हे वेळोवेळी घडते: आपण एखादी गोष्ट सांगण्यास प्रारंभ करता, केवळ आपल्या विचारांची ट्रेन अर्ध्या मार्गाने गमावण्यासाठी. किंवा आपण एका खोलीत जा आणि आपण तेथे काय करायला गेला हे आठवत नाही. यासारख्या मानसिक चुका प्रत्येकावर घडतात आणि समजूतदारपणे भितीदायक असतात, परंतु संज्ञानात्मक घट होण्याचे लक्षण नसतात. “आपल्या मेंदूत शॉर्ट-सर्किटिंगची भावना मानसिक प्रक्रियेमुळे बहुधा असते.” सारा गार्सिया-ब्यूमियर, पीएच.डी. तणाव, विचलित, मल्टीटास्किंग, चिंता किंवा नैराश्यात वाढ होते हे योगदानकर्ते असू शकतात. गार्सिया-ब्यूमियर म्हणतात, “आम्हाला क्लिनिकदृष्ट्या सामान्यपणे विचार करावा लागतो की संज्ञानात्मक लक्षणे लवकर वेड्यांमुळे किंवा त्याऐवजी औदासिनिक किंवा चिंताग्रस्त विकृतीमुळे आहेत की नाही.
संज्ञानात्मक घसरणीमध्ये सामान्यत: स्मृती, लक्ष किंवा भाषा यासारख्या क्षेत्रांमध्ये कामगिरी बिघडली जाते. सामान्य चिन्हे एखाद्याला कॉल करणे विसरणे किंवा योग्य शब्द आठवण्यासाठी धडपड करणे समाविष्ट आहे. गार्सिया-ब्यूमियर म्हणतात, जेव्हा ती लक्षणे पूर्वीपेक्षा जास्त दिसून येतात, जेव्हा इतरांच्या लक्षात येऊ लागले आहे, “सामान्य वृद्धत्वाच्या प्रक्रियेसाठी आपण अपेक्षेपेक्षा जास्त संज्ञानात्मक घटसाठी हा एक लाल लाल ध्वज असतो,” गार्सिया-ब्यूमियर म्हणतात. सामान्य वृद्धत्वामुळे मेमरी पुनर्प्राप्तीमध्ये किरकोळ विलंब होऊ शकतो, जसे की एखादे नाव लक्षात ठेवण्यासाठी धडपडत आहे परंतु नंतर ते आठवते. हे स्मृतिभ्रंश किंवा संज्ञानात्मक कमजोरीची चिन्हे नाहीत, प्रति थॉमस हॅमंड, एमडी “संभाषणे किंवा महत्त्वपूर्ण भेटी विसरणे, किंवा परिचित ठिकाणी हरवलेली भावना, अधिक चिंताजनक आणि महत्त्वपूर्ण लवकर संज्ञानात्मक कमजोरीसाठी आहेत,” हॅमंडने स्पष्ट केले.
गार्सिया-ब्यूमियरने नमूद केले आहे की सौम्य संज्ञानात्मक कमजोरी असलेल्या काही व्यक्ती वेळोवेळी स्थिर किंवा सुधारू शकतात. तरीही, निराकरण न झालेल्या मानसिक त्रास किंवा निराकरण न केलेल्या आरोग्याच्या समस्येमुळे वेड होण्याचा धोका वाढू शकतो, ज्यामुळे संभाव्य चेतावणी चिन्हे लवकर लक्ष देणे आवश्यक आहे.
मेंदूची कॉर्टिकोलिम्बिक प्रणाली चिंतेचा अनुभव सुधारित करते. “हे मेंदूचे समान क्षेत्र देखील आहे जे प्रक्रिया वेग, लक्ष, नियोजन, निर्णय, संस्था आणि बर्‍याच विचारांच्या कौशल्यांना मदत करते,” गार्सिया-बिय्युमियर म्हणतात. “म्हणून जर तणाव किंवा चिंतेमुळे मेंदूच्या या क्षेत्रात बदल झाला असेल तर या संज्ञानात्मक कौशल्यांचा देखील परिणाम होतो.”
