‘กรมอุทยานฯ’ เปิดจำนวนประชากรช้างป่าไทย คาดมี 4,013-4,422 ตัวกระจาย 91 ป่า ชี้ความขัดแย้งช้างป่า-ชุมชนรุนแรงขึ้น ป่าตะวันออกหนักสุด เพิ่มปีละ 8.2% กระทบ 257 หมู่บ้าน 6 จังหวัด

9 ม.ค. 68 – กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่าและพันธุ์พืช กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ได้เผยแพร่เอกสารชี้แจงสถานภาพประชากรช้างป่าในประเทศไทย โดยระบุว่า ประเทศไทยมีการประเมินประชากรของช้างป่ามานับแต่อดีต

ทั้งนี้จากหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ที่ปรากฏและรวบรวมไว้ในแต่ละช่วงเวลาพบว่าเมื่อปี พ.ศ. 2520 นพ.บุญส่ง เลขะกุล ได้ประเมินประชากรของช้างป่า ไว้ประมาณ 2,600 – 4,450 ตัว (Lekagul & McNeely, 1977) ต่อมาในปี พ.ศ.2532 ศูนย์ข้อมูลสัตว์ป่า มหาวิทยาลัยมหิดล ประเมินประชากรช้างป่าในพื้นที่อนุรักษ์ประมาณ 1,797 ตัว (ศูนย์ข้อมูลสัตว์ป่า, 2532)

ภายหลังจากนั้นในปี พ.ศ. 2534 พบว่ามีประชากรช้างป่ากระจายในประเทศไทยประมาณ 1,975 ตัว ในพื้นที่ อนุรักษ์ราว 47 แห่ง (การประชุมวิชาการป่าไม้, 2536) และในปี พ.ศ. 2543 คาดว่าประเทศไทยน่าจะมีช้างป่า อยู่ประมาณ 2,384 ตัว อาศัยอยู่ในพื้นที่ป่าอนุรักษ์ 63 แห่ง (กฤษฎา, 2543)

ต่อมา ในปี พ.ศ. 2546 มีการสำรวจประชากรช้างป่าในประเทศไทยว่ามีอยู่ราว 3,000 -3,500 ตัว กระจายในพื้นที่ป่าอนุรักษ์ 68 แห่ง โดยกระจายในอุทยานแห่งชาติ 38 แห่ง และเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า 30 แห่ง(Srikrachang, 2003) และในปี พ.ศ. 2562 พบรายงานช้างป่าจำนวน 3,126 – 3,341 ตัว (IUCN Red List,2019; Williams et al., 2020)

ล่าสุดในปี พ.ศ. 2567 มีการประเมินประชากรช้างป่าอย่างเป็นทางการจากการประชุมหน่วยงานทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้องว่ามีประชากรอาศัยอยู่ตามธรรมชาติ ประมาณ 4,013-4,422 ตัว ในพื้นที่ อนุรักษ์ทั้งในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า เขตห้ามล่าสัตว์ป่า และอุทยานแห่งชาติ วนอุทยาน จำนวน 91 แห่ง

ซึ่งจากปรากฏการณ์ดังกล่าวจะเห็นได้ว่าประชากรช้างป่าในประเทศไทยตลอดระยะเวลา 40 ปี ที่ผ่านมามีแนวโน้มเพิ่มมากขึ้น ในขณะที่สถานการณ์ความขัดแย้งระหว่างชุมชนและช้างป่าก็มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นและทวีความรุนแรงมากขึ้นในทุกภาคของประเทศไทยเช่นกัน โดยพื้นที่ที่มีความรุนแรงมากที่สุดคือพื้นที่ป่าตะวันออก

ทั้งนี้ส่วนใหญ่เชื่อว่าปัญหาความขัดแย้งระหว่างชุมชนและช้างป่ามีสาเหตุมาจากการเพิ่มขึ้นของประชากรช้างป่า และการขาดแคลนแหล่งอาหารในพื้นที่อนุรักษ์ โดยเฉพาะในพื้นที่กลุ่มป่าตะวันออก ซึ่งมีอัตราการเพิ่มขึ้นของช้างป่า ราวปีละ 8.2% มีชุมชนที่ได้รับผลกระทบจากช้างป่ามากกว่า 257 หมู่บ้าน 52 ตำบล 20 อำเภอ 6 จังหวัด ในภาคตะวันออก