कर्करोग आणि मधुमेह या दोन गंभीर आरोग्य समस्या आहेत ज्या आज जगभरातील लाखो लोकांना प्रभावित करतात. टाइप 2 मधुमेह, विशेषतः, कर्करोगाच्या जोखीम आणि उपचार परिणामांवर लक्षणीय परिणाम करू शकतो. अनेक संशोधनांनी हे सिद्ध केले आहे की मधुमेह असलेल्या लोकांना विशिष्ट प्रकारचे कर्करोग होण्याची शक्यता असते. यकृत, स्वादुपिंड, एंडोमेट्रियल, कोलोरेक्टल, स्तन आणि गर्भाशयाचा कर्करोग हे प्रमुख आहेत.
या दोन आजारांचा कसा संबंध आहे, त्यामागील कारणे आणि उपचारादरम्यान येणाऱ्या आव्हानांची सविस्तर माहिती घेऊ या.
मधुमेह आणि कर्करोगाचा संबंध
1. इन्सुलिन प्रतिरोध आणि कर्करोग
मधुमेह असलेल्या रूग्णांमध्ये, विशेषत: टाईप 2 मध्ये इन्सुलिन प्रतिरोध सामान्य आहे.
- इन्सुलिनची पातळी वाढल्याने शरीरातील कर्करोगाच्या पेशींच्या वाढीस चालना मिळते.
- हे कर्करोगाच्या पेशींच्या वाढीचे घटक म्हणून काम करते.
2. तीव्र दाह
मधुमेहामुळे सतत निम्न-दर्जाची जळजळ होण्याची स्थिती निर्माण होते.
- ही जळजळ शरीरात कर्करोगाच्या विकासास उत्तेजन देऊ शकते.
- कर्करोगाच्या पेशींच्या वाढीसाठी आणि प्रसारासाठी हे दाहक वातावरण अनुकूल आहे.
3. सामायिक जोखीम घटक
मधुमेह आणि कर्करोग दोन्हीसाठी काही सामान्य जोखीम घटक आहेत:
- लठ्ठपणा : हे दोन्ही आजारांचे प्रमुख कारण आहे.
- खराब आहार: जास्त साखर आणि चरबीयुक्त आहार घेणे.
- शारीरिक निष्क्रियता: नियमित व्यायामाचा अभाव धोका वाढवतो.
मधुमेहाने ग्रस्त कर्करोग रुग्णांची आव्हाने
मधुमेहाने त्रस्त असलेल्या कर्करोगाच्या रुग्णांना उपचारादरम्यान अनेक अनोख्या समस्यांना सामोरे जावे लागते. डॉ. श्रीवास्तव यांच्या मते, मधुमेहाच्या उपस्थितीमुळे कर्करोगाचा उपचार आणि पुनर्प्राप्ती गुंतागुंत होऊ शकते.
1. उपचारांच्या प्रभावीतेवर परिणाम
- उच्च रक्तातील साखरेची पातळी केमोथेरपी आणि रेडिएशन थेरपीचे परिणाम कमी करू शकते.
- हे कर्करोगाच्या पेशींवरील उपचारांच्या परिणामकारकतेमध्ये अडथळा आणते.
2. वाढलेली विषाक्तता
- मधुमेहींना कर्करोगाच्या उपचारांमुळे दुष्परिणाम होण्याची शक्यता असते.
- केमोथेरपी आणि इतर उपचारांमुळे दुष्परिणामांची तीव्रता वाढू शकते.
3. जखमेच्या उपचारांमध्ये विलंब
- मधुमेही रुग्णांमध्ये जखमा भरण्याचा वेग कमी असतो.
- हे शस्त्रक्रियेनंतर पुनर्प्राप्तीस गुंतागुंत करते.
4. संसर्गाचा जास्त धोका
- उच्च ग्लुकोज पातळी शरीराची रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत करू शकते.
- यामुळे संसर्ग होण्याची शक्यता वाढते, ज्यामुळे उपचार प्रक्रिया अधिक कठीण होते.
कर्करोग आणि मधुमेह: प्रतिबंध आणि व्यवस्थापन
या दोन्ही रोगांच्या प्रतिबंधासाठी आणि प्रभावी व्यवस्थापनासाठी काही सामान्य उपायांचा अवलंब केला जाऊ शकतो.
1. निरोगी जीवनशैलीचा अवलंब करा
- फायबर, प्रथिने आणि पोषक तत्वांनी युक्त संतुलित आहार घ्या.
- जंक फूड आणि जास्त साखरयुक्त पदार्थ टाळा.
2. नियमित व्यायाम करा
- दररोज किमान 30 मिनिटे व्यायाम करा.
- हे केवळ वजन नियंत्रित करत नाही तर शरीराची इन्सुलिन संवेदनशीलता देखील वाढवते.
3. नियमित आरोग्य तपासणी
- रक्तातील साखरेची पातळी आणि इतर संबंधित चाचण्या वेळोवेळी करा.
- कर्करोग लवकर ओळखण्यासाठी नियमित तपासणी करा.
4. लठ्ठपणा नियंत्रित करा
- निरोगी मर्यादेत वजन ठेवा.
- लठ्ठपणा हे कर्करोग आणि मधुमेह या दोन्हीचे प्रमुख कारण आहे.
5. धूम्रपान आणि मद्यपान टाळा
- धूम्रपान आणि मद्यपान या दोन्ही आजारांचा धोका वाढतो.