Science Behind Fever: अनेकांना सारखा ताप येतो. आजकाल ताप येणे ही एक सामान्य समस्या आहे. पण काहीवेळा हे एखाद्या गंभीर आजाराचे लक्षण असते. यामागे एक विज्ञान देखील आहे. जे आरोग्यासाठी घातक असू शकते.

तापाला वैद्यकीय पायरेक्सिया म्हणतात, ताप ही शरीराची प्रतिक्रीया असते. जे आपल्या शरीराची रोगप्रतिकारक शक्ती सक्रिय करून बॅक्टेरिया आणि विषाणूंशी लढण्यास मदत करते. ताप वारंवार का येतो आणि न आल्यास काय होते हे जाणून घेऊया.

शरीराचे तापमान ३७ अंश सेल्सिअस म्हणजेच ९८.३ फॅरेनहाइट राहते. तसेच दिवसभरातील आपल्या अॅक्टिव्हिटीवर अवलंबून ते एक अंशाने वाढू किंवा कमी होऊ शकते. पण तापमान ३८ अंश सेल्सिअसपेक्षा जास्त वाढले तर शरीरात अशक्तपणा, डोळ्यांमध्ये जळजळ आणि कधी कधी उलट्या सुरू होतात, याला ताप म्हणतात.

जर एखाद्या व्यक्तीला सर्दी आणि ताप असेल तर तो त्याच्या सभोवतालच्या वातावरणाला संक्रमित करतो. जेव्हा आपण त्या वातावरणाच्या संपर्कात येतो तेव्हा हे विषाणू शरीरात पोहोचतात आणि त्यांचे लाखोमध्ये रूपांतर होते.

असे होताच आपली रोगप्रतिकारक शक्ती सक्रिय होते. यामध्ये सर्वात आधी आपल्या शरीरातील पांढऱ्या रक्त पेशी पायरोजेन प्रोटीन रिलीज करतात जे आपल्या रक्तात विरघळतात आणि आपल्या मेंदूपर्यंत पोहोचतात. पुढील काम मेंदूच्या सर्वात महत्त्वाचा हायपोथालेमस भागाद्वारे केले जाते.

हायपोथालेमस हा एक महत्त्वाचा भाग आहे. जो आपल्या शरीराचे तापमान, झोप, भूक आणि भावनां संतुलित करतो. हे मेंदूच्या मध्यभागी स्थित आहे. जेव्हा ते कमी होते तेव्हा ते शरीराचे तापमान वाढवते आणि जेव्हा ते वाढते तेव्हा ते कमी करते.

म्हणजेच, हे थर्मोस्टॅटसारखे आहे. यामुळे शरीराचे तापमान कमी असताना थरकाप होतो आणि जेव्हा ते खूप गरम होते तेव्हा घामाद्वारे ऊर्जा सोडते. जेव्हा पायरोजेन पोहोचतो तेव्हा तापमानाचा एक नवीन सेट पॉइंट तयार होतो आणि ताप येतो.

हायपोथालेमस शरीराचे तापमान दोन प्रकारे वाढवते. एकतर थरथरणे किंवा अशक्तपणा. असे केल्याने आपला मेंदू विषाणूशी लढण्याचा प्रयत्न करतो. जेणेकरून शरीरात प्रवेश केलेले रोगजनक परजीवी वर्चस्व गाजवू शकत नाहीत. सामान्य भाषेत याला रोगप्रतिकारक शक्ती म्हणतात. त्याची प्रतिक्रिया स्वतःच ताप आणते.

जेव्हा लोकांना ताप येतो तेव्हा लोक कोणतेही औषध घेतात, हे औषध हायपोथालेमसच्या प्रक्रियेत बदल करते आणि शरीराचे तापमान कमी करते. यामुळे ताप कमी होण्यास मदत होते. परंतु विषाणू योग्यरित्या नष्ट होत नाही. औषध शरीराच्या सामान्य प्रक्रियांमध्ये व्यत्यय आणून नुकसान करते. डॉक्टरांच्या सल्ल्याशिवाय औषधे घेऊ नका.

ताप शरीरासाठी खूप महत्त्वाचा आहे. कारण आपल्या शरीराची रोगप्रतिकारक शक्ती सक्रिय असल्याचे यातून दिसून येते. ताप जास्त नसावा. जर ताप आठवडाभर किंवा त्याहून अधिक काळ असेल तर ते एखाद्या गंभीर आजाराचे लक्षण असू शकते.

अशा वेळी तातडीने संपर्क साधावा. साधारणत: ताप खूप वाढला तर लगेच डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा. विज्ञान देखील यावर विश्वास ठेवते, कारण जर अंतर्गत तापमान 44 अंश सेल्सिअसपेक्षा जास्त असेल तर रुग्णाचा मृत्यू देखील होऊ शकतो.

डिस्क्लेमर : सदर लेख फक्त सामान्य माहितीसाठी आहे. सकाळ माध्यम समूह अशा कोणत्याही गोष्टींची पुष्टी करत नाही. अधिक तपशीलांसाठी तुम्ही तज्ज्ञांचे मार्गदर्शन घेऊ शकता.