- सायली शिंदे, योगतज्ज्ञ
पोट व कंबरेच्या ऑपरेशननंतर योग, आहार व दिनचर्येचं महत्त्व या विषयावर आज चर्चा करूया.
अनेक महिलांना पोटाशी संबंधित (गर्भाशय काढणे, हर्निया, सी-सेक्शन) किंवा कंबरेच्या (लंबर स्पॉन्डिलोसिस, स्लिप डिस्क, हिप रिप्लेसमेंट) शस्त्रक्रिया करावी लागते. या शस्त्रक्रियेनंतर पूर्ण बरे होण्यासाठी योग्य व्यायाम, योग, आहार आणि दिनचर्या अत्यंत महत्त्वाची असते.
ऑपरेशननंतर लक्षात ठेवायच्या गोष्टी : डॉक्टरांनी दिलेले विश्रांतीचे प्रमाण पाळा (प्रामुख्याने पहिल्या ४ ते ८ आठवड्यात जास्त विश्रांती); अचानक वाकणे, उचलणे, पोटावर जोर येणाऱ्या हालचाली टाळा. फार वेळ झोपून राहिले, तरी सूज, थकवा, मळमळ, पचन बिघडू शकते.
योगासने शस्त्रक्रियेनंतर सहा आठवड्यांनंतर सुरू करावीत. डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
वज्रासन : जेवणानंतर पाच-दहा मिनिटे या आसनात बसावे. या योगासनामुळे पचनतंत्र सुधारते, पोटावर दाब येत नाही
मकरासन : कंबरदुखी व सायटिका कमी करते, पाठीला आराम. गादीवर योग्य उशी घालून करावे.
सुप्त बद्धकोनाासन : गर्भाशयाच्या जागेची रिकव्हरी. मानसिक शांतता, पाठीला आधार देऊन करा.
शवासन : तणावमुक्ती, झोप सुधारते, मानसिक विश्रांती. शक्यतो शांत, मंद प्रकाशात दहा मिनिटे.
कशी करायची योगासने?
कोमल चटईवर, हळुवार हालचालीत
प्रत्येक आसन तीन-पाच वेळा
श्वासावर लक्ष द्या - दीर्घ श्वास, शांत गती
थकवा जाणवला तर थांबा. शरीराचे ऐका
चालणे : सर्वश्रेष्ठ व्यायाम
पहिल्या काही आठवड्यांमध्ये रोज १०-१५ मिनिटे घरात चालणे
नंतर ३० मिनिटांपर्यंत वाढवू शकता
वेगात नको, चालताना कंबर ताठ ठेवावी
थकवा जाणवताच बसून विश्रांती घ्या
आहार : पुनर्बांधणीचा आधार
सकाळी : गरम पाणी, भिजवलेले बदाम/कडधान्ये, ओव्याचा काढा.
दुपारी : घरचे शिजवलेले जेवण - ताजी भाजी, तूप-भात, मूगडाळ, ताक
सायंकाळी : सूप, फळे, भिजवलेले खजूर/अंजीर
रात्री : हलका आहार - मूग खिचडी, भाज्यांची पोळी
हे टाळा : बर्फाचे पदार्थ, पचायला जड अन्न, मैदा, फ्रीजमधील अन्न.
उपयुक्त घटक : हळद, सुके आले, ओवा, मेथी, आल्याचा रस - हे दाहशामक आणि पचनासाठी फायदेशीर
मानसिक आरोग्य
शस्त्रक्रियेनंतर मानसिक स्वास्थ्य टिकवणे गरजेचे आहे.
दररोज १० मिनिटांचे ध्यान - ‘मी ठीक होईन’, ‘माझे शरीर बळकट होत आहे’ असे सकारात्मक विचार
जप, संथ संगीत ऐकणे
आपल्यासारख्या महिलांशी संवाद – सकारात्मकता वाढते
शस्त्रक्रियेनंतर आरोग्य पुन्हा मिळवणे म्हणजे नव्याने जीवनाचे बीजारोपण. त्यासाठी हळू, स्थिर; पण सातत्यपूर्ण प्रयत्न गरजेचे आहेत. योग्य योगासने, चालणे, आहार व सकारात्मक मनोवृत्ती यांचा मिलाफ म्हणजे आरोग्य पुनर्बांधणीचे खरे शस्त्र आहे.