आपल्या शरीरावर सतत अस्तित्व आणि पुनर्प्राप्ती मोडमध्ये बदल केल्यामुळे आपला ताणतणाव आणि चिंता सुधारण्यासाठी समर्पित मोठ्या संसाधनांसह मेंदूच्या मार्गांमध्ये हे आच्छादित होते, यामुळे संज्ञानात्मक तूट वेगवेगळ्या प्रमाणात होईल.
प्रक्रियेच्या माहितीमध्ये हे मार्ग देखील महत्त्वपूर्ण आहेत – जर आपण यापुढे गोष्टींकडे लक्ष देऊ शकत नाही तर आपला मेंदू त्यांना एन्कोड करण्यास आणि नंतरच्या स्मृतीसाठी टिकवून ठेवण्यास सक्षम होणार नाही.
संज्ञानात्मक घट जटिल दैनंदिन कार्ये, विशेषत: आपल्या भाषेच्या जवळजवळ सर्व बाबींमध्ये प्रकट होते. “स्वयंपाकघरातील उपकरणाचे नाव देण्यासारखे एक साधे उपक्रमदेखील आपल्या मेंदूच्या नेटवर्कला विस्तृतपणे गुंतवून ठेवते, ज्यामुळे ते लवकर घसरणीचे एक संवेदनशील सूचक बनते,” ऑबरी अल्वारेझ-बाकर, पीएच.डी.?
जेव्हा आपण शोधत असलेला एखादा साधा, विशिष्ट शब्द विसरू शकता तेव्हा आपण त्याऐवजी त्याचे वर्णन करण्याचा प्रयत्न करा. कालांतराने, आपण संभाषणे ठेवण्यात अडचण देखील येऊ शकता, ज्यामुळे सामाजिक परिस्थितीत चिंता होऊ शकते.
हे का घडते यामागील विशिष्ट यंत्रणा पूर्णपणे ज्ञात नाही, परंतु संशोधनात असे दिसून येते की भाषा कमी होणे बहुतेक वेळा मेंदूच्या डाव्या बाजूला उद्भवते. अल्वारेझ-बाकर म्हणतात, “आम्हाला हे देखील माहित आहे की कमी बीडीएनएफ उत्पादन (आपल्या मज्जासंस्थेद्वारे निर्मित प्रथिने जे नवीन मेंदूच्या पेशींच्या निर्मितीसाठी महत्त्वपूर्ण आहे) म्हणजे आपल्या मेंदूमध्ये क्रियाकलाप करण्यास मदत करण्यासाठी कमी नवीन पेशी.
जसजसे आपले वय आहे तसतसे या प्रोटीनचे उत्पादन नैसर्गिकरित्या कमी होते, म्हणून आपले शरीर आपल्या मेंदूला “सुपिकता” करण्यासाठी आणि नवीन पेशी तयार करण्यास परवानगी देण्यासाठी बीडीएनएफ तयार करण्यासाठी आपल्या वातावरणावर जास्त अवलंबून आहे. अल्व्हरेझ-बाकर म्हणतात, “आपल्या शरीरात बीडीएनएफला चालना देण्यासाठी वापरल्या जाणार्‍या उत्तम पदार्थांपैकी-आणि त्यानंतर संज्ञानात्मक घट कमी होईल-ब्लूबेरी, हळद, ग्रीन टी आणि डार्क चॉकलेट,” अल्व्हरेझ-बाकर म्हणतात.
औदासिन्य हे गंभीर बर्नआउटचे एक सामान्य लक्षण आहे, हे देखील लक्षात ठेवणे सोपे आहे की हे देखील संज्ञानात्मक घट होण्याचे लक्षण असू शकते. अल्वारेझ-बाकर म्हणतात, “हे खरोखर सर्वात सामान्य लक्षण आहे आणि कदाचित सर्वात दुर्लक्ष केले गेले आहे.
आपल्याला आवडत असलेल्या क्रियाकलापांमध्ये अचानक रस किंवा टॉवेलमध्ये सहजपणे टाकण्याची इच्छा ही स्मृतिभ्रंश होण्याचे एक सामान्य लक्षण आहे. आपण पुस्तके, बागकाम किंवा इतर अनेक क्रियाकलाप वाचण्यात स्वारस्य गमावू शकता. आपल्याला अशा गोष्टी देखील सापडतील ज्या आपल्यासाठी साध्य करणे सोपे आहे आता जबरदस्त आहे किंवा आपण जटिल कार्ये किंवा प्रकल्प पूर्णपणे टाळता.
