बांगलादेशात निवडणुकीची घोषणा झाली आहे. पण त्याचबरोबर आता हा देश हिंसेच्या आगीतही जळत आहे. सार्वत्रिक निवडणुकीपूर्वी वातावरण तापल्याचे दिसत आहे. उस्मान हादीच्या हत्येनंतर बांगलादेशात गोंधळ पाहायला मिळाला. पण ताज्या अहवालांमध्ये दावा करण्यात आला आहे की पाकिस्तानची गुप्तहेर संस्था इंटर सर्व्हिसेस इंटेलिजन्स म्हणजे आयएसआय यावेळी अधिक विचारपूर्वक आणि धोकादायक भूमिका बजावत आहे. जुलै २०२४ मध्ये दिसलेल्या परिस्थितीपासून वेगळे यावेळी पाकिस्तानी संस्था थेट नेतृत्वात समोर येण्याआधीच परिस्थिती भडकवण्याच्या रणनीतीवर काम करत आहे. पाकिस्तानची आयएसआयची इच्छा आहे की जमात-ए-इस्लामी मजबूत होईल. पण सध्या ते कमकुवत आहेत आणि निवडणुकीसाठी पूर्णपणे तयार नाहीत. असे प्रदर्शन एकतर निवडणुकीचा कालावधी वाढवू शकतात किंवा त्याद्वारे ते नवे समर्थक बनवू शकतात.
देशातील हे वातावरण विद्यार्थी नेते शरीफ उस्मान हादीच्या मृत्यूनंतर आणखी तणावपूर्ण झाले आहे. हादी गेल्या वर्षी झालेल्या आंदोलनादरम्यान उदयास आलेले एक प्रमुख चेहरे होते, ज्यामुळे शेख हसीना सरकारचे पतन झाले होते. गेल्या शुक्रवारी ढाकात आपल्या निवडणूक मोहिमेच्या सुरुवातीच्या वेळी तोंडाला फडके गुंडाळलेल्या हल्लेखोरांनी त्यांच्या डोक्यावर गोळी मारली. आधी बांगलादेशात उपचार झाले आणि नंतर गंभीर अवस्थेत त्यांना सिंगापूरला नेण्यात आले, जिथे सहा दिवस लाइफ सपोर्टवर राहिल्यानंतर त्यांचा मृत्यू झाला.
बांगलादेशात वातावरण का तापले?
हादीच्या मृत्यूची बातमी येताच राजधानी ढाक्यात हिंसक प्रदर्शन सुरू झाले. सोशल मीडियावर समोर आलेल्या व्हिडीओमध्ये दिसले की गर्दीने अनेक ठिकाणी तोडफोड केली. प्रोथोम आलो आणि डेली स्टारसारख्या मोठ्या वृत्तपत्रांशी संबंधित कार्यालयांना आगीच्या स्वाधीन केले गेले. पत्रकारही कसेबसे आपला जीव वाचवू शकले. प्रदर्शनकारी हादीच्या नावाच्या घोषणा करताना दिसले. याचवेळी एका हिंदू तरुणावर अनेक आरोप करत त्याला मारले गेले. न्यूज एजन्सी रॉयटर्सनुसार रात्री उशिरापर्यंत अनेक भागांत तणाव कायम होता, ज्यानंतर अतिरिक्त सुरक्षा दल तैनात करण्यात आले.
अहवालांमध्ये असेही सांगितले गेले आहे की राजशाहीमध्ये अवामी लीगच्या कार्यालयाला आग लावण्यात आली. अंतरिम नेते मोहम्मद युनूस यांनी हादीच्या मृत्यूला बांगलादेशाच्या राजकीय आणि लोकशाही जीवनासाठी मोठा धक्का म्हटले आहे. त्यांनी पारदर्शी तपासाचे आश्वासन दिले आणि लोकांना शांतता राखण्याचे आवाहन केले.
बांगलादेशात आयएसआय काय करत आहे?
याच अस्थिर वातावरणात आयएसआयच्या भूमिकेबाबत गंभीर दावे समोर आले आहेत. सांगितले जात आहे की संस्थेने जमात-ए-इस्लामी आणि त्याच्याशी संबंधित विद्यार्थी व मदरसा संघटनांना थेट आंदोलनाचे नेतृत्व न करण्याची सूचना दिली आहे. रणनीती अशी सांगितली जात आहे की स्थानिक चेहऱ्यांना पुढे ठेवले जावे जेणेकरून आंदोलन नैसर्गिक वाटेल, तर पडद्यामागून त्याला हवा दिली जाईल. अहवालांनुसार आयएसआय उघडपणे हिंसेचे निर्देशन करत नाही, तर परिस्थितीचा फायदा घेत आहे. हिंसेच्या काही महत्त्वाच्या प्रसंगी इस्लामी नेटवर्कचे सक्रिय होणे आणि डिजिटल क्रियाकलापांद्वारे वातावरण भडकवण्याचे संकेत मिळाले आहेत. दावा आहे की काही सोशल मीडिया खाती पाकिस्तानातून चालवली जात आहेत आणि ते भारताविरुद्ध वातावरण निर्माण करण्याचा प्रयत्न करत आहेत. भारताला शेख हसीनाचे समर्थक सांगून सादर केले जात आहे.
