आजही, जेव्हा पुरुष आरोग्याबद्दल बोलतात, बहुतेक लोक केवळ हृदयाचे आरोग्य, मधुमेह किंवा तंदुरुस्ती यासारख्या समस्यांकडे लक्ष देतात. पण पुरुषांचे हार्मोनल आरोग्य एक विषय आहे ज्याकडे बर्‍याचदा दुर्लक्ष केले जाते. हार्मोनल असंतुलन पुरुषांच्या मानसिक, लैंगिक आणि शारीरिक आरोग्यावर सखोलतेवर परिणाम करते.
पुरुषांचे शरीर प्रामुख्याने टेस्टोस्टेरॉन नावाच्या संप्रेरकास नियंत्रित करते. हा संप्रेरक केवळ लैंगिक क्षमतेवरच नव्हे तर स्नायूंची शक्ती, हाडे मजबूत करणे, मनःस्थिती आणि उर्जा पातळीवर देखील परिणाम करते. पुरुषांचे हार्मोनल आरोग्य गडबड झाल्यास, त्या व्यक्तीस थकवा, नैराश्य, कमी लैंगिक इच्छा, केस गळती, अगदी वजन वाढणे यासारख्या समस्या येऊ लागतात.
वयाच्या 30 व्या वर्षापासून पुरुषांमधील टेस्टोस्टेरॉनची पातळी दरवर्षी सुमारे 1% कमी होते. ही एक नैसर्गिक प्रक्रिया आहे परंतु जेव्हा ही घट वाढते तेव्हा ती पुरुषांचे हार्मोनल आरोग्य डिसऑर्डर मानला जातो. यामुळे पुरुषांना केवळ लैंगिक समस्यांमध्येच नव्हे तर आत्मविश्वास देखील जाणवते.
कमी टेस्टोस्टेरॉन असलेल्या पुरुषांमध्ये चिडचिडेपणा, चिंता आणि नैराश्यासारखी लक्षणे सामान्य आहेत. बर्‍याच वेळा असे रुग्ण मानसिक तज्ञांकडे जातात परंतु वास्तविक मूळ पुरुषांचे हार्मोनल आरोग्य संबंधित आहे
टेस्टोस्टेरॉनमध्ये घट झाल्यामुळे, स्नायू कमकुवत होऊ लागतात आणि शरीरात, विशेषत: पोटात चरबी वाढू लागते. हा बदल पुरुषांची कार्यक्षमता कमी करू शकतो आणि स्वाभिमान देखील दुखवू शकतो.
टेस्टोस्टेरॉन हाडे मजबूत ठेवण्यास मदत करते. जर पुरुषांचे हार्मोनल आरोग्य असंतुलित असल्यास, ऑस्टिओपोरोसिस (हाड सच्छिद्र) चा धोका देखील वाढू शकतो.
अनियमित झोप आणि फास्ट फूड सारखे अस्वास्थ्यकर अन्न पुरुषांचे हार्मोनल आरोग्य चला एक वाईट परिणाम करूया. झोपेचा अभाव शरीराच्या हार्मोनल सर्किटमध्ये व्यत्यय आणू शकतो, ज्यामुळे टेस्टोस्टेरॉनची पातळी आणखी वाढते.
धूम्रपान आणि अल्कोहोलचे सेवन टेस्टोस्टेरॉनच्या उत्पादनात व्यत्यय आणू शकते. याचा परिणाम केवळ लैंगिक आरोग्यावरच नव्हे तर संपूर्ण शरीरावर होतो.
वजन कमी करणे आणि व्यायाम करणे हे टेस्टोस्टेरॉन वाढविण्याचे सर्वात प्रभावी मार्ग आहेत. विशेषत: सामर्थ्य प्रशिक्षण आणि कार्डिओ व्यायामापासून पुरुषांचे हार्मोनल आरोग्य चांगले आहे.
अश्वगंधा, शिलाजीत आणि गिलोय यासारख्या आयुर्वेदिक औषधी वनस्पतींचा वापर संप्रेरक संतुलनासाठी देखील फायदेशीर मानला जातो. परंतु कोणताही हर्बल उपाय स्वीकारण्यापूर्वी कृपया डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
जर एखाद्या माणसाला सतत थकवा येत असेल, लैंगिक इच्छेमध्ये पडणे, वजन वाढणे, नैराश्य, झोपेची समस्या किंवा केस गळती असेल तर एंडोक्रिनोलॉजिस्ट किंवा यूरोलॉजिस्टने विलंब न करता संपर्क साधला पाहिजे. रक्त चाचण्या टेस्टोस्टेरॉनची मात्रा तपासू शकतात आणि योग्य उपचार सुरू केले जाऊ शकतात.
पुरुषांमधील हार्मोनल बदल हा एक गंभीर परंतु बर्‍याचदा दुर्लक्ष केला जातो. टेस्टोस्टेरॉनची कमतरता केवळ शारीरिकच नव्हे तर मानसिक आणि सामाजिक जीवनावर देखील परिणाम करते. योग्य जीवनशैली, वेळेवर परीक्षा आणि योग्य उपचार पुरुषांचे हार्मोनल आरोग्य संतुलित ठेवले जाऊ शकते.
