกับแรงกดดันจากภายนอก รวมถึงการแข่งขันระหว่างมหาอำนาจ

เกี่ยวกับสถานการณ์ในเมียนมา โมฮามัดระบุว่า ความขัดแย้งภายในประเทศซึ่งเริ่มขึ้นหลังการรัฐประหารในปี 2021 ได้ลุกลามไปยังประเทศเพื่อนบ้าน มีผู้ลี้ภัยเพิ่มขึ้น และอาชญากรรมข้ามพรมแดนและทางไซเบอร์เพิ่มสูงขึ้น ซึ่งทำให้ประเด็นนี้กลายเป็นเรื่องของอาเซียน โดยเขาย้ำว่าอาเซียนไม่ต้องการให้ต่างชาติเข้ามาแทรกแซง เพราะต้องการแก้ไขปัญหาภายในกันเอง

ฮาซันยังเรียกร้องในฐานะประธานอาเซียน ให้มีการยุติสงครามกลางเมืองในเมียนมา พร้อมแสดงความไม่เห็นด้วยกับแผนจัดการเลือกตั้งของรัฐบาลทหารเมียนมาในปีนี้ โดยระบุว่าเป็นเพียงการสร้างภาพให้ดูดีเท่านั้น

ฮาซันกล่าวว่า แผ่นดินไหวในเดือนมีนาคมที่ผ่านมาซึ่งคร่าชีวิตผู้คนกว่า 3,700 คน ได้เปิดโอกาสให้อาเซียนเข้าถึงคู่ขัดแย้งในเมียนมา เพื่อพยายามเริ่มต้นการเจรจาสันติภาพ

เขายังระบุด้วยว่า อาเซียนมีแผนแต่งตั้งทูตพิเศษประจำเมียนมาแบบถาวร โดยมีวาระ 3 ปี เพื่อเพิ่มความต่อเนื่องในกระบวนการเจรจา โดยเขาเองจะเดินทางไปเมียนมาในเดือนมิถุนายน ทั้งนี้ ปัจจุบันทูตพิเศษจะมาจากประเทศที่ดำรงตำแหน่งประธานอาเซียน และเปลี่ยนทุกปี

ฮาซันเน้นว่า ความรุนแรงต้องยุติก่อนจะมีการเลือกตั้งใด ๆ ในเมียนมา เพราะหากมีการเลือกตั้งโดยไม่มีการมีส่วนร่วมของทุกฝ่าย ก็จะไม่มีความหมาย โดยขณะนี้พรรคฝ่ายค้านส่วนใหญ่ถูกห้ามลงสมัครหรือประกาศคว่ำบาตรการเลือกตั้ง และยังไม่มีความชัดเจนว่าจะจัดการเลือกตั้งได้อย่างไร เนื่องจากกองทัพสูญเสียการควบคุมพื้นที่จำนวนมากในประเทศ

“จะมีประโยชน์อะไร หากการเลือกตั้งเป็นเพียงการสร้างภาพลวงตาให้โลกภายนอกเข้าใจผิด?” ฮาซันกล่าว

มาเลเซียในฐานะประธานอาเซียนปีนี้ ระบุว่าจะเดินหน้าพูดคุยแยกกับทั้งฝ่ายรัฐบาลทหารและกลุ่มต่อต้านของเมียนมา เพื่อส่งเสริมให้เกิดการเจรจาโดยตรงระหว่างทั้งสองฝ่าย การเจรจาเหล่านี้ต้องเกิดขึ้นหลายครั้ง เพื่อให้แต่ละฝ่ายสามารถสร้างความเข้าใจร่วมกันได้

พล.อ.อาวุโส มิน อ่อง ลาย ผู้นำรัฐบาลทหารเมียนมา ยังคงถูกกันไม่ให้เข้าร่วมการประชุมสุดยอดของอาเซียนตั้งแต่ปี 2021 เพื่อตอบโต้การรัฐประหาร  ขณะที่รัฐมนตรีต่างประเทศของไทยระบุเมื่อสัปดาห์ที่แล้วว่าไทยจะเสนอให้มีการเปิดรับความร่วมมือระหว่างประเทศมากขึ้นกับเมียนมา

การที่นายกรัฐมนตรีมาเลเซีย อันวาร์ อิบราฮิม ได้พบกับมิน อ่อง ลาย อย่างไม่เป็นทางการที่กรุงเทพ เมื่อเดือนที่แล้ว และพูดคุยออนไลน์กับรัฐบาลเงาแห่งชาติของเมียนมาในวันถัดมา ได้จุดประกายความหวังในการเริ่มต้นกระบวนการเจรจาเพื่อสันติภาพ

อย่างไรก็ตาม รัฐบาลทหารเมียนมากำลังผลักดันจัดการเลือกตั้งภายในปีนี้ ซึ่งหลายฝ่ายมองว่าเป็นการจัดฉากเพื่อสืบทอดอำนาจผ่านตัวแทนทางการเมืองเท่านั้น

ทั้งนี้ ผู้นำอาเซียนยังมีกำหนดพบกับนายกรัฐมนตรี หลี่ เฉียง ของจีนในวันที่ 27 พฤษภาคม รวมถึงผู้นำประเทศในตะวันออกกลาง โดยการเจรจาเหล่านี้มีขึ้นท่ามกลางความผันผวนของตลาดโลก และการชะลอตัวทางเศรษฐกิจที่เกิดจากคำขู่ของประธานาธิบดีทรัมป์ ที่จะขึ้นภาษีนำเข้าสินค้าหลายประเภท โดยมี 6 ประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่อาจถูกเรียกเก็บภาษีในอัตราสูงถึง 32%-49% ตั้งแต่เดือนกรกฎาคม หากการเจรจากับสหรัฐไม่ประสบความสำเร็จ