भारताची व्यापार तूट नोव्हेंबर २०२५: यूएस टॅरिफ आणि जगभरात चालू असलेल्या आर्थिक अनिश्चिततेमध्ये भारतासाठी एक दिलासादायक बातमी आली आहे. नोव्हेंबर महिन्यातील ताज्या आकडेवारीवरून असे दिसून आले आहे की देशाची व्यापार तूट कमी झाली असून ती गेल्या पाच महिन्यांतील नीचांकी पातळीवर आली आहे.
सरकारी आकडेवारीनुसार, नोव्हेंबरमध्ये भारताची व्यापारी व्यापार तूट 24.53 अब्ज डॉलरवर घसरली. यापूर्वी, ऑक्टोबरमध्ये परिस्थिती आणखी बिघडली होती, जेव्हा तोटा $ 41.68 अब्जांवर पोहोचला होता. अशा परिस्थितीत हळूहळू परिस्थिती सुधारत असल्याचे संकेत नोव्हेंबरच्या आकडेवारीवरून मिळाले आहेत.
अर्थव्यवस्थेच्या निरिक्षकांनी अंदाज व्यक्त केला होता की नोव्हेंबरमध्ये व्यापार तूट सुमारे $32 अब्ज असेल. पण जे आकडे समोर आले ते अपेक्षेपेक्षा खूपच चांगले होते. याचा अर्थ दबाव असूनही भारताच्या निर्यातीला पूर्ण ब्रेक लागला नाही.
नोव्हेंबरमध्ये एक चांगली गोष्ट म्हणजे भारतातून अमेरिकेत पाठवलेल्या मालामध्ये स्पष्ट वाढ दिसून आली. महिन्या-दर-महिना आधारावर, अमेरिकेतील निर्यात सुमारे 10 टक्क्यांनी वाढली आणि सुमारे $6.92 अब्जपर्यंत पोहोचली.
वार्षिक तुलना केल्यास, वाढ 21 टक्क्यांहून अधिक होती. यावरून हे स्पष्ट होते की अमेरिकन टॅरिफ असूनही भारतीय उत्पादनांना मागणी आहे.
वाणिज्य सचिव राजेश अग्रवाल यांनी देखील म्हटले आहे की भारताने अमेरिकन बाजारपेठेतील आपली स्थिती कमकुवत होऊ दिली नाही आणि भविष्यात परिस्थिती आणखी चांगली होऊ शकते.
नोव्हेंबरमध्ये भारताची आयातही पूर्वीच्या तुलनेत कमी झाली आहे. ऑक्टोबरमध्ये देशाने ७६.०६ अब्ज डॉलरची आयात केली होती, तर नोव्हेंबरमध्ये ती ६२.६६ अब्ज डॉलरवर आली.
याचे सर्वात मोठे कारण म्हणजे सोने, कच्चे तेल आणि कोळशाची कमी खरेदी. या गोष्टींवरील खर्च कमी झाला की व्यापार तूट आपोआप कमी झाली.
नोव्हेंबरमध्ये भारताची एकूण व्यापारी वस्तूंची निर्यात वाढून $38.13 अब्ज झाली आहे. ऑक्टोबरमध्ये हा आकडा 34.38 अब्ज डॉलर होता. म्हणजे अवघ्या एका महिन्यात निर्यातीत लक्षणीय वाढ झाली.
यावरून असे दिसून येते की कठीण जागतिक परिस्थिती असूनही, भारतीय निर्यातदार कोणत्या ना कोणत्या प्रकारे बाजारपेठेत टिकून आहेत आणि ऑर्डर मिळवत आहेत.
अमेरिकन टॅरिफमुळे होणारे नुकसान कमी करण्यासाठी केंद्र सरकारने गेल्या काही महिन्यांत अनेक पावले उचलली आहेत. कर सवलत, निर्यात वाढवणाऱ्या योजना आणि कामगार सुधारणा यांसारख्या निर्णयांचा परिणाम आता हळूहळू दिसू लागला आहे.
अलीकडेच पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनीही अमेरिकन व्यापार प्रतिनिधींशी चर्चा केली, जेणेकरून भारताच्या आवश्यक निर्यात क्षेत्रांना दिलासा मिळू शकेल.
वस्तूंच्या व्यापारात सुधारणा होत असताना, सेवा क्षेत्राने भारताला भक्कम पाठिंबा दिला. नोव्हेंबरमध्ये सेवांची निर्यात अंदाजे $35.86 अब्ज होती, तर सेवांची आयात $17.96 अब्ज होती.
यामुळे, सेवा व्यापारात सुमारे 17.9 अब्ज डॉलर्सचा अधिशेष निर्माण झाला, ज्याने एकूण व्यापार संतुलन सुधारण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली.
एकूणच, अमेरिकन शुल्क आणि जागतिक दबावाला न जुमानता भारताच्या परकीय व्यापाराची स्थिती सध्या स्थिर असल्याचे दिसते. निर्यातीतील वाढ, आयातीतील घट आणि सेवा क्षेत्राची ताकद मिळून मोठा दिलासा मिळाला आहे.
येत्या काही महिन्यांत हाच कल कायम राहिल्यास व्यापार तूट आणखी कमी होऊन अर्थव्यवस्था आणखी मजबूत होऊ शकते.
