สำนักสัตว์ป่า ชี้ รอบ 40 ปี ช้างป่าเพิ่มและสร้างความขัดแย้งกับชุมชนรุนแรงขึ้นเรื่อยๆ

วันที่ 8 มกราคม ศูนย์ช่วยเหลือประชาชนที่ใด้รับผลกระทบจากสัตว์ป่า สำนักอนุรักษ์สัตว์ป่า กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ได้ทำการสรุป การประเมินสถานภาพประชากรช้างป่าในประเทศไทย ครั้งล่าสุด ในวันที่ 7 มกราคม 2567 มีรายละเอียดดังต่อไปนี้

ประเทศไทยมีการประเมินประชากรของช้างป่ามานับแต่อดีต ทั้งนี้จากหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ที่ปรากฎ​และรวบรวมไว้ในแต่ละช่วงเวลา​ พบว่าเมื่อปี พ.ศ. 2520 คุณหมอบุญส่ง เลขะกุล ได้ประเมินประชากรของช้างป่าไว้ประมาณ 2,600 – 4,450 ตัว (Lekagul & McNeely, 1977)

ต่อมาในปี พ.ศ.2532 ศูนย์ข้อมูลสัตว์ป่ามหาวิทยาลัยมหิดล ประเมินประชากรช้างป่าในพื้นที่อนุรักษ์ประมาณ 1,797 ตัว (ศูนย์ข้อมูลสัตว์ป่า, 2532) ภายหลังจากนั้นในปี พ.ศ. 2534 พบว่ามีประชากรช้างป่ากระจายในประเทศไทยประมาณ 1,975 ตัว ในพื้นที่​อนุรักษ์ราว 47 แห่ง (การประชุมวิชาการป่าไม้, 2536) และในปี พ.ศ. 2543 คาดว่าประเทศไทยน่าจะมีช้างป่าอยู่ประมาณ 2,384 ตัว อาศัยอยู่ในพื้นที่ป่าอนุรักษ์ 63 แห่ง (กฤษฎา, 2543)

ต่อมา ในปี พ.ศ. 2546 มีการสำรวจประชากรช้างป่าในประเทศไทยว่ามีอยู่ราว 3,000 -3,500 ตัว​ กระจายในพื้นที่ป่าอนุรักษ์ 68 แห่ง โดยกระจายในอุทยานแห่งชาติ 38 แห่ง และเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า 30 แห่ง​ (Srikrachang, 2003) และในปี พ.ศ. 2562 พบว่างานช้างป่าจำนวน 3,126 – 3,341 ตัว (IUCN Red List,2019; Williams et al, 2020)

และล่าสุดในปี พ.ศ. 2567 มีการประเมินประชากรช้างป่าอย่างเป็นทางการจากการประชุมหน่วยงานทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้องว่ามีประชากรอาศัยอยู่ตามธรรมชาติ ประมาณ 4,013-4,422 ตัว ในพื้นพื้นที่อนุรักษ์ทั้งในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า เขตห้ามล่าสัตว์ป่า และอุทยานแห่งชาติ วนอุทยาน จำนวน 91 แห่ง​

ซึ่งจากปรากฏการณ์ดังกล่าวจะเห็นได้ว่าประชากรช้างป่าในประเทศไทยตลอดระยะเวลา 40 ปี ที่ผ่านมามีแนวโน้มเพิ่มมากขึ้น ในขณะที่สถานการณ์ความขัดแย้งระหว่างชุมชนและช้างป่าก็มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นและทวีความ​รุนแรงมากขึ้นในทุกภาคของประเทศไทยเช่นกัน

โดยพื้นที่ที่มีความรุนแรงมากที่สุดคือพื้นที่ป่าตะวันออก

ทั้งนี้ส่วนใหญ่เชื่อว่าปัญหาความขัดแย้งระหว่างชุมชนและช้างป่ามีสาเหตุมาจากการเพิ่มขึ้นของประชากรช้างป่าและการขาดแคลนแหล่งอาหารในพื้นที่อนุรักษ์ โดยเฉพาะในพื้นที่กลุ่มป่าตะวันออก ซึ่งมีอัตราการเพิ่มขึ้นของช้างป่าราวปีละ 8.2% มีชุมชนที่ได้รับผลกระทบจากช้างป่ามากกว่า 257 หมู่บ้าน 52 ตำบล 20 อำเภอ 6 จังหวัด ในภาคตะวันออก