भारत डिसेंबर 2024 मध्ये आपली पहिली हायड्रोजन-चालित ट्रेनचे अनावरण करणार आहे, जे पर्यावरणास अनुकूल प्रवासाच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. डिझेल किंवा विजेशिवाय धावणारी ही हायड्रोजनवर चालणारी ट्रेन 2030 पर्यंत निव्वळ शून्य कार्बन उत्सर्जक होण्याच्या ध्येयाच्या एक पाऊल पुढे टाकत भारतीय रेल्वेसाठी एक मोठी उपलब्धी मानली जाते. चला या ट्रेनबद्दल काही तपशील जाणून घेऊया.
ही हायड्रोजनवर चालणारी ट्रेन वीज निर्मितीसाठी पाण्याचा प्राथमिक स्त्रोत म्हणून वापर करणारी देशातील पहिली ट्रेन असेल. पारंपारिक डिझेल किंवा इलेक्ट्रिक इंजिनच्या विपरीत, ती हायड्रोजन वापरते. म्हणजेच आता असे म्हणता येईल की भारतीय रेल्वेने आता हवेत धावणारी ट्रेन तयार केली आहे. हायड्रोजन इंधन पेशी ऑक्सिजनसह एकत्रित होऊन केवळ वाफ आणि पाण्याने उप-उत्पादने म्हणून वीज निर्माण करतात, परिणामी शून्य हानिकारक उत्सर्जन होते. स्वच्छ ऊर्जेचा हा दृष्टीकोन भारतातील भविष्यातील गाड्यांसाठी मानक ठरेल अशी अपेक्षा आहे.
हायड्रोजन ट्रेन हा भारतीय रेल्वेच्या ड्रीम प्रोजेक्टचा एक भाग आहे, ज्याचा उद्देश कार्बन फूटप्रिंट कमी करणे आणि डिझेल इंजिनमुळे होणारे वायू प्रदूषण दूर करणे आहे. हायड्रोजन इंधन सेल वापरल्याने ट्रेनला कार्बन डायऑक्साइड, नायट्रोजन ऑक्साईड आणि कणांचे उत्सर्जन टाळता येते, ज्यामुळे ती उपलब्ध वाहतुकीच्या सर्वात टिकाऊ प्रकारांपैकी एक बनते.
पर्यावरणपूरक असण्यासोबतच हायड्रोजनवर चालणाऱ्या गाड्या डिझेलवर चालणाऱ्या इंजिनपेक्षा 60 टक्के कमी आवाज निर्माण करतात. देशभरात 35 हायड्रोजन ट्रेन चालवण्याच्या योजनांसह, भारतीय रेल्वे अधिक स्वच्छ, शांत भविष्यासाठी सज्ज आहे. हायड्रोजन ट्रेनची ट्रायल रन हरियाणातील जिंद-सोनीपत मार्गावर असेल, जी 90 किलोमीटरचे अंतर कापेल. विचाराधीन अतिरिक्त मार्गांमध्ये भारतातील निसर्गरम्य आणि दुर्गम भागातील दार्जिलिंग हिमालयन रेल्वे, निलगिरी माउंटन रेल्वे, कालका-शिमला रेल्वे आणि इतर सारख्या हेरिटेज माउंटन रेल्वेचा समावेश आहे.