2024 वर्षाचा शेवट जवळ आला आहे आणि हे वर्ष भारताच्या आरोग्य सेवा क्षेत्रासाठी अनेक महत्त्वाचे बदल घेऊन आले आहे. आरोग्याला प्राधान्य देत सार्वजनिक आरोग्याला धोका निर्माण करणाऱ्या औषधांवर सरकारने कडक कारवाई केली. केंद्रीय आरोग्य मंत्रालय 156 फिक्स्ड-डोस कॉम्बिनेशन (FDC) औषधांचे उत्पादन, वितरण आणि विपणनावर बंदी घातली आहे. यामध्ये मधुमेहासाठी मोठ्या प्रमाणात वापरल्या जाणाऱ्या औषधे, वेदनाशामक औषधे, प्रतिजैविक आणि मल्टीविटामिन यांचा समावेश आहे.

FDC औषधे काय आहेत?

फिक्स्ड-डोस कॉम्बिनेशन (FDC) अशी औषधे आहेत ज्यात दोन किंवा अधिक सक्रिय औषधांचे मिश्रण असते. त्यांना सहसा “कॉकटेल ड्रग्ज” म्हणतात.

• ही औषधे रुग्णांच्या उपचारासाठी तयार करण्यात आली आहेत.
• परंतु अनेक बाबतीत त्यांचा चुकीचा किंवा अतिवापर आरोग्यासाठी घातक असल्याचे सिद्ध झाले आहे.

कोणत्या औषधांवर बंदी होती?

1. वेदना आणि तापाची औषधे,
   • मेफेनॅमिक ऍसिड + पॅरासिटामॉल इंजेक्शन.
   • पॅरासिटामॉलचा उच्च डोस असलेली औषधे.
2. मूत्र संसर्ग औषधे,
   • ऑफलोक्सासिन आणि फ्लेवोझेटचे संयोजन.
3. महिला वंध्यत्व औषधे,
   • महिला वंध्यत्वाच्या उपचारात काही औषधे वापरली जातात.
4. जीवनसत्त्वे आणि मल्टीविटामिन,
   • व्हिटॅमिन डीचे खूप जास्त डोस असलेली औषधे.
   • खनिजे आणि मल्टीविटामिनचे काही संयोजन.
5. डोळ्यांची औषधे,
   • नॅफाझोलिन + क्लोरफेनिरामाइन मॅलेट संयोजन.
   • फेनिलेफ्रिन + हायड्रॉक्सीप्रोपिलमेथिलसेल्युलोज यांचे मिश्रण.
6. प्रतिजैविक,
7. इतर औषधे,
   • मायग्रेन, पोटदुखी, आम्लपित्त आणि उलट्या यासाठी औषधे वापरली जातात.

प्रमुख औषधांची उदाहरणे

आरोग्य मंत्रालय “असेक्लोफेनाक ५० मिग्रॅ + पॅरासिटामॉल १२५ मिग्रॅ गोळ्या” सामान्य वेदनाशामक औषधांवरही बंदी घालण्यात आली आहे. याशिवाय, सर्दी, खोकला आणि सर्दीमध्ये वापरल्या जाणाऱ्या “फेनिलेफ्रिन” या औषधावरही बंदी घालण्यात आली आहे.

• फेनिलेफ्रिनचा धोका,
  • अति वापरामुळे हृदयविकार आणि रक्तदाबाचा धोका वाढतो.
  • अभ्यास त्याच्या दुष्परिणामांची पुष्टी करतो.

प्रमुख औषध कंपन्यांवर परिणाम

या बंदीमुळे सन फार्मा, सिप्ला, डॉ. रेड्डीज लॅबोरेटरीज, टोरेंट फार्मा आणि अल्केम लॅबोरेटरीज यासारख्या मोठ्या औषध कंपन्यांवर परिणाम होणार आहे.

हे पाऊल का उचलण्यात आले?

या औषधांच्या वापरामुळे आरोग्यावर गंभीर दुष्परिणाम होऊ शकतात, असे आरोग्य मंत्रालयाने म्हटले आहे.

• राजपत्रात सूचना,
  “या औषधांशी संबंधित आरोग्य धोक्यांवर आधारित हा निर्णय घेण्यात आला आहे.”

आरोग्यावर सकारात्मक परिणाम

• औषधांचे दुष्परिणाम कमी करणे.
• रुग्णांना सुरक्षित आणि प्रभावी उपचार प्रदान करणे.
• जास्त वापर आणि चुकीच्या डोसची समस्या टाळणे.

सरकारचा कडकपणा: एक आवश्यक पाऊल

2024 मध्ये सरकारने जनतेच्या सुरक्षेसाठी कठोर पावले उचलली. मोठ्या प्रमाणात वापरात असलेल्या औषधांचे धोके ओळखून मंत्रालयाने कठोर निर्बंध लादले. हा उपक्रम आरोग्य क्षेत्रात सुरक्षित आणि जबाबदार औषधांच्या वापरास प्रोत्साहन देईल.