जर तुम्ही हँग आउट करत असाल तर इटिंगवेल आंतड्याचे आरोग्य आमच्यासाठी किती महत्त्वाचे आहे हे तुम्हाला माहीत आहे आणि आम्हाला आशा आहे की ते तुमच्यासाठीही तितकेच महत्त्वाचे आहे. कोट्यवधी सूक्ष्मजीवांना आश्रय देणारे, तुमचे आतडे एक नाजूक संतुलन साधते, तुमच्या पचनाला आणि एकूण आरोग्याला चांगल्या आणि वाईट बॅक्टेरियाच्या चढउतार गुणोत्तरासह मदत करते. ते संतुलन तुमच्या तात्काळ आणि दीर्घकालीन आरोग्यावर परिणाम करते.
फायदेकारक सूक्ष्मजीवांच्या बाजूने किंवा हानिकारक सूक्ष्मजीवांच्या बाजूने स्केल टिपू शकणारे अनेक घटक आहेत. उदाहरणार्थ, पुरेसा व्यायाम न केल्याने आतड्याच्या आरोग्यावर नकारात्मक परिणाम होतो, कारण शारीरिक हालचालींच्या अभावामुळे डिस्बिओसिस होतो- फायदेशीर आणि हानिकारक आतड्यांतील बॅक्टेरियामधील असंतुलन.
ताण आणि आतड्याचे आरोग्य यांचा द्विदिशात्मक संबंध आहे. जेव्हा तुम्ही तणावग्रस्त असता तेव्हा त्याचा आतड्याच्या आरोग्यावर परिणाम होतो. हे उलट कार्य करते. खराब आतडे आरोग्य तणाव, चिंता आणि नैराश्याच्या भावना वाढवू शकतात.
आणि अर्थातच, तुम्ही जे खाता ते देखील आतड्याच्या आरोग्यावर परिणाम करते. उदाहरणार्थ, ट्रान्स आणि सॅच्युरेटेड फॅट्स, साखर, सोडियम आणि कृत्रिम पदार्थ यांचे प्रमाण जास्त असलेले काही अल्ट्रा-प्रोसेस्ड पदार्थ तुमच्या आतड्याच्या मायक्रोबायोमवर नाश करू शकतात. पण दही, केफिर आणि किमची यांसारखे आंबवलेले पदार्थ तुमच्या आतड्यात प्रोबायोटिक्स — उपयुक्त बॅक्टेरिया — ठेवतात. आणि जिवाणू हे सजीव प्राणी असल्याने त्यांची भरभराट होण्यासाठी त्यांना पोषण मिळणे आवश्यक आहे. तिथेच प्रीबायोटिक्स येतात.
तुमच्या फायदेशीर आतड्यातील बॅक्टेरियांना प्रीबायोटिक्स आवडतात, जे फायबरचे प्रकार आहेत जे ते वाढण्यास आणि वाढण्यास मदत करतात. पण एवढेच नाही. जेव्हा प्रीबायोटिक्समध्ये पॉलीफेनॉल देखील असतात – अँटिऑक्सिडंट आणि दाहक गुणधर्मांसह शक्तिशाली वनस्पती संयुगे – फायदेशीर आतड्यांतील जीवाणू पॉलीफेनॉलचे रूपांतर करण्यास मदत करतात, ज्यामुळे ते शरीराद्वारे अधिक सहजपणे शोषले जातात आणि त्यांच्या आरोग्यास प्रोत्साहन देणारे गुणधर्म अधिक प्रभावी बनतात.
फळे, भाज्या, संपूर्ण धान्य, नट, बिया आणि शेंगा हे सर्व प्रीबायोटिक पदार्थ आहेत. जेव्हा तुम्ही तुमच्या उत्पादनाची त्वचा खाऊ शकता, तेव्हा ते प्रीबायोटिक आणि पोषक घटकांचे प्रमाण वाढवते. परंतु काही उत्पादने अनेकदा सोलून जातात आणि साले फेकतात, ज्यामुळे अनावश्यक अन्नाचा अपव्यय होऊ शकतो. उदाहरणार्थ, तुम्ही केळीची साल खाऊ शकता हे तुम्हाला माहीत आहे का? किवी त्वचेसाठी समान. आणि अर्थातच बटाट्याचे कातडे-पण रताळ्याचे कातडे देखील.
पण आणखी एक फळाची त्वचा आहे ज्याबद्दल तुम्ही कदाचित जास्त विचार करणार नाही जोपर्यंत तुम्हाला तुमच्या बेक केलेल्या ओटचे जाडे भरडे पीठ किंवा संत्र्याचा मुरंबा तुमच्या टोस्टवर पसरवा – संत्र्याची साल.
