केशर हे लहान लाल धाग्यांसारखे दिसते. हिंदीत केसर, तमिळ आणि अरबी भाषेत कुंकुमापू आणि बंगाली भाषेत जफरन अशा वेगवेगळ्या नावांनी ओळखले जाते.
केशर हा जगातील सर्वात महाग मसाल्यांपैकी एक आहे, म्हणूनच त्याला 'रेड गोल्ड' असेही म्हटले जाते. केशराचा रंग आणि सुगंध त्याला वेगळे बनवतो. केशरचा सर्वात मोठा उत्पादक इराण आहे, जो जगातील एकूण केशर उत्पादनापैकी 90 टक्के उत्पादन करतो. भारताबद्दल बोलायचे झाले तर, जम्मू आणि काश्मीर हे सर्वात मोठे उत्पादक राज्य आहे. केशर उत्पादनात भारताचा जगात तिसरा क्रमांक लागतो.
तुम्ही दुधात किंवा दुधापासून बनवलेल्या पदार्थांमध्ये केशर पाहिलं असेल, पण, केशरमध्ये अनेक औषधी गुणधर्मही असतात. त्यामुळे त्याचा उपयोग औषधी कारणांसाठीही केला जातो. चला जाणून घेऊया केशरचे काही फायदे.
1. रोगप्रतिकारक प्रणाली सुधारते
केशरमध्ये असलेले कॅरोटीनोइड्स रोगप्रतिकारक शक्ती सुधारू शकतात. केशरच्या वापरामुळे पांढऱ्या रक्त पेशींची संख्या वाढते आणि इतर रक्तपेशींच्या पातळीवरही परिणाम होत नाही. याचा अर्थ रोग प्रतिकारशक्ती वाढू शकते. त्यामुळे लहान-लहान आजारांशी लढण्यासाठी तसेच मोठ्या आजारांशी लढण्यासाठी शरीर तयार होते .
2. दृष्टीसाठी फायदेशीर
केशरच्या फायद्यांमध्ये दृष्टी सुधारणे देखील समाविष्ट आहे. केशरमध्ये अँटिऑक्सिडंट गुणधर्म आहेत जे डोळ्यांतील रक्त प्रवाह सुधारतात. ज्याचे वय-संबंधित डोळ्यांच्या आजारांवर प्रभाव असल्याचे दिसून आले आहे. त्याचवेळी, केशरमध्ये असलेले दाहक-विरोधी गुणधर्म रेटिनाला आराम देण्याचे काम करतात.
3. कर्करोगाशी लढण्यात मदत
केशरमध्ये कॅन्सरशी लढण्याची ताकद असते. ज्यामध्ये स्तन, त्वचा, प्रोस्टेट, फुफ्फुस, यकृत इत्यादी सर्व प्रकारचे कर्करोग येतात. केशरमध्ये असलेले हे गुणधर्म त्यात असलेल्या क्रोसिन नावाच्या रसायनामुळे येतात. क्रोसिन शरीरातील कर्करोगाच्या पेशी नष्ट करते आणि नवीन पेशी तयार होण्यास प्रतिबंध करते.
4. अल्झायमरचा सामना करण्यासाठी उपयुक्त अल्झायमर रोगात केशराचे सेवन करावे. केशर मेंदूला तंदुरुस्त ठेवते. त्यामुळे अल्झायमरचा त्रास असलेल्या व्यक्तीला याच्याशी लढण्यासाठी केशर खूप फायदेशीर ठरेल. केशरचे नियमित सेवन केल्यास या आजारापासून सहज सुटका मिळते.
जर तुम्ही तुमच्या वाढत्या वजनामुळे चिंतेत असाल तर केशर जरूर घ्या. केशर भूक कमी करून कॅलरीजचे प्रमाण कमी करते. त्याचवेळी केशर कोलेस्ट्रॉलची पातळी देखील कमी करते. ज्यामुळे हृदयरोग, लठ्ठपणा आणि मधुमेहाचा धोका कमी होतो.
6. निद्रानाश दूर करा
केशरच्या सेवनाने निद्रानाशापासून आराम मिळतो आणि चांगली झोप लागते. चांगली झोप मानसिक स्थिती सुधारते. निद्रानाश नंतर उदासीनतेचे रूप घेते. केशर नैदानिक उदासीनतेशी लढण्यासाठी देखील उपयुक्त आहे.
