जसजसा हिवाळा जवळ येतो तसतसा खोकला, सर्दी, छातीत जड होणे यासारख्या समस्या सामान्य होतात. थंड हवा, प्रदूषण आणि कमकुवत प्रतिकारशक्ती यामुळे अनेकांना अनेक महिने या समस्येचा सामना करावा लागतो. अशीच एक गोष्ट आहे माझी मैत्रिण आकांक्षा हिची, जिची प्रकृती इतकी बिघडली होती की तिला श्वास घेण्यासही त्रास होत होता.
सततचा खोकला, छातीत जळजळ आणि घसादुखी यामुळे त्यांचे दैनंदिन जीवन कठीण झाले होते. महागडी औषधे, अँटिबायोटिक्स आणि कफ सिरपने काही दिवस आराम मिळतो, पण समस्या पुन्हा पुन्हा येत होती. मग एका स्थानिक उपायाने त्याची समस्या पूर्णपणे दूर केली – आणि त्या उपायाचे नाव होते कफ कफ मध्ये liquorice,
आकांक्षा सांगते की हिवाळ्यात तिची प्रकृती दर दुसऱ्या दिवशी बिघडते. रात्री खोकला येणे, छातीत जळजळ होणे आणि घशात जळजळ होणे हे सामान्य झाले होते. अनेक वेळा खोकल्यामुळे घसा ओरबाडायचा.
अनेक आठवडे औषधांवर अवलंबून राहूनही कायमस्वरूपी आराम मिळत नव्हता. मग त्याच्या आजीने त्याला एक छोटी काठी दिली आणि म्हणाली, “रोज थोडेसे चावा.” ते लाकूड दारूचे होते. काही दिवसातच आकांक्षाला वाटले की तिचा खोकला कमी होत आहे आणि तिच्या छातीत जमा झालेला श्लेष्मा हळूहळू बाहेर पडत आहे.
येथून कफ कफ मध्ये liquorice त्याचा परिणाम समोर येऊ लागला.
या घरगुती उपायाविषयी सत्य जाणून घेण्यासाठी आम्ही शारदा हॉस्पिटलमधील अंतर्गत औषध, वरिष्ठ सल्लागार डॉ. श्रेय श्रीवास्तव यांच्याशी बोललो. ते म्हणतात की आयुर्वेदात, विशेषत: श्वासोच्छवासाच्या समस्यांमध्ये लिकोरिस एक अतिशय प्रभावी औषधी वनस्पती मानली जाते.
असे स्पष्ट करताना डॉ कफ कफ मध्ये liquorice हे प्रभावी आहे कारण त्यात नैसर्गिक दाहक-विरोधी, अँटी-बॅक्टेरियल आणि अँटी-व्हायरल गुणधर्म आहेत, जे घसा आणि फुफ्फुसांना आराम देतात.
सतत खोकला आल्यावर घसा कोरडा होऊन आतील थर सुजतो. अशा मध्ये कफ कफ मध्ये liquorice घशातील आर्द्रता राखते. हे चिडचिड आणि वेदना कमी करते, ज्यामुळे खोकल्याची तीव्रता कमी होते.
लिकोरिसचा रस घशावर संरक्षणात्मक थर तयार करतो, वारंवार खोकला रोखतो.
श्लेष्मासह खोकल्यातील सर्वात मोठी समस्या म्हणजे कफ जमा होणे. श्रेय यांच्या म्हणण्यानुसार डॉ कफ कफ मध्ये liquorice छातीत जमा झालेला श्लेष्मा सोडवते. यामुळे श्लेष्मा सहज बाहेर पडतो आणि श्वास घेण्यास आराम मिळतो.
ज्यांना सकाळी उठल्याबरोबर जडपणा आणि घरघर जाणवते त्यांच्यासाठी मद्य विशेषतः फायदेशीर ठरू शकते.
श्लेष्मासह खोकल्यासाठी लिकोरिस काम करते असा एक सामान्य समज आहे, परंतु तसे नाही. कोरड्या खोकल्यामध्ये देखील कफ कफ मध्ये liquorice ते तितकेच प्रभावी आहे. ते घसा खवखवणे शांत करते आणि वारंवार कोरड्या खोकल्यापासून आराम देते.
तज्ज्ञांच्या मते, कफ कफ मध्ये liquorice अनेक प्रकारे सेवन केले जाऊ शकते:
दिवसातून एक किंवा दोनदा लिकोरिसचा छोटा तुकडा चघळल्याने घसा आणि छाती दोन्हींना आराम मिळतो.
लिकरेस पाण्यात उकळून त्याचा डेकोक्शन बनवा आणि कोमट प्या. ही पद्धत विशेषतः हिवाळ्यात प्रभावी आहे.
मुळेथी पावडर मधात मिसळून घेणे कफ कफ मध्ये liquorice प्रभाव आणखी वाढतो.
असे स्पष्ट करताना डॉ कफ कफ मध्ये liquorice हे केवळ उपचारांसाठीच नाही तर प्रतिबंधासाठी देखील कार्य करते. हे फुफ्फुस स्वच्छ ठेवण्यास मदत करते आणि घशातील खाज सुटते. नियमित पण मर्यादित सेवनाने सर्दी आणि खोकल्याचा धोकाही कमी होतो.
प्रत्येक घरगुती उपाय सुरक्षित असेलच असे नाही. असा इशारा तज्ज्ञांनी दिला आहे कफ कफ मध्ये liquorice याचे जास्त प्रमाणात सेवन करणे हानिकारक ठरू शकते. जास्त प्रमाणात मद्यपान केल्याने रक्तदाब वाढणे किंवा शरीरात पाणी टिकून राहणे यासारख्या समस्या उद्भवू शकतात.
त्यामुळे गरोदर महिला, उच्च रक्तदाब किंवा कोणत्याही गंभीर आजाराने ग्रस्त असलेल्यांनी डॉक्टरांचा सल्ला घेतल्यानंतरच मद्य सेवन करावे.
प्रत्येक वेळी महागडी औषधे हा उपाय नसतो हे आकांक्षाच्या कथेतून दिसून येते. योग्य माहितीसह आणि मर्यादित प्रमाणात वापरलेले घरगुती उपचार देखील चमत्कार करू शकतात.
हिवाळ्यात वारंवार खोकला, छातीत जड होणे आणि घसादुखीचा त्रास होत असेल तर कफ कफ मध्ये liquorice एक विश्वासार्ह पर्याय असू शकतो—फक्त तो हुशारीने वापरा.