नायजेरियातील संशोधकांनी संत्र्याच्या साली आणि त्यांच्या रासायनिक मेकअपवर तसेच मानवी आरोग्यावर होणाऱ्या परिणामांवर केलेल्या पूर्वीच्या अभ्यासाचा बारकाईने आढावा घेतला आणि डिसेंबर २०२४ मध्ये त्यांचे निष्कर्ष प्रकाशित केले. मानवी पोषण आणि चयापचय. त्यांना काय सापडले ते येथे आहे.
संत्री हे एक लोकप्रिय फळ आहे आणि संत्र्याचा रस देखील खूप लोकप्रिय आहे. पण तुम्ही संत्र्याचे मांस खात असलात किंवा ज्यूस प्यायला असलात तरी साल सहसा फेकले जाते. यामुळे अन्न कचऱ्याचा ढीग तयार होतो जो प्रत्यक्षात खाऊ शकतो. शिवाय, तुम्ही फक्त स्नॅक फेकत नाही – तुम्ही पोषण पॉवरहाऊस टाकत आहात.
संत्र्याच्या सालीमध्ये आहारातील फायबर आणि पॉलीफेनॉल भरपूर प्रमाणात असते असे अभ्यासकांनी नमूद केले आहे. विशेषतः, त्यामध्ये भरपूर पेक्टिन असते, एक प्रकारचा विरघळणारा फायबर जो पचनमार्गात पाणी शोषून घेतो आणि मलविसर्जन करणे सोपे करते. विरघळणारे फायबर देखील पचन कमी करते, रक्तातील साखर स्थिर ठेवण्यास मदत करते. याव्यतिरिक्त, या प्रकारचे फायबर कोलेस्टेरॉलला बांधतात, ते शरीरातून बाहेर काढतात आणि रक्तदाब देखील कमी करू शकतात.
आणि अजून आहे. संशोधकांचे म्हणणे आहे की असे पुरावे आहेत की संत्र्याची साल अनेक प्रकारे आतड्याच्या मायक्रोबायोमला फायदा देते:
अर्थात, काही जण संत्र्याच्या सालीवरील संभाव्य कीटकनाशकांबद्दल काळजी करू शकतात. ऑरेंजने पर्यावरणीय कार्य गटाची डर्टी डझन यादी तयार केली नाही, ज्यामध्ये कीटकनाशकांचे प्रमाण जास्त असते असे उत्पादन हायलाइट करते—परंतु त्यांनी संस्थेची क्लीन 15 यादी देखील बनवली नाही. संत्र्याच्या सालीतील कीटकनाशकांबद्दल काळजी करावी का?
विविध प्रकारच्या संत्री आणि इतर लिंबूवर्गीय फळांवर विविध कीटकनाशकांचे अवशेष असण्याची उच्च संभाव्यता अनेक अभ्यासांनी दर्शविली आहे. एका अभ्यासात असे आढळून आले की 76 विश्लेषण केलेल्या लिंबूवर्गीय फळांच्या नमुन्यांपैकी 83% मध्ये अनेक अवशेष आढळून आले. याव्यतिरिक्त, 28% मध्ये जास्तीत जास्त अवशेष स्तरांवर किंवा त्याहून अधिक कीटकनाशके आहेत. मँडरीन संत्र्यांची चाचणी घेतलेल्या दुसऱ्या अभ्यासात असे आढळून आले की केवळ 8.4% नमुन्यांमध्ये कोणतेही परिमाण करण्यायोग्य अवशेष आढळले नाहीत, तर 207 नमुन्यांमध्ये किमान एक अवशेष आहे. आणि 22.1% नमुने स्वीकार्य कमाल अवशेष पातळी ओलांडले.
असे काही पुरावे आहेत की संत्र्याच्या बाहेरील भाग नळाच्या पाण्याने धुतल्याने अवशेषांची पातळी 26-84% कमी होऊ शकते. परंतु काही प्रकरणांमध्ये, बाहेरील मेणाच्या लेपने उपचार केलेल्या संत्र्यामध्ये मेणाच्या खाली कीटकनाशके असतात आणि ती धुतली जाऊ शकत नाहीत.
जर तुम्हाला कीटकनाशकांच्या प्रदर्शनाबद्दल काळजी वाटत असेल, तर तुम्ही सेंद्रिय संत्री खरेदी करू शकता, कारण सेंद्रिय शेतकरी कृत्रिम कीटकनाशके आणि खते वापरू शकत नाहीत. असे म्हटल्यास, सेंद्रिय शेतकरी नैसर्गिक कीटकनाशके वापरू शकतात, याचा अर्थ असा आहे की आपण अद्याप आपल्या उत्पादनाच्या बाहेरील भाग धुवू इच्छित असाल. हे महत्त्वाचे आहे कारण सर्व उत्पादन, ते कसे वाढले होते हे महत्त्वाचे नाही, यासह हानिकारक जीवाणूंचा परिचय होऊ शकतो साल्मोनेला, लिस्टेरिया आणि ई. कोलीते वाढत असताना आणि कापणीनंतर दोन्ही.
