नवी दिल्ली: मधुमेह हा मूकपणे अनेकांच्या आरोग्यासाठी एक अथक धोका बनला आहे आणि आता ही संख्या दुर्लक्षित करण्याइतकी मोठी आहे. इंटरनॅशनल डायबिटीज फेडरेशन (IDF) च्या नवीन अंदाजानुसार, मधुमेहाचा प्रसार वेगाने आणि वेगाने होत आहे ज्याला अनेकजण पकडू शकत नाहीत. यामुळे आयुष्य कमी होते आणि जगभरातील कुटुंबांवर ताण येतो – दुर्दैवाने, भारतातही.

मधुमेह: जागतिक संकट

एकट्या 2024 मध्ये, मधुमेहामुळे जगभरात 20 ते 79 वयोगटातील प्रौढांमध्ये सुमारे 3.4 दशलक्ष मृत्यू झाल्याचे मानले जाते. त्यामुळे दर नऊ सेकंदाला अंदाजे एक मृत्यू होतो. भूतकाळातील अंदाज थोडेसे बदलले असले तरी, तज्ञ एका गोष्टीवर सहमत आहेत: नुकसानाचे प्रमाण आश्चर्यकारक आहे आणि ते वाढतच आहे.

आज जगभरात 589 दशलक्ष प्रौढ लोक मधुमेहाने ग्रस्त आहेत. हे प्रत्येक नऊ प्रौढांपैकी एकापेक्षा जास्त आहे. आणि प्रक्षेपण बिंदू झपाट्याने वरच्या दिशेने. 2050 पर्यंत, प्रभावित लोकांची संख्या 850 दशलक्ष ओलांडण्याची अपेक्षा आहे, म्हणजे जवळजवळ 13 टक्के प्रौढ लोक या स्थितीसह जगत असतील. वृद्ध लोकसंख्या, शहरी जीवनशैली, कमी झालेली शारीरिक हालचाल आणि बदलते आहार या सर्व गोष्टी या वाढीला चालना देत आहेत.

भारतात मधुमेह

या संकटाच्या केंद्रस्थानी भारत बसला आहे. जगाची मधुमेहाची राजधानी म्हणून वर्णन केले जाणारे, या देशात जागतिक स्तरावर मधुमेहाची सर्वात मोठी लोकसंख्या आहे, चीननंतर दुसऱ्या क्रमांकावर आहे. मधुमेहाशी संबंधित कारणांमुळे दरवर्षी लाखो भारतीयांचा मृत्यू होतो. अंदाजानुसार 2030 पर्यंत देशातील जवळपास 80 दशलक्ष लोक या आजाराने जगत असतील.

किती प्रकरणांचे निदान झाले नाही ही परिस्थिती अधिक चिंताजनक आहे. गुंतागुंत दिसू लागेपर्यंत मोठ्या संख्येने लोकांना मधुमेह आहे हे समजत नाही – मग ते हृदयविकार, मूत्रपिंडाचे नुकसान, दृष्टी समस्या किंवा मज्जातंतूचे विकार या स्वरूपात असो. उशीरा निदानामुळे केवळ आरोग्याचे परिणाम बिघडत नाहीत तर कुटुंबांसाठी आणि मोठ्या प्रमाणावर प्रणालीसाठी दीर्घकालीन आरोग्यसेवा खर्चही वाढतो.

डॉक्टर आणि सार्वजनिक आरोग्य तज्ञ यावर भर देतात की हा मार्ग अपरिवर्तनीय नाही. फक्त काही बदल करणे, जसे की वेळेवर निदान, नियमित तपासणी आणि नियमित क्रियाकलाप, यातील जोखीम लक्षणीयरीत्या कमी करू शकतात. आणि सुरुवात करण्याचा एक उत्तम मार्ग म्हणजे जागरूकता पसरवणे आणि प्राथमिक आरोग्य सेवा मजबूत करणे, विशेषतः निमशहरी आणि ग्रामीण भागात. वाढती जोखीम असूनही, वेळेवर हस्तक्षेप केल्याने जीव वाचवण्यात फरक पडू शकतो.