मुकेश अंबानीचा जवळचा सहकारी मानला जाणारा एक प्रमुख व्यापारी आणि रिलायन्स इंडस्ट्रीजचे संस्थापक धीरुभाई अंबानी यांचे “तिसरा मुलगा” म्हणून संबोधले जाणारे एक प्रमुख व्यावसायिक आनंद जैन यांच्याविरूद्ध विशेष अन्वेषण पथक (एसआयटी) चौकशीचे आदेश देण्यासाठी सर्वोच्च न्यायालयाने “धैर्य” केल्याबद्दल सर्वोच्च न्यायालयाने त्याचे स्वागत केले आहे.
१ March मार्च रोजी दिलेल्या आदेशात, जस्टिस जेबी पारडिवाला आणि आर. महादेवन यांच्या सर्वोच्च न्यायालयाच्या खंडपीठाने २,4०० कोटी रुपयांच्या आर्थिक फसवणूकीच्या आरोपाखाली जैनविरूद्ध बसलेल्या चौकशीचे आदेश दिल्याबद्दल मुंबई एचसीच्या धैर्याचे कौतुक केले. एससीच्या आदेशात नमूद केले आहे की, “उच्च न्यायालयाने ज्या धैर्याने हा आदेश दिला त्या धैर्याने आम्ही कौतुक करतो आणि त्याचे कौतुक करतो. कोणत्याही उच्च न्यायालयाच्या अपेक्षेनुसार हेच आहे,” असे एससीच्या आदेशात म्हटले आहे.
या वर्षाच्या सुरूवातीस, जानेवारीत, बॉम्बे हाइट कोर्टाने आनंद जैनविरूद्ध आर्थिक फसवणूकीच्या अनेक तक्रारींच्या सखोल चौकशीसाठी केंद्रीय अन्वेषण ब्युरो (सीबीआय) च्या झोनल संचालकांना निर्देश दिले होते.
बॉम्बे एचसी न्यायमूर्ती रेवाती मोहिते-डीरे आणि पृथ्वीराज के. चावन यांच्या खंडपीठाने सीबीआयला निर्देश दिले होते, जैनविरोधात मुंबई पोलिसांच्या मुंबई पोलिसांच्या तक्रारी (ईओओ) डिसेंबर २०२ मध्ये जैनविरूद्ध तक्रारी दाखल केल्या आहेत.
सर्वोच्च न्यायालयात दिलेल्या याचिकेत, सीकेइराने मुंबई पोलिसांवर जैनवरील आरोपांबद्दल योग्य किंवा निःपक्षपाती चौकशी न केल्याचा आरोप केला होता, ज्याने उच्च न्यायालयात जाण्यास सांगितले.
आनंद जैन यांच्याविरूद्ध दाखल केलेल्या तक्रारींनुसार, व्यावसायिक आणि त्यांची कंपनी जय कॉर्पोरेशन यांच्यावर गुंतवणूकदारांची फसवणूक, वैयक्तिक फायद्यासाठी सार्वजनिक निधीचा गैरवापर, कर आश्रयस्थानात असलेल्या शेल कंपन्यांमार्फत निधीची फेरीवाट, आणि संशयास्पद व काल्पनिक मोटारी तयार केल्याचा आरोप आहे.
हे आरोप हे भारतीय दंड संहिता (आयपीसी) अंतर्गत आर्थिक फसवणूक आणि मनी लॉन्ड्रिंगचे गंभीर गुन्हे आणि मनी लॉन्ड्रिंग अ‍ॅक्ट (पीएमएलए) प्रतिबंधित करणे हे गंभीर गुन्हे आहेत.
बॉम्बे हायकोर्टाच्या निर्णयानंतर आनंद जैन यांनी सर्वोच्च न्यायालयात विशेष रजा याचिका (एसएलपी) दाखल करून या आदेशाला आव्हान दिले होते, परंतु एचसीच्या निर्णयाचे कौतुक करताना सर्वोच्च न्यायालयाने या प्रकरणात हस्तक्षेप करण्यास नकार दिला.