अल्वारेझ-बाकर म्हणतात, “हे दुर्दैवी आहे कारण उत्तेजनातून माघार घेणे हे घटण्याच्या प्रक्रियेस गती देण्यासाठी ओळखले जाते,” अल्वारेझ-बाकर म्हणतात. “सुदैवाने, आमची जीवनशैली काही प्रमाणात या लक्षणांचा प्रतिकार करण्यास मदत करू शकते.” जेव्हा औदासिन्य रेंगाळते, तेव्हा आपण जीवनात आपल्या सहभागास आणि यामधून उत्तेजन मिळवून देणार्‍या दैनंदिन क्रियाकलापांमध्ये – संगीत, कला, क्रीडा, आठवण करून देणे या गोष्टी एकत्रित करून वैयक्तिक बनणे ही सर्वात चांगली पायरी आहे.
सूक्ष्म व्यक्तिमत्त्व बदल हे संज्ञानात्मक घटाचे अनेकदा चुकलेले लक्षण आहेत, मुख्यत: त्यांना तीव्र ताणतणावावर किती सहजपणे दोषी ठरविले जाऊ शकते (म्हणा, जेव्हा आपल्या शब्दसंग्रहाचा नियमित भाग नसतो तेव्हा सहजपणे राग येतो किंवा शपथ घेतो).
आपण कदाचित स्वत: ला सामाजिक संवाद आणि क्रियाकलापांपासून माघार घेताना देखील शोधू शकता – आणि जेव्हा आपण इतरांच्या आसपास असता तेव्हा आपण चर्चेत भाग घेऊ शकत नाही, परंतु त्याऐवजी शांत रहा. हॅमंड म्हणतात, “ही लक्षणे आहेत जी बहुतेकदा एक व्यक्ती लाजाळू असल्याचे लिहिले जाते,” हॅमंड म्हणतात. “तथापि, जो एकेकाळी बोलणारा आणि लहरी होता तो संज्ञानात्मक घट होण्याचे प्रारंभिक चिन्ह म्हणून अनेकदा शांत आणि वॉलफ्लॉवर होईल.”
संज्ञानात्मक घट वाढविणारे तणाव किंवा व्हेरिएबल असल्यास, “तणाव व्यवस्थापनास प्रतिबंधित करणे किंवा कमी करणे आवश्यक आहे अशा कोणत्याही उपचारात ताणतणाव आहे,”, “तणाव व्यवस्थापन समाविष्ट करणे आवश्यक आहे.” आयझॅक टूरजेमन, पीएच.डी.
सतत अफवा पसरवणे आणि चिंता करणे ओव्हरड्राईव्हमध्ये आपला लढा-किंवा उड्डाण प्रतिसाद ठेवतो आणि तीव्र ताणतणावाची लक्षणे विस्मृती आणि दुर्लक्ष यासारख्या संज्ञानात्मक घटची नक्कल करू शकतात.
“अनियंत्रित, विषारी विचारसरणीमध्ये कालांतराने मेंदूत आणि शरीरात कमी-दर्जाच्या जळजळाची स्थिती निर्माण करण्याची क्षमता आहे, ज्यामुळे आपल्या संज्ञानात्मक आरोग्यावर आणि माहितीची आठवण ठेवण्याची किंवा आठवण्याची क्षमता यावर परिणाम होऊ शकतो,” कॅरोलीन लीफ, पीएच.डी. “जर अप्रासंगिक सोडले तर या प्रकारचे दीर्घकालीन संज्ञानात्मक अस्वस्थता वेगवेगळ्या संज्ञानात्मक घटात वाढू शकते.”
आपल्या अफवा आणि चिंतेच्या मूलभूत कारणांचे निराकरण करणे चालू सुधारणे आणि भविष्यातील संज्ञानात्मक घट होण्याच्या लक्षणांना प्रतिबंधित करणे हे सर्वोपरि आहे.
