Small Saving Scheme : केंद्र सरकारने महिला आणि मुलींसाठी दोन बचत योजना सुरू केल्या आहेत. एक म्हणजे सुकन्या समृद्धी योजना आणि दुसरी म्हणजे महिला सन्मान बचत प्रमाणपत्र. सुकन्या समृद्धी योजना जानेवारी २०१५ मध्ये लागू करण्यात आली आणि ती सुरूच आहे. तसेच, महिला सन्मान बचत प्रमाणपत्र एप्रिल २०२३ मध्ये २ वर्षांसाठी सुरू करण्यात आले. ही योजना फक्त ३१ मार्च २०२५ पर्यंत वैध आहे.या दोन्ही योजना प्रामुख्याने महिला आणि मुलींच्या आर्थिक गरजा पूर्ण करण्यासाठी आणल्या गेल्या आहेत. तसेच, त्यांचे उद्देश आणि फायदे वेगवेगळे आहेत. दोन्ही योजनांविषयी सविस्तर माहिती घेऊ... सुकन्या समृद्धी योजनासुकन्या समृद्धी योजनेअंतर्गत (SSY), पालक त्यांच्या मुलीच्या नावावर वय वर्षे १० पर्यंत खाते उघडू शकतात. हे खाते जