इस्रायलच्या हल्ल्यात इराणच्या नुकसानीचे मूल्यमापन केले तर सर्वात मोठे नुकसान इराणच्या अणुकार्यक्रमावर देखरेख ठेवणाऱ्या इराणच्या किमान 14 अणुशास्त्रज्ञांचा मृत्यू आहे. त्याचबरोबर हा हल्ला इराणला मागे ढकलू शकतो, पण तो थांबणार नाही, असे तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे. चला तर मग याविषयीची माहिती पुढे जाणून घऊया.

इराणला पुनर्बांधणी करणे अशक्य होईल?

शास्त्रज्ञांचा मृत्यू आणि इस्रायल आणि अमेरिकेच्या हल्ल्यांमुळे शिल्लक राहिलेल्या आण्विक पायाभूत सुविधा आणि सामग्रीसह इराणला शस्त्रास्त्रे तयार करणे जवळजवळ अशक्य आहे, असे इस्रायलचे फ्रान्समधील राजदूत जोशुआ झार्का यांनी म्हटले आहे. ते म्हणाले की, इराणचा अणुकार्यक्रम काही वर्ष नव्हे तर अनेक वर्ष लांबणीवर पडला आहे, कारण संपूर्ण गट नष्ट झाला आहे. मात्र, इराणकडे त्यांची जागा घेऊ शकणारे अन्य शास्त्रज्ञ आहेत, असेही अणुविश्लेषकांचे म्हणणे आहे.

इराणचे अणुतंत्रज्ञान संपवता येणार नाही?

केवळ लष्करी बळामुळे इराणची अणुतंत्रज्ञानातील प्रगती पूर्ववत होऊ शकत नाही, असे युरोपियन सरकारांनी म्हटले आहे. त्यामुळेच इराणच्या कार्यक्रमाविषयीची चिंता दूर करण्यासाठी त्यांना वाटाघाटीकरून तोडगा हवा आहे. ब्रिटनचे परराष्ट्र मंत्री डेव्हिड लॅमी यांनी हाऊस ऑफ कॉमन्समध्ये खासदारांना सांगितले की, “हल्ल्यांमुळे इराणने अनेक दशकांपासून मिळवलेले तंत्रज्ञान नष्ट होऊ शकत नाही आणि अण्वस्त्र निर्मितीची कोणत्याही सरकारची महत्त्वाकांक्षा नष्ट करण्यासाठी त्या तंत्रज्ञानाचा वापर केला जाणार नाही.”

इस्रायलच्या हल्ल्यात इराणचे 14 शास्त्रज्ञ ठार

शास्त्रज्ञांच्या मृत्यूवर नजर टाकली तर त्यात रसायनशास्त्रज्ञ, भौतिकशास्त्रज्ञ, अभियंते यांचा समावेश आहे. इस्रायलच्या हल्ल्यात 14 भौतिकशास्त्रज्ञ आणि अणुअभियंते ठार झाल्याचे जारका यांनी सांगितले. ते म्हणाले की, मारले गेलेले लोक इराणचे शीर्ष शास्त्रज्ञ होते आणि त्यांच्या अणुकार्यक्रमामागील मेंदू होते.

इराण पुन्हा अणुकार्यक्रम सुरू करणार?

अमेरिकन तज्ज्ञ आणि माजी मुत्सद्दी मार्क फिट्झपॅट्रिक म्हणाले की, अणुकार्यक्रमाची रूपरेषा जवळच राहील आणि पीएचडीचा नवीन प्रकल्प त्याचा वापर करू शकेल. आण्विक प्रकल्पांवर बॉम्बहल्ला करणे किंवा काही लोकांना ठार मारणे हा अणुकार्यक्रम काही काळासाठी मागे टाकेल, असे ते म्हणाले. दोन्ही गोष्टी एकाच वेळी केल्यास ती थोडी मागे जाईल, पण हा कार्यक्रम नव्याने उभारला जाईल, असे ते म्हणाले. त्यांच्याकडे कदाचित पुढील स्तरावर पर्याय असतील. ते तितकेसे पात्र नसले तरी शेवटी ते काम पूर्ण करतील.”