नवी दिल्ली: पॉलीसिस्टिक ओव्हरी सिंड्रोम (पीसीओएस) हा एक हार्मोनल विकार आहे जो असंख्य स्त्रियांना प्रभावित करतो. यामुळे तुमच्या शरीरात अनेक बदल होतात जसे की हार्मोनल असंतुलन, अनियमित मासिक पाळी, चेहऱ्यावरील केसांची जास्त वाढ, वजन वाढणे, केसांचे पट्टे पातळ होणे आणि त्वचेच्या समस्या. PCOS एखाद्या व्यक्तीच्या अंडाशयांवर नकारात्मक परिणाम करते. कालांतराने ते अंडाशयांवर सिस्ट म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या लहान द्रवाने भरलेल्या पिशव्या तयार करू शकतात. वेळेवर हस्तक्षेप करण्यासाठी PCOS त्याच्या सुरुवातीच्या टप्प्यावर शोधणे महत्वाचे आहे. अनुभवलेल्या लक्षणांचा सक्रियपणे मागोवा ठेवून हे साध्य करता येते. किरकोळ सोय म्हणून या लक्षणांकडे दुर्लक्ष केल्याने तुमची स्थिती बिघडू शकते.

जेव्हा पीसीओएसचा विचार केला जातो तेव्हा बहुतेक लोक असा विश्वास करतात की मासिक पाळी वगळणे हे एकमेव लक्षण आहे. तथापि, ही समज खोडून काढत, डॉ कल्पना गुप्ता, वरिष्ठ सल्लागार प्रसूती तज्ञ, स्त्रीरोग तज्ञ, लॅपरोस्कोपिस्ट आणि वंध्यत्व विशेषज्ञ, मेडिकोव्हर हॉस्पिटल, नवी मुंबई यांनी इतर चिन्हे देखील सूचीबद्ध केली.

PCOS ची चिन्हे आणि लक्षणे

1. अनियमित मासिक पाळी: मासिक पाळी अनियमित किंवा विलंबाने येणे हे स्त्रियांमध्ये PCOS दर्शवू शकते. याचा अर्थ तुमची अंडाशय नियमितपणे अंडी सोडू शकत नाही. काहींना दीर्घकाळापर्यंत जास्त रक्तस्त्राव देखील होऊ शकतो. शरीरातील हार्मोनल असंतुलनामुळे ही अनियमितता होऊ शकते.
2. हर्सुटिझम: जेव्हा चेहरा, छाती किंवा पाठीसारख्या भागात जास्त केस वाढू लागतात तेव्हा असे होते. एखाद्या व्यक्तीला त्यांच्या दिसण्याबद्दल अत्यंत जागरूक वाटू शकते परिणामी स्वत: ची शंका आणि स्वत: ची प्रतिमा खराब होते. शरीरात ॲन्ड्रोजनच्या पातळीत वाढ होते तेव्हा हर्सुटिझम होतो ज्यामुळे केसांच्या कूपांना उत्तेजित केले जाते परिणामी केसांची वाढ होते.
3. मुरुम आणि तेलकट त्वचा: PCOS असलेल्या स्त्रियांना त्वचेच्या गंभीर समस्या जसे की हट्टी पुरळ आणि तेलकट त्वचा अनुभवणे सामान्य आहे. या त्वचेच्या समस्यांसाठी हार्मोनल असंतुलन दोषी असू शकते. एंड्रोजन संप्रेरक त्वचेमध्ये तेल (सेबम) चे उत्पादन वाढवते. कालांतराने यामुळे त्वचेची छिद्रे बंद होऊ शकतात ज्यामुळे सतत पुरळ निर्माण होते जे जास्त काळ टिकून राहते.
4. वजनातील चढउतार: पीसीओएसने ग्रस्त असलेल्या अनेक स्त्रिया विविध आहार योजना आणि व्यापक व्यायाम पद्धती वापरूनही अनपेक्षित वजन वाढल्याबद्दल तक्रार करताना दिसतात. PCOS मुळे इन्सुलिनच्या प्रतिकारामुळे या महिलांमध्ये वजन वाढू शकते किंवा वजन कमी होऊ शकते.
5. वंध्यत्व: जर तुम्ही अशी व्यक्ती असाल जी सक्रियपणे गर्भधारणेचा प्रयत्न करत असेल परंतु सतत प्रयत्न करूनही सक्षम नसेल तर PCOS ला दोष द्यावा लागेल. अनियमित ओव्हुलेशनमुळे गर्भधारणा होण्यास संघर्ष करावा लागतो ज्यामुळे नैसर्गिकरित्या गर्भधारणेची शक्यता लक्षणीयरीत्या कमी होते.
6. एंड्रोजन हार्मोन्सचे जास्त उत्पादन: टेस्टोस्टेरॉन सारख्या पुरुष संप्रेरकांच्या पातळीत वाढ झाल्यामुळे मुरुम, केस पातळ होणे आणि केसांची जास्त वाढ (हर्सुटिझम) यांसारखी लक्षणे वाढू शकतात. PCOS असलेल्या महिलांमध्ये एंड्रोजनचे प्रमाण जास्त असते जे स्त्रियांमध्ये तुलनेने कमी असते. याचा त्यांच्या केसांवर आणि त्वचेवर लक्षणीय परिणाम होऊ शकतो.