नवी दिल्ली: फिनटेक कंपन्यांनी केवळ जनतेपर्यंत आर्थिक सेवा वाढवूनच नव्हे तर फसवणूक, हॅकिंग आणि इतर सायबरच्या धोक्यांविरूद्ध मजबूत उपाय विकसित करून त्यांची शक्ती व नाविन्यपूर्णतेचा फायदा घ्यावा – कृत्रिम बुद्धिमत्ता (एआय) सारख्या उदयोन्मुख तंत्रज्ञानाचा अधिकाधिक उपयोग करून, एका उच्च सरकारी अधिका्याने सोमवारी सांगितले.

देशातील डिजिटल पेमेंट्स इकोसिस्टम वेगाने परिपक्व होत असताना, त्याचा प्रभाव राष्ट्रीय सीमांच्या पलीकडे वाढू लागला आहे, जागतिक दक्षिणेकडे पोहोचला आहे, असे वित्तीय सेवा विभाग (डीएफएस) सचिव नागराजू मेदिराला यांनी सांगितले.

कन्फेडरेशन ऑफ इंडियन इंडस्ट्री (सीआयआय) च्या तिसर्‍या 'आर्थिक समावेश आणि फिनटेक समिट' च्या उद्घाटन सत्राला संबोधित करताना त्यांनी आर्थिक समावेश आणि ग्राहकांच्या संरक्षणासाठी फिन्टेकच्या महत्त्वपूर्ण भूमिकेवर जोर दिला.

आर्थिक समावेशाबद्दल सरकारच्या दृढ वचनबद्धतेची आणि पत प्रवेशाच्या लोकशाहीकरणाची पुष्टी नागराजूने पुन्हा दिली.

फिन्टेक इनोव्हेशनसाठी समर्थक पर्यावरणीय प्रणाली वाढविण्याच्या सरकारच्या सतत प्रयत्नांवर त्यांनी प्रकाश टाकला, जो डिजिटल डिजिटल पायाभूत सुविधा आणि परिवर्तनात्मक कल्याण योजनांद्वारे अधोरेखित झाला.

यापैकी उल्लेखनीय जान धन योजना आणि जान सुरक्षा योजनांमध्ये प्रधान मंत्र सुरक्षा बिमा योजना, प्रधान मंत्र स्वनिधी योजना आणि अटल पेन्शन योजना यांचा समावेश आहे.

त्यांनी असेही नमूद केले की या वित्तीय सेवा आणि कर्जाच्या मोठ्या भागावर महिलांनी प्रवेश केला आहे, ज्यायोगे महिलांच्या सक्षमीकरण आणि सर्वसमावेशक आर्थिक वाढीस हातभार लागला आहे.

“प्रत्येक भारतीयांना हा अभिमान वाटतो की भारत पेमेंट सिस्टममधील बर्‍याच देशांपेक्षा खूपच पुढे आहे आणि खरं तर आम्ही आमच्या डिजिटल पेमेंट इकोसिस्टमला इतर अनेक देशांमध्ये वाढवण्याचा प्रयत्न करीत आहोत. आमची सात देशांमध्ये उपस्थिती आहे आणि आणखी काही लोकांशी चर्चाही करीत आहोत,” नागराजू यांनी या मेळाव्यात सांगितले.

नाबार्डचे अध्यक्ष शाजी केव्ही यांनी यावर जोर दिला की विकसित भारतकडे भारताचा प्रवास केवळ जेव्हा जनता – विशेषत: ग्रामीण लोकसंख्या – देशाच्या वाढीच्या कथेत सक्रिय भागधारक बनतो तेव्हाच गती वाढवू शकतो यावर जोर दिला.

त्यांनी लक्ष वेधले की ग्रामीण समुदायांमधील वाढत्या आकांक्षा फिनटेक नवकल्पनांद्वारे सक्षम केलेल्या आर्थिक ऑपरेशन्समध्ये अधिक कार्यक्षमतेद्वारे प्रभावीपणे लक्ष वेधले जाऊ शकतात.

शाजीने या क्षेत्रातील विघटनकारी नाविन्याची गरज अधोरेखित केली आणि इंटरऑपरेबिलिटी आणि आर्थिक क्रियाकलापांसह केवायसी निकष यासारख्या आव्हानांना सामोरे जाण्यासाठी लक्ष केंद्रित केलेल्या प्रयत्नांची मागणी केली.

त्यांनी डिजिटल सार्वजनिक पायाभूत सुविधांच्या परिवर्तनात्मक संभाव्यतेवर अधोरेखित केले, विशेषत: अ‍ॅग्रीटेक, फिशरीज टेक आणि सहकारी तंत्रज्ञानासारख्या क्षेत्रांमध्ये, जे स्केलेबल डिजिटल अनुप्रयोगांद्वारे दरडोई ग्रामीण उत्पन्न वाढविण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावू शकते.

सर्व प्रादेशिक ग्रामीण बँकांच्या (आरआरबी) नियोजित एकत्रीकरणाचा उल्लेखही त्यांनी सामान्य डिजिटल इन्फ्रास्ट्रक्चरवर केला आणि असे नमूद केले की ग्रामीण -शहरी विभाजन कमी करण्यासाठी नाबार्ड कृषी मूल्य साखळी डिजीटलिंगवर सक्रियपणे काम करत आहे. याव्यतिरिक्त, त्यांनी फिन्टेक-चालित आर्थिक प्रवेश आणि समावेशाद्वारे महिलांच्या सशक्तीकरणाचे महत्त्व यावर जोर दिला.

प्रशांत कुमारच्या मते. अध्यक्ष, फिन्टेकवरील सीआयआय नॅशनल कमिटी आणि व्यवस्थापकीय संचालक आणि मुख्य कार्यकारी अधिकारी, येस बँके, भारत विकसित भारतकडे जात असताना सर्वसमावेशक आर्थिक वाढ, विशेषत: उपेक्षित समुदायांसाठी, हे केंद्रीय लक्ष केंद्रित झाले आहे आणि यामुळे दारिद्र्य कपात, शिक्षण, आरोग्य आणि पायाभूत सुविधा विकास यासारख्या क्षेत्रात मोजता येण्याजोग्या प्रगती झाली आहे.