नवी दिल्ली: गरोदरपणात होणारा मधुमेह हा गर्भवती महिला आणि त्यांच्या बाळांच्या आरोग्यावर परिणाम करतो म्हणून ओळखले जाते. हा लेख गर्भधारणेदरम्यान मधुमेह नियंत्रित करण्यासाठी आहार, व्यायाम आणि इष्टतम वजन राखणे यासारख्या महत्त्वाच्या टिपांवर प्रकाश टाकतो.
या जागतिक मधुमेह दिनी डॉ. प्रितिका शेट्टी, कन्सल्टंट ऑब्स्टेट्रिशियन; स्त्रीरोगतज्ज्ञ, मदरहूड हॉस्पिटल्स, खराडी, यांनी गर्भावस्थेतील मधुमेहाबद्दलच्या सर्व वारंवार विचारलेल्या प्रश्नांची उत्तरे दिली.
गर्भावस्थेतील मधुमेह अंदाजे 10% गर्भवती महिलांना प्रभावित करतो आणि गर्भधारणेदरम्यान वाढलेल्या रक्तातील साखरेची पातळी द्वारे दर्शविले जाते. विविध अभ्यासांनुसार, गर्भधारणेशी संबंधित हार्मोनल बदलांमुळे इंसुलिनचा प्रतिकार होऊ शकतो, ज्यामुळे ग्लुकोजच्या पातळीचे निरीक्षण करणे महत्त्वाचे का ठरते. गर्भावस्थेतील मधुमेहासाठी जोखीम घटक म्हणजे लठ्ठपणा, उच्च रक्तदाब, हृदयविकार, टाईप 2 मधुमेहाचा कौटुंबिक इतिहास, प्रगत माता वय आणि पॉलीसिस्टिक अंडाशय सिंड्रोम (PCOS). वारंवार लघवी होणे, जास्त तहान लागणे, मळमळ आणि थकवा ही गर्भधारणा मधुमेहाची लक्षणे आहेत. गर्भधारणेदरम्यान अनियंत्रित मधुमेहामुळे आई आणि बाळामध्ये अनेक गुंतागुंत निर्माण होतात.
आई आणि बाळामध्ये गर्भावस्थेतील मधुमेहाची गुंतागुंत: गर्भावस्थेतील मधुमेह हा बहुधा आनंददायी काळ एक जटिल वैद्यकीय प्रवासात बदलू शकतो. मातांसाठी, शारीरिक परिणामांमध्ये हायपरटेन्शन प्रीक्लॅम्पसिया आणि सी-सेक्शनचा धोका वाढतो. स्त्रिया त्यांच्या स्थितीबद्दल आणि त्यांच्या बाळाच्या आरोग्यावर होणाऱ्या परिणामांबद्दल चिंता आणि अपराधीपणासारख्या भावनिक ओझ्यांशी झुंजत आहेत. या तणावामुळे गुंतागुंत होऊ शकते ज्यामुळे मानसिक आणि शारीरिक कल्याण आणखी वाढू शकते. नवजात मुलांसाठी, गर्भावस्थेतील मधुमेहामुळे अनेकदा इन्सुलिनचे जास्त उत्पादन होते, ज्यामुळे जन्माच्या वेळी मॅक्रोसोमिया किंवा असामान्यपणे मोठा आकार होतो. शिवाय, गर्भावस्थेतील मधुमेह असलेल्या मातांच्या पोटी जन्मलेल्या मुलांना पुढील आयुष्यात लठ्ठपणा आणि टाइप 2 मधुमेह होण्याचा धोका जास्त असतो, ज्यामुळे चयापचय विकारांचा त्रासदायक पिढ्यानपिढ्या सतत निर्माण होतो. गर्भवती महिलांनी गर्भधारणेदरम्यान मधुमेहाचे व्यवस्थापन करणे आवश्यक आहे.
गर्भावस्थेतील मधुमेहाचे व्यवस्थापन
गर्भधारणेदरम्यान गर्भावस्थेतील मधुमेहाचे व्यवस्थापन: गर्भधारणेदरम्यानच्या मधुमेहाचे व्यवस्थापन करण्यासाठी सक्रिय दृष्टीकोन आवश्यक आहे. रक्तातील ग्लुकोजची असामान्य पातळी नियंत्रित करण्यासाठी गर्भवती महिलांना पालेभाज्या, संपूर्ण धान्य आणि प्रथिने यांचा समावेश असलेल्या पौष्टिक आहारावर लक्ष केंद्रित करण्याचा सल्ला दिला जाईल. जंक, मसालेदार, तेलकट, कॅन केलेला आणि प्रक्रिया केलेले पदार्थ टाळा ज्यामुळे रक्तातील साखरेच्या पातळीत चढ-उतार होऊ शकतात. नियमित शारीरिक हालचाली, जसे की चालणे किंवा प्रसवपूर्व योग, इन्सुलिन संवेदनशीलता सुधारते आणि गर्भवती महिलांच्या बाबतीत मूड सुधारते.
ॲप्स किंवा जर्नल्सद्वारे दैनंदिन दिनचर्याचा मागोवा घेतल्याने खाण्याच्या सवयी आणि शारीरिक क्रियाकलाप स्तरांबद्दल जागरूकता वाढू शकते; ही साधने महिलांना त्यांच्या आरोग्याच्या प्रवासात गुंतवून त्यांना सक्षम बनविण्यात मदत करतात. गर्भावस्थेतील मधुमेहाचे व्यवस्थापन करण्याचा ताण जबरदस्त असू शकतो. म्हणून, दैनंदिन दिनचर्यामध्ये ध्यान किंवा श्वासोच्छवासाच्या व्यायामासारख्या विश्रांती तंत्रांचा समावेश करणे स्त्रियांसाठी उपयुक्त ठरू शकते. मधुमेह नियंत्रणात ठेवण्यासाठी आणि तुमचे आणि बाळाचे आरोग्य सुधारण्यासाठी तज्ञांशी खुल्या संभाषणांना प्रोत्साहन देणे.