“हायकोर्टाने या खटल्याच्या चमत्कारिक तथ्ये आणि परिस्थितीत करता आले असते. झोनल डायरेक्टर, सीबीआय, मुंबई आता उच्च न्यायालयाने जारी केलेल्या निर्देशांचे पालन करण्यास आणि कायद्याच्या अनुषंगाने चौकशी हाती घेतील. म्हणूनच आम्हाला या आदेशात हस्तक्षेप करण्याची गरज नाही,” असे सर्वोच्च न्यायालयाने सांगितले.
जय कॉर्पोरेशनचे प्रतिनिधित्व करणारे वरिष्ठ वकील अमित देसाई यांनी असा युक्तिवाद केला होता की मूळ याचिकेने केवळ प्राथमिक चौकशीची विनंती केली होती, अशी विनंती केली होती की, याचिका कायदेशीर प्रक्रियेचा गैरवापर आहे, असे सांगून, एससीला तक्रारदाराच्या भितीदायक गोष्टींचे परीक्षण करण्याचे आवाहन केले.
तथापि, हे युक्तिवाद सर्वोच्च न्यायालयाने फेटाळून लावले आणि असे म्हटले आहे की, “पक्षांना हजेरी लावणारा आणि रेकॉर्डवर असलेल्या साहित्याचा आढावा घेतल्यावर ऐकल्याने आम्हाला अयोग्य आदेशात हस्तक्षेप करण्याचे कोणतेही कारण सापडले नाही. आम्ही त्यांना एफआयआरच्या कायदेशीरपणा आणि वैधतेला आव्हान देण्यासह योग्य कायदेशीर उपायांचा लाभ घेण्यासाठी पक्षांना मोकळे सोडले आहे.”
दरम्यान, बॉम्बे हायकोर्टाने जारी केलेल्या निर्देशानुसार, सीबीआयने आनंद जैन आणि त्यांच्या कंपनीविरूद्ध एफआयआर नोंदविला आहे, ज्यात ज्येष्ठ व्यावसायिकावर २,4343 कोटी रुपयांची फसवणूक केल्याचा आरोप आहे. या प्रकरणात केंद्रीय एजन्सीच्या तपासणीत शहरी पायाभूत सुविधा उपक्रम भांडवल आणि शहरी पायाभूत सुविधा विश्वस्त लिमिटेड, जेएआय कॉर्पोरेशनच्या बहिणी कंपन्यांनी आणि त्यांच्या संबंधित भागीदारांनी दिलेल्या दोन कंपन्या देखील समाविष्ट आहेत.
एफआयआर, आनंद जैन आणि त्याच्या साथीदारांनुसार, जेएआय कॉर्प लिमिटेडचे संचालक आणि प्रवर्तक म्हणून काम करीत, मे २०० and ते जून २०० between या कालावधीत वर नमूद केलेल्या दोन घटकांना तरंगण्याचा कट रचला आणि या कंपन्यांनी एकत्रितपणे मुंबाच्या विकासाच्या निधीसाठी सार्वजनिक लोकांकडून २,43434 कोटी रुपये उभे केले.
पुढे, एफआयआरचा असा आरोप आहे की 31 जानेवारी 2006 रोजी ट्रस्टचे एक इंडेंचर (आयओटी) दोन उपरोक्त घटकांनी सेटलर आणि ट्रस्टी म्हणून आश्वासनांच्या हमीच्या रजिस्ट्रारकडे नोंदणी केली होती, जे नंतर सिक्युरिटीज अँड एक्सचेंज बोर्ड ऑफ इंडिया (सेबी) यांनी नोंदणीकृत केले.
आयओटीनुसार, संचालक, अधिकारी किंवा कर्मचार्‍यांशी परस्पर विरोधी स्वारस्य असलेल्या कोणत्याही घटकाशी कोणताही व्यवहार किंवा गुंतवणूक केली जाणार नाही. तथापि, जैन आणि त्याच्या साथीदारांनी या कलमाचे उल्लंघन केले आणि गुंतवणूक करून आणि बहिणीच्या चिंतेला असुरक्षित कर्ज देऊन सार्वजनिक निधीचा गैरवापर केला.
बांधकाम प्रकल्पांचे औचित्य सिद्ध करण्यासाठी बनावट कागदपत्रांचा वापर करून सीबीआयने या बहिणी कंपन्यांनी जय कॉर्पोरेशनच्या असुरक्षित कर्जाची कित्येक वर्षांचे नुकसान म्हणून खोटी नोंदविल्याचा आरोप केला आहे. एफआयआरच्या म्हणण्यानुसार, आरोपी संस्थांनी बेनामी जमीन खरेदीसाठी आगाऊ देयकाचे औचित्य सिद्ध करण्यासाठी बनावट करार केले आणि फसव्या उपक्रमांना पुढे पाठिंबा दर्शविला.
ऑस्ट्रेलियाच्या न्यू साउथ वेल्समधील सरबॅग्ज पीटी लिमिटेड आणि अमेरिकेच्या कॅलिफोर्निया मधील अ‍ॅश्युरन्स प्रॉडक्ट्स कॉर्पोरेशनमध्ये काल्पनिक पावत्या व कागदपत्रे वापरुन जय कॉर्पोरेशनवर फसवणूक करून वस्तूंची निर्यात केल्याचा आरोप आहे, ज्यायोगे त्यांच्या स्वत: च्या फायद्यासाठी निधी वळविला जातो.
२०१० ते २०१ween या कालावधीत, जैनच्या मूळ कंपनीवर ऑस्ट्रेलियाच्या न्यू साउथ वेल्समधील सरबॅग्ज पीटी लिमिटेड आणि कॅलिफोर्निया, यूएसए मधील अ‍ॅश्युरन्स प्रॉडक्ट्स कॉर्पोरेशनमध्ये काल्पनिक पावत्या आणि कागदपत्रे वापरुन वस्तूंची फसवणूक केल्याचा आरोप आहे, ज्यायोगे त्यांच्या स्वत: च्या फायद्यासाठी निधी वळविला जातो.
व्यवसाय जगातील एक नामांकित नाव, आनंद जैन जय कॉर्प लिमिटेडचे अध्यक्ष म्हणून प्रमुख होते आणि एकदा फोर्ब्सच्या 40 श्रीमंत भारतीयांच्या यादीमध्ये ते 11 व्या क्रमांकावर होते. आनंदचा मुलगा, हर्ष जैन हे ड्रीम 11, कल्पनारम्य क्रीडा प्लॅटफॉर्मचे सह-संस्थापक आणि मुख्य कार्यकारी अधिकारी आहेत.
फोर्ब्सच्या म्हणण्यानुसार, मुकेश अंबानी आणि आनंद जैन यांनी अनेक विशेष आर्थिक झोन (सेझ) तसेच बंदर विकसित करण्याची योजना आखली होती, परंतु जमीन अधिग्रहणात अडचणींचा सामना करावा लागला. रिअल इस्टेट व्यवसायातील जैन हे एक प्रमुख नाव आहे, ज्यात भारतभरातील 14 शहरांमध्ये 33 प्रकल्पांमध्ये गुंतवणूक आहे.
आनंद जैन आणि मुकेश अंबानी मुंबईच्या हिल ग्रॅन्ज हायस्कूलमध्ये शाळेच्या दिवसांपासून जवळची मैत्री करतात. कालांतराने, जैनही धीरूभाई अंबानी यांच्या जवळचे झाले आणि नंतरच्या निधनापर्यंत रिलायन्सच्या संस्थापकाचा जवळचा विश्वासार्ह मानला जात असे. या कारणास्तव, आनंद जैनचा उल्लेख अनेकांनी धीरूभाई अंबानीचा “तिसरा मुलगा” म्हणून केला आहे.
->