हेही वाचा : हृदयापासून ते लैंगिक जीवनापर्यंत ब्राझील नट्स खाण्याचे फायदे
7. मासिक पाळीच्या समस्यांपासून आराम
केशरमध्ये असलेले गुणधर्म मासिक पाळीच्या दरम्यान उद्भवणाऱ्या समस्या कमी करण्यास मदत करतात. मासिक पाळी दरम्यान केशर दूध किंवा चहा प्यायल्याने वेदना, थकवा, सूज, चिडचिड आणि पेटके यासारख्या समस्या कमी होतात आणि शरीराला आराम मिळतो.
हेही वाचा : उपवासाच्या वेळी खाल्ले जाणारे कुटू आरोग्यासाठी आहे फायदेशीर
आता हवामान बदलत आहे आणि जर तुम्हाला दम्याचा त्रास होत असेल तर तुम्हाला अनेक समस्यांना सामोरे जावे लागेल. केशर मिसळून दूध प्यायल्याने दम्यामध्ये खूप आराम मिळतो.
9. सर्दी आणि फ्लूमध्ये फायदेशीर
बदलत्या ऋतूमध्ये सर्दी होणे हे अगदी सामान्य आहे, अशा परिस्थितीत जर तुम्हालाही सर्दी झाली असेल तर केशर दूध किंवा चहा खूप फायदेशीर ठरेल.
हेही वाचा : Covid-19 मधून बरे झाल्यानंतर प्रथिनयुक्त आहार घेणे महत्त्वाचे आहे का?
आजकाल सांधेदुखी होणे अगदी सामान्य झाले आहे, माणसाला चालणे कठीण झाले आहे. केशरच्या सेवनाने सांधेदुखी कमी होण्यास मदत होते. तसेच हाडांशी संबंधित सर्व प्रकारच्या आजारांवर मदत होते.
11. गर्भधारणेदरम्यान केशरचे फायदे
गरोदरपणात केशरचे सेवन केल्याने मूड-स्विंग कमी करणे. क्रॅम्प्स कमी करणे. लोहाचे सेवन वाढवणे, सकाळच्या आजारापासून आराम देणे आणि चांगली झोप येण्यास मदत करणे यासह अनेक फायदे होऊ शकतात.
हेही वाचा : आरोग्यापासून त्वचेपर्यंत आवळा आहे फायदेशीर
त्वचा निरोगी बनवण्यासाठी केशर खूप उपयुक्त आहे. यामध्ये व्हिटॅमिन सी सारखे अँटी-ऑक्सिडंट असतात, जे सूर्याच्या कडक किरणांपासून त्वचेचे संरक्षण करण्याचे काम करतात. त्यामुळे त्वचेची नैसर्गिक चमक कायम राहते.
13. जखमांमध्ये उपयुक्त
कोणत्याही प्रकारची दुखापत झाली असेल किंवा कोणत्याही कारणाने त्वचा भाजली असेल तर त्या जागेवर केशराची पेस्ट लावल्याने लवकर आराम मिळतो.
हेही वाचा : अपेंडिसायटिस म्हणजे काय? जाणून घ्या कारणे, लक्षणे आणि उपचार
संध्याकाळी काम केल्यावर थकवा आल्यास डोकेदुखीचा त्रास होतो. त्यावर केशराचा वापर केला जाऊ शकतो. डोकेदुखी सौम्य असो वा तीव्र, चंदनात केशर मिसळून त्याची पेस्ट बनवून डोक्याला लावल्यास लगेच आराम मिळतो.
हेही वाचा : Bad Food Habits : खाण्याच्या 'या' सवयींमुळे आपली प्रतिकारशक्ती होते कमकुवत
आजकाल केस गळणे खूप सामान्य झाले आहे. कदाचित तुम्हाला तुमचे केस गळण्याची भीती वाटत असेल. जर तुम्हाला या समस्येपासून मुक्ती मिळवायची असेल तर केशर वापरा, कारण केशरमध्ये व्हिटॅमिन ए सारखे अँटीऑक्सिडंट गुणधर्म असतात, त्यामुळे केस गळण्याची समस्या सहज दूर होते.
16. पोटाचे विकार दूर करण्यासाठी फायदेशीर
पोटाशी संबंधित आजार जसे की अपचन, पोटदुखी, ऍसिडिटी, गॅस इत्यादींमध्ये केशरचे सेवन फायदेशीर आहे. यासोबतच केशर पचनसंस्था निरोगी ठेवण्यासही मदत करते.
हेही वाचा : रक्तदाब ते मधुमेह नियंत्रित करण्यासाठी फायदेशीर आहे शेवग्याची शेंग
आरोग्याशी संबंधित अशा आणखी कथांसाठी, iDiva मराठी वाचत राहा.