हॅमंड म्हणतात, “फ्लू, मूत्रमार्गाच्या संसर्ग आणि गॅस्ट्रोएन्टेरिटिस सारख्या सामान्य वैद्यकीय आजारांशी संबंधित संज्ञानात्मक डिलिंग हे एक सामान्य वैशिष्ट्य आहे. “किरकोळ संसर्गामुळे होणा cheat ्या चयापचय तणावामुळे बर्‍याचदा क्षणिक संज्ञानात्मक घट होईल,” हॅमंड पुढे म्हणाले.
इतर परिस्थितीमुळे झोपेच्या विकारांसह (जसे की स्लीप एपनिया) संज्ञानात्मक घट होऊ शकते. गार्सिया-ब्यूमियर म्हणतात, “मानसिक त्रासाप्रमाणेच, काहीवेळा ही लक्षणे सोडवल्या जाऊ शकतात,” गार्सिया-ब्यूमियर म्हणतात. “परंतु उपचार न केल्यास, एखाद्या व्यक्तीचा वेड होण्याचा धोका कमी होतो.”
औदासिन्य परिणामी ज्याला स्यूडोडोम्शिया म्हटले जाते, जेथे नैराश्याने मूलत: संज्ञानात्मक कमजोरी म्हणून मुखवटा घातले. टूरजेमन म्हणतात, “विस्मृतीची लक्षणे, लक्ष वेधून घेण्यात अडचण आणि उर्जा आणि प्रेरणा कमी झाली. जेव्हा योग्य निदान केले जाईल आणि योग्य उपचार दिले गेले आहेत याची खात्री करण्यासाठी आपल्या डॉक्टरांशी सल्लामसलत करणे विशेषतः महत्वाचे असते.
लीफ म्हणतात, “जीवनाच्या दबावातून जाताना आपण सर्वांना काही प्रमाणात संज्ञानात्मक चकाकी जाणवतो, परंतु अंगठ्याचा एक चांगला नियम असा आहे की जर आपल्याला माहित असेल तर त्याला वेळोवेळी या लक्षणांमध्ये सातत्यपूर्ण वाढ दिसून आली असेल तर आपण संज्ञानात्मक घट जाणवत आहात हे एक चिन्ह असू शकते,” लीफ म्हणतात. सामान्यत: लक्षणे अनुभवणारी व्यक्ती ही घटनेची जाणीव असणारी शेवटची असते, म्हणून अभिप्रायासाठी मुक्त असणे आणि कारवाई करण्याबद्दल सक्रिय असणे महत्वाचे आहे.
टूरजेमन म्हणतात, “आम्ही सध्या आपली जनुके बदलण्यास सक्षम नसलो तरी आपल्या वातावरणावर त्याचा कसा परिणाम होतो यावर आम्ही प्रभाव टाकू शकतो. “एक निरोगी जीवनशैली-मेंदू-निरोगी आहार (मनाच्या आहाराप्रमाणे) खाणे, नियमितपणे व्यायाम करणे, तणाव आणि विचलितता कमी करणे, उपयुक्तता आणि कनेक्टिव्हिटीची भावना राखणे-सर्व काही दीर्घकाळ जाऊ शकते.”
आणि संज्ञानात्मक घट टाळण्याचे किंवा सुधारण्याचे उद्दीष्ट असलेली कोणतीही निरोगी जीवनशैली आपल्या मेंदूला व्यस्त ठेवणार्‍या विस्तृत क्रियाकलापांशिवाय पूर्ण होणार नाही. गार्सिया-ब्यूमियर म्हणतात, “आपल्या फोनवर ब्रेन गेम्स खेळणे इतकेच पुढे जाईल, तथापि, मुख्यतः कारण आपण फक्त त्या एका गोष्टीमध्ये खरोखरच चांगले व्हाल,” गार्सिया-ब्यूमियर म्हणतात. “आपण आनंद घेत असलेल्या बर्‍याच क्रियाकलाप करणे आणि हे आव्हान आपण सर्वोत्तम आहे.” वाचन, खेळ खेळणे, नवीन कौशल्ये शिकणे आणि नृत्य यासारख्या गोष्टी इतर निरोगी सवयींच्या संयोगाने केले जातात तेव्हा इष्टतम संज्ञानात्मक आरोग्यास योगदान देऊ शकतात.
