“หลวงปู่ขาว อนาลโย” วัดถ้ำกลองเพล อ.เมือง จ.หนองบัวลำภู พระป่ากัมมัฏฐานชื่อดัง ลูกศิษย์ใกล้ชิด หลวงปู่มั่น ภูริทัตโต บูรพาจารย์สายพระป่า

มีนามเดิมว่า ขาว โคระถา เกิดเมื่อวันอาทิตย์ที่ 28 ธันวาคม 2431 ที่บ้านชะเนง ต.หนองแก้ว อ.เมือง จ.อำนาจเจริญ ครอบครัวทำนาและค้าขาย

เมื่ออายุ 20 ปี บิดามารดาจัดให้มีครอบครัว มีบุตรด้วยกัน 3 คน ซึ่งต่อมาได้แยกทางกัน

เป็นผู้มีนิสัยเด็ดเดี่ยวเอาจริงเอาจังมาก ประกอบกับความมีศรัทธาต่อหลักธรรมคำสอนในพระพุทธศาสนา

หลวงปู่ขาว อนาลโย

พ.ศ.2462 เมื่ออายุ 31 ปีเข้าพิธีอุปสมบทที่วัดโพธิ์ศรี บ้านบ่อชะเนง ต.หนองแก้ว อ.เมือง จ.อำนาจเจริญ มีพระครูพุฒิศักดิ์ เป็นพระอุปัชฌาย์ และพระอาจารย์บุญจันทร์ เป็นพระกรรมวาจาจารย์

จากนั้นจำพรรษาที่วัดโพธิ์ศรีเป็นเวลา 6 พรรษา เนื่องจากบังเกิดศรัทธาในปฏิปทาของพระอาจารย์มั่น ภูริทัตโต จึงเข้าญัตติเป็นพระธรรมยุต เมื่อปี พ.ศ.2468 อายุได้ 37 ปี ที่พัทธสีมาวัดโพธิสมภรณ์ จ.อุดรธานี มีพระธรรมเจดีย์ (จูม พันธุโล) เป็นพระอุปัชฌาย์ แล้วได้จำพรรษาอยู่ที่จังหวัดอุดรธานีเป็นเวลา 8 ปี

จากนั้นเดินธุดงค์ตามพระอาจารย์หลวงปู่มั่น ไปปฏิบัติธรรมในสถานที่ต่างๆ ออกเดินทางไปแทบทุกภาคของประเทศ

นอกจากนี้ ยังได้เคยเดินธุดงค์ร่วมกับหลวงปู่ฝั้น อาจาโร, หลวงปู่แหวน สุจิณโณ, หลวงปู่ตื้อ อจลธัมโม, หลวงปู่ชอบ ฐานสโม เป็นเวลารวมกันหลายปีอีกด้วย

สร้างบารมีอยู่ในป่าเขาเป็นเวลายาวนาน มีประสบการณ์มากมายเกี่ยวกับสัตว์ป่าทั้งหลาย เช่น ลิง ค่าง ช้าง เสือ เวลานึกถึงอะไรสิ่งนั้นมักจะมาตามความรำพึงนึกคิดเสมอ เช่น นึกถึงช้าง ว่าหายหน้าไปไหนนานไม่ผ่านมาทางนี้เลย พอตกกลางคืนดึกๆ ช้างก็จะมาหาจริงๆ และเดินตรงมายังกุฏิที่พักอยู่ พอให้ทราบว่าเขามาหาแล้ว ก็จะกลับเข้าป่าไป เวลาที่ท่านนึกถึงเสือก็เช่นกัน นึกถึงตอนกลางวัน ตกกลางคืนเสือก็มาเพ่นพ่านภายในวัดบริเวณที่พักอยู่

มีความเด็ดเดี่ยวในข้อวัตรปฏิบัติมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับการเดินจงกรมนั้นเน้นเป็นพิเศษ กล่าวคือ เมื่อฉันเสร็จ เริ่มเดินจงกรมเป็นพุทธบูชา พอถึงบ่ายสองโมงเริ่มเดินจงกรมถวายเป็นธรรมบูชา จนถึงบ่าย 4 โมง และเมื่อทำข้อวัตรเสร็จสิ้นแล้วก็จะเริ่มเดินจงกรมถวายเป็นสังฆบูชา จนถึงประมาณ 4-5 ทุ่ม จึงเข้าที่พักเพื่อบำเพ็ญภาวนาต่อไป

บำเพ็ญเพียรออกธุดงค์ เพื่อเผยแผ่พระธรรม คำสอนตามสถานที่ต่างๆ หลายแห่ง จนอายุ 70 ปี จึงจำพรรษาเป็นการถาวรที่วัดป่าถ้ำกลองเพล

ในช่วงบั้นปลายชีวิต มีอาการอาพาธอยู่ถึง 9 ปี แต่สุขภาพจิตยังดี มีนิสัยรื่นเริง ติดตลก ในระยะ 3 ปีสุดท้าย นัยน์ตาของท่านมืดสนิท เพราะต้อแก้วตาหรือต้อกระจก หูก็ตึงมาก เพราะหินปูนจับกระดูก แต่มิได้เดือดร้อนใจ และสามารถบอกกำหนดอายุขัยของตนเองได้

มีคำสอนที่ว่า “ทําไมเกิดมาไม่เหมือนกันล่ะ ไม่เหมือนกันคือความประพฤติ ผู้นี้เขาประพฤติดี เขามีการรักษาศีล มีการให้ทาน มีการสดับรับฟัง เขาจึงมีปัญญาดี มีการศึกษาเล่าเรียนดี อยู่ไหนก็มีแต่กรรมดี”

“ปล่อยจิตว่าง แล้วจิตสบาย เพราะจิตเป็นหนึ่งไม่ขุ่นมัว ไม่มีอารมณ์มาฉาบทาดวงจิตแล้ว ดวงจิตใส ดวงจิตขาว จิตเย็นมีแต่ความสบาย รู้เท่าสังขาร รู้เท่าความเป็นจริง จิตเราไม่หวั่นไหวต่อสิ่งทั้งปวง ถึงมรณะจะมาถึงก็ตาม ทุกข เวทนา เจ็บปวด มาถึงก็ตาม ไม่มีความหวั่นไหวต่อสิ่งเหล่านั้น”

กระทั่งวันที่ 16 พ.ค.2526 มรณภาพอย่างสงบ สิริอายุ 95 ปี พรรษา 64

ไม่นิยมจัดสร้างวัตถุมงคล แต่ลูกศิษย์จัดสร้างแล้วนำไปให้อธิษฐานจิต จึงไม่เป็นที่แพร่หลายมากนัก

วัตถุมงคลที่หายากในปัจจุบันคือ “เหรียญรุ่น 1 ปี พ.ศ.2509” คณะศิษย์จัดสร้างจำนวนไม่ถึงร้อยเหรียญ แล้วแจกจ่ายเฉพาะลูกศิษย์ใกล้ชิดเท่านั้น

ลักษณะเป็นทรงรูปไข่ มีหูห่วง จัดสร้างเป็นเนื้อทองแดงกะไหล่เงิน

ด้านหน้าเป็นรูปเหมือนหลวงครึ่งองค์หันหน้าตรง มีอักษรนูนโค้งตามขอบด้านล่าง เขียนคำว่า “หลวงปู่ขาว วัดถ้ำกลองเพล อุดรธานี (ขณะนั้นหนองบัวลำภูยังเป็นอำเภอใน จ.อุดรธานี)

ด้านหลังเป็นอักขระคาถาโบราณ ด้านล่างอักษรนูน เขียนตัวเลขไทย “๒๕๐๙” เป็นปีที่สร้างเหรียญ

เป็นเหรียญที่บรรดานักสะสมวัตถุมงคลต้องการ ราคาเช่าบูชาปัจจุบันติดลมบนไปแล้ว