इराण आणि इस्रायलमधील तणाव सातत्याने वाढत आहे. या तणावाच्या पार्श्वभूमीवर, इस्रायलने इराणच्या अणुकार्यक्रमाला लक्ष्य करत एक गुप्त ऑपरेशन राबवल्याची माहिती समोर आली आहे. या ऑपरेशनचे नाव आहे ‘ऑपरेशन नार्निया.’ या कारवाईत इस्रायलने इराणच्या दोन वरिष्ठ अणुशास्त्रज्ञांना ठार केल्याचा दावा केला आहे. ही कारवाई इराणच्या अणुकार्यक्रमाला मोठा धक्का देणारी ठरू शकते, असे तज्ज्ञांचे मत आहे.

काय आहे ऑपरेशन नार्निया?

‘ऑपरेशन नार्निया’ ही इस्रायलच्या गुप्तचर संस्था मोसादने राबवलेली एक गुप्त कारवाई आहे. या ऑपरेशनचा उद्देश इराणच्या अणुकार्यक्रमाला खीळ घालणे आणि त्यांच्या अणुबॉम्ब निर्मितीच्या प्रयत्नांना रोखणे हा होता. सूत्रांच्या माहितीनुसार, इस्रायलने अत्याधुनिक तंत्रज्ञान आणि गुप्तचर माहितीच्या आधारे ही कारवाई केली. या ऑपरेशनमध्ये ड्रोन हल्ले, सायबर हल्ले आणि स्थानिक गुप्तचरांचा समावेश होता. या कारवाईत इराणच्या नतांज आणि फोर्डो येथील अणु संशोधन केंद्रांना लक्ष्य करण्यात आले, तसेच दोन वरिष्ठ अणुशास्त्रज्ञांना ठार करण्यात आले.

वाचा: जर कोणी खामेनेईंच्या हत्येचा विचारही केला, तर…; एका बलाढ्य देशाची इस्त्रायलला धमकी

कोण होते हे अणुशास्त्रज्ञ?

इस्रायली सूत्रांनी दावा केला आहे की, ठार करण्यात आलेले दोन अणुशास्त्रज्ञ इराणच्या अणुबॉम्ब निर्मितीच्या कार्यक्रमात महत्त्वाची भूमिका बजावत होते. त्यापैकी एक शास्त्रज्ञ नतांज अणु केंद्रात कार्यरत होते, तर दुसरे फोर्डो येथील भूगर्भातील संशोधन केंद्रात काम करत होते. या दोघांचे नाव अद्याप जाहीर करण्यात आलेले नाही, परंतु त्यांच्या मृत्यूमुळे इराणच्या अणुकार्यक्रमाला मोठा धक्का बसल्याचे मानले जात आहे. इराणने मात्र या हत्यांचा बदला घेण्याची धमकी दिली आहे.

कशी झाली कारवाई?

ऑपरेशन नार्नियादरम्यान इस्रायलने अत्यंत नियोजनबद्ध पद्धतीने कारवाई केली. सूत्रांनुसार, मोसादने इराणमधील गुप्तचर नेटवर्कचा वापर करून शास्त्रज्ञांच्या हालचालींवर लक्ष ठेवले. त्यानंतर ड्रोन आणि सायबर हल्ल्यांद्वारे या शास्त्रज्ञांना लक्ष्य करण्यात आले. एका शास्त्रज्ञाला त्याच्या कारमध्ये ड्रोन हल्ल्यात ठार करण्यात आले, तर दुसऱ्याचा मृत्यू संशयास्पद परिस्थितीत झाला. याशिवाय, इस्रायलने इराणच्या अणु केंद्रांवर सायबर हल्ले करून महत्त्वाची माहिती चोरली आणि काही यंत्रसामग्री नष्ट केली.

इराणची प्रतिक्रिया

इराणने या हल्ल्यांना ‘दहशतवादी कृत्य’ असे संबोधले आहे आणि इस्रायलवर आंतरराष्ट्रीय कायद्यांचे उल्लंघन केल्याचा आरोप केला आहे. इराणच्या परराष्ट्र मंत्रालयाने संयुक्त राष्ट्रांना इस्रायलविरुद्ध कारवाई करण्याची मागणी केली आहे. इराणच्या रिव्हॉल्यूशनरी गार्ड्सनेही बदला घेण्याची धमकी दिली आहे. इराणचे सर्वोच्च नेते आयातोल्ला खामेनी यांनी म्हटले आहे की, “इस्रायलला त्यांच्या कृतींची किंमत मोजावी लागेल.” याशिवाय, इराणने आपली संरक्षण यंत्रणा सज्ज ठेवली आहे आणि देशातील अणु केंद्रांवरील सुरक्षा वाढवली आहे.

आंतरराष्ट्रीय समुदायाची चिंता

या घटनेमुळे आंतरराष्ट्रीय समुदायात चिंता वाढली आहे. आंतरराष्ट्रीय अणुऊर्जा संस्था (IAEA) ने इराणच्या अणु केंद्रांवरील हल्ल्यांमुळे किरणोत्सारी गळतीचा धोका वाढल्याचे म्हटले आहे. IAEA चे प्रमुख राफेल ग्रॉसी यांनी दोन्ही देशांना संयम बाळगण्याचे आवाहन केले आहे. अमेरिका आणि युरोपीय युनियननेही या तणावावर चिंता व्यक्त केली आहे आणि राजनयिक मार्गाने हा वाद सोडवण्याचा सल्ला दिला आहे. युनायटेड नेशन्स सिक्युरिटी कौन्सिलमध्येही या मुद्द्यावर चर्चा होण्याची शक्यता आहे.

इस्रायलचे धोरण

इस्रायलने अद्याप या ऑपरेशनबाबत अधिकृतपणे कोणतेही वक्तव्य केलेले नाही. तथापि, इस्रायलचे पंतप्रधान यांनी इराणच्या अणुकार्यक्रमाला रोखण्यासाठी कोणत्याही हद्पर्यंत जाण्याची तयारी असल्याचे यापूर्वीच स्पष्ट केले आहे. इस्रायलचा असा विश्वास आहे की इराणचा अणुकार्यक्रम त्यांच्या आणि संपूर्ण मध्यपूर्वेच्या सुरक्षेसाठी धोका आहे. ऑपरेशन नार्निया ही इस्रायलच्या दीर्घकालीन धोरणाचा भाग आहे, ज्यामध्ये इराणच्या अणुशस्त्र निर्मितीला रोखणे हा मुख्य उद्देश आहे.

इराणच्या अणुकार्यक्रमाचा इतिहास

इराणचा अणुकार्यक्रम गेल्या अनेक दशकांपासून आंतरराष्ट्रीय चर्चेचा विषय आहे. 2015 मध्ये इराण आणि जागतिक शक्तींमधील अणुकरार (JCPOA) झाला होता, ज्यामुळे इराणच्या अणुक्रियाव्यांनवर बंधने घालण्यात आली होती. मात्र, 2018 मध्ये अमेरिकेने या करारातून माघार घेतली, त्यानंतर इराणनेही आपला अणुकार्यक्रम पुन्हा वेगाने सुरू केला. इस्रायलने यापूर्वीही इराणच्या अणुशास्त्रज्ञांच्या हत्या आणि अणु केंद्रांवर हल्ले केले आहेत, ज्यामुळे दोन्ही देशांमधील शत्रुत्व वाढले आहे.