गार्सिया-ब्यूमियर म्हणतात, “जेव्हा एखादी व्यक्ती संज्ञानात्मक बदलांची नोंद घेते, जसे की स्मृती चांगली नसतात किंवा मेंदूला हळू किंवा धुके वाटतात तेव्हा त्यांनी त्यांच्या डॉक्टरांशी संपर्क साधावा,” गार्सिया-ब्यूमियर म्हणतात. “परंतु कुटुंब किंवा मित्र देखील समस्यांकडे लक्ष देत असल्यास किंवा समस्येमुळे दैनंदिन जबाबदा .्या पूर्ण करणे कठीण झाले असल्यास हे विशेषतः महत्वाचे आहे.”
तणाव कमी होण्याचा आणि आपण इतर कोणत्याही आरोग्याच्या परिस्थितीची काळजी कशी घेता हे सुधारण्याचे कार्य करण्याचा प्रयत्न करू शकता की हे कोणत्याही संज्ञानात्मक समस्या देखील साफ करते की नाही हे पाहण्यासाठी, परंतु आपली लक्षणे तणाव, मानसिक समस्या, आणखी एक आरोग्याची स्थिती किंवा आरोग्यसेवा प्रदात्याशी बोलल्याशिवाय संज्ञानात्मक घट आणि संभाव्यत: पुढील चाचणीसाठी विशेषज्ञ पाहत आहेत हे जाणून घेण्याचा निश्चित मार्ग नाही.
गार्सिया-ब्यूमियर म्हणतात, “काही मूलभूत चाचण्या घेतल्या गेलेल्या काही मूलभूत चाचण्या घेतल्यामुळे, आपल्या डॉक्टरांना भविष्यात आपल्या सध्याच्या संज्ञानात्मक कामगिरीची तुलना करण्याची परवानगी मिळू शकते,” गार्सिया-ब्यूमियर म्हणतात.
अधूनमधून मानसिक चूक, जसे की आपल्या की चुकीच्या पद्धतीने चुकीच्या पद्धतीने करणे किंवा आपण नुकत्याच भेटलेल्या एखाद्या व्यक्तीचे नाव विसरणे, जीवनाचा एक सामान्य भाग आहे आणि चिंतेचे कारण नाही. विस्मृतीचे हे क्षणभंगुर क्षण बर्‍याचदा ताणतणाव, झोपेचा अभाव किंवा एकाच वेळी बर्‍याच गोष्टींमध्ये व्यस्त असतात. तथापि, जेव्हा या संज्ञानात्मक समस्या सुसंगत होतात, इतरांना लक्षात येतात आणि दैनंदिन जीवनात हस्तक्षेप करण्यास सुरवात करतात, तेव्हा ते संज्ञानात्मक घट सारख्या काहीतरी अधिक महत्त्वपूर्ण संकेत देऊ शकतात. तणाव व्यवस्थापित करण्यासाठी, संपूर्ण आरोग्य राखण्यासाठी आणि मानसिक आणि शारीरिक क्रियाकलापांना उत्तेजन देण्यासाठी गुंतण्यासाठी सक्रिय पावले उचलणे आपल्या मेंदूच्या कार्य आणि लवचीकतेचे संरक्षण करण्यास मदत करू शकते.
सामान्य संज्ञानात्मक वृद्धत्व आणि अधिक लक्षणांमधील फरक समजून घेणे हे समस्यांकडे लवकर लक्ष देण्याची गुरुकिल्ली आहे. आपण किंवा आपल्या जवळचे लोक स्मरणशक्ती, लक्ष किंवा एकूणच वर्तनात सतत बदल घडवून आणल्यास हेल्थकेअर व्यावसायिकांचा सल्ला घ्या. समर्थन शोधणे आणि मेंदूच्या आरोग्यास प्राधान्य देणार्‍या जीवनशैलीच्या सवयींचा अवलंब करणे केवळ संभाव्य घट कमी करू शकत नाही तर आपल्या जीवनाची गुणवत्ता सुधारू शकते. माहिती आणि सक्रिय राहून, आपण स्वतःला येणा years ्या काही वर्षांपासून आपले संज्ञानात्मक आरोग्य आणि चैतन्य राखण्याची उत्तम संधी द्या.