क्रॉस-दूषित होऊ नये म्हणून संत्री धुण्यापूर्वी आपले हात धुवा. त्यानंतर थंड वाहत्या पाण्याखाली संत्री स्वच्छ धुवून घासण्याची शिफारस केली जाते. त्यांना भिजवणे आणि कोणत्याही प्रकारचे डिटर्जंट वापरणे टाळा. संत्री भिजवल्याने त्यांचा पुन्हा जीवाणू आणि कीटकनाशकांचा परिचय होऊ शकतो. डिटर्जंट पूर्णपणे धुवून टाकू शकत नाही आणि फळांमध्ये देखील प्रवेश करू शकतो – आणि त्याचा दीर्घकाळापर्यंत आपल्या आरोग्यावर कसा परिणाम होऊ शकतो हे कोणास ठाऊक आहे.
जर तुम्हाला अतिरिक्त खात्री हवी असेल, तर तुम्ही वाहत्या पाण्याखाली स्वच्छ धुवून आणि घासल्यानंतर झटपट पातळ केलेले व्हिनेगर भिजवून वापरू शकता. व्हिनेगरमधील ऍसिटिक ऍसिड हे जीवाणू आणि बुरशीच्या वाढीस अडथळा आणते जे उत्पादनाच्या बाहेरील बाजूस वाढू शकतात. हे व्हिनेगर आणि पाण्याच्या द्रावणाने फवारणी करून देखील केले जाऊ शकते. तुम्ही त्यांना थोडक्या वेळात भिजवून ठेवा किंवा फवारणी करा, व्हिनेगरची चव आणि अवशेष निघून जाण्यासाठी त्यांना थंड वाहत्या पाण्याखाली पुन्हा धुवून घ्या.
स्वयंपाक करताना संत्र्याच्या सालीचा समावेश करणे ही काही नवीन गोष्ट नाही. आम्ही ऑरेंज झेस्ट वापरतो—जो संत्र्याच्या सालीचा भाग आहे—आमच्या बऱ्याच पाककृतींमध्ये, ज्यामध्ये सीअर्ड स्कॅलॉप्स विथ सायट्रस-जिंजर क्विनोआ, आमची गाजर स्मूदी आणि हे क्लासिक मस्टर्ड-मॅपल पोर्क रोस्ट समाविष्ट आहे. तुमचे आवडते पेय सजवण्यासाठी तुम्ही संत्र्याच्या सालीचे सर्पिल किंवा त्वचेवर संत्र्याचे तुकडे वापरू शकता. संत्र्याच्या मुरंबामध्ये संत्र्याची साल असते आणि तुम्ही मिष्टान्न गार्निशसाठी कॅन्डीड संत्र्याची साल विकत घेऊ शकता किंवा बनवू शकता.
जर तुम्हाला संत्र्याच्या सालीच्या मोठ्या तुकड्यांवर ताबडतोब मंचिंग करण्यास पूर्ण खात्री नसेल, तर तुम्ही किमान नंतरसाठी तुमचा उत्साह वाचवू शकता. ॲलेक्स लोह, इटिंगवेलच्या सहयोगी अन्न संपादकाचे म्हणणे आहे की तुम्ही तुमची संत्री थेट फ्रीझर बॅगमध्ये टाकू शकता आणि जोपर्यंत तुम्ही केक, कॉकटेल, डिप किंवा साइड डिशवर गार्निश म्हणून तयार होत नाही तोपर्यंत ते फ्रीजरमध्ये ठेवू शकता. या चकचकीत गाजर.
सर्व प्रकारची संत्री व्हिटॅमिन सी, फायबर आणि अँटिऑक्सिडंट्सच्या विस्तृत श्रेणीचे उत्कृष्ट स्त्रोत आहेत. यामध्ये संत्र्याचे मांस, त्याचा रस आणि त्याची साल यांचा समावेश होतो. शास्त्रज्ञ संत्र्याची साल त्याच्या प्रीबायोटिक आणि पॉलीफेनॉल गुणधर्मांसाठी खाण्याचा सल्ला देतात, ज्यामुळे आतड्याच्या मायक्रोबायोमला फायदा होतो. जर तुम्ही तुमच्या रेसिपीमध्ये संत्र्याची साल अधिक वेळा समाविष्ट करणार असाल, तर सेंद्रिय संत्री वापरण्याचा विचार करा आणि साल काढण्यापूर्वी किंवा कापण्यापूर्वी त्यांची संपूर्ण साफसफाई करा.
