मुंबई : जुलै-सप्टेंबर २०२५ या तिमाहीसाठी सरकारने लघु बचत योजनांवरील व्याजदरात कोणताही बदल केलेला नाही. अशा परिस्थितीत, पोस्ट ऑफिस फिक्स्ड डिपॉझिट (FD), नॅशनल सेव्हिंग्ज सर्टिफिकेट (NSC), पब्लिक प्रॉव्हिडंट फंड (PPF) आणि सीनियर सिटीझन सेव्हिंग्ज स्कीम (SCSS) सारख्या योजना बँक एफडीपेक्षा गुंतवणूकदारांसाठी अधिक आकर्षक राहतात. जास्त परताव्यासोबतच आयकर सवलतीचाही फायदा मिळतो.



आर्थिक तज्ज्ञांच्या मते, एकीकडे रेपो दर कपातीमुळे बँकांमधील ठेवींवरील व्याजदर कमी होत असताना, सध्या लघु बचत योजना चांगले आणि स्थिर परतावा देत आहेत. या योजनांमध्ये गुंतवणूक केल्यास आयकर कायद्याच्या कलम ८०सी अंतर्गत १.५ लाखांपर्यंतच्या वजावटीचा लाभ देखील मिळू शकतो. मात्र गुंतवणूकदाराने जुन्या कर प्रणालीचे पालन केले तरच हा लाभ मिळेल.



बँक एफडीपेक्षा जास्त परतावा

सरकार हमी देते आणि व्याजदर अचानक कमी होत नाहीत म्हणून या योजना लोकप्रिय आहेत. या योजना लहान गुंतवणूकदारांसाठी आणि ज्येष्ठ नागरिकांसाठी आदर्श पर्याय आहेत जे भांडवल संरक्षण आणि खात्रीशीर परतावा पसंत करतात.

१. राष्ट्रीय बचत कालावधी ठेव (५ वर्षे)

सध्या, ही योजना ७.५% वार्षिक व्याज देत आहे, परंतु हे व्याज पूर्णपणे करपात्र आहे. किमान १,००० रुपयांच्या गुंतवणुकीपासून सुरुवात करता येते, जी १०० रुपयांच्या पटीत जोडता येते. कमाल मर्यादा नाही, परंतु एक वर्षापूर्वी बंद करण्याची परवानगी नाही. एका वर्षानंतर मुदतपूर्व बंद झाल्यास, निश्चित व्याजदरापेक्षा दोन टक्के कमी व्याज दिले जाते.



२. ज्येष्ठ नागरिक बचत योजना (SCSS)

६० वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या लोकांसाठी (किंवा निवृत्त सरकारी कर्मचाऱ्यांसाठी ५५ वर्षे), ही योजना ८.२% वार्षिक व्याज देते, जे दर तिमाहीत खात्यात जमा होते. एका आर्थिक वर्षात सर्व SCSS खात्यांमधून मिळणारे एकूण व्याज ५०,००० रुपयांपेक्षा जास्त असेल तर ते करपात्र असेल. खाते एक वर्षापूर्वी बंद केले तर कोणतेही व्याज दिले जात नाही आणि जर एक ते दोन वर्षांच्या दरम्यान बंद केले तर मुद्दल रक्कम १.५% ने कमी केली जाते. दोन ते पाच वर्षांच्या कालावधीत बंद करण्यासाठी १% ची वजावट लागू आहे.

३. सार्वजनिक भविष्य निर्वाह निधी (पीपीएफ)

ही योजना दीर्घकालीन करमुक्त बचत करू इच्छिणाऱ्या गुंतवणूकदारांसाठी आदर्श आहे. सध्या योजना ७.१% वार्षिक करमुक्त व्याज देत आहे. किमान वार्षिक गुंतवणूक ५०० रुपये आणि कमाल १.५ लाख रुपये आहे. खाते कोणत्याही वर्षात किमान रकमेसाठी सक्रिय नसेल तर ते बंद होते. ५० रुपये दंड आणि त्या वर्षाची रक्कम भरून ते नंतर पुन्हा सुरू करता येते. त्याची परिपक्वता १५ वर्षे आहे. मात्र, कर्ज आणि अंशतः पैसे काढण्याची सुविधा उपलब्ध आहे.



4. सुकन्या समृद्धी योजना (SSA)

ही योजना मुलींसाठी आहे. सध्या त्यावर ८.२% करमुक्त व्याज मिळते. हे खाते फक्त पालक किंवा पालकच १० वर्षांपेक्षा कमी वयाच्या मुलींसाठी उघडू शकतात. प्रत्येक आर्थिक वर्षात किमान गुंतवणूक २५० रुपये आणि कमाल गुंतवणूक १.५ लाख रुपये आहे. हे खाते २१ वर्षांच्या वयात किंवा मुलीच्या लग्नाच्या वेळी १८ व्या वर्षी मॅच्युअर होते. मात्र, लग्नाच्या १ महिना आधी आणि ३ महिन्यांनंतर खाते बंद करता येत नाही. १८ वर्षे वय पूर्ण झाल्यानंतर किंवा १० वी उत्तीर्ण झाल्यानंतरच अंशतः पैसे काढणे शक्य आहे. गंभीर आजार किंवा पालकांच्या मृत्यूच्या बाबतीत पाच वर्षांनंतर अकाली बंद करण्याची परवानगी आहे.

५. राष्ट्रीय बचत प्रमाणपत्र (NSC)

ही योजना गुंतवणुकीवर ७.७% व्याज देते, जे दरवर्षी चक्रवाढ होते आणि परिपक्वतेवर एकरकमी दिले जाते. व्याज करपात्र आहे. किमान गुंतवणूक १,००० रुपये आहे आणि ती १०० रुपयांच्या पटीत करता येते. कमाल गुंतवणूक मर्यादा नाही, परंतु खाते पाच वर्षांपूर्वी बंद करता येत नाही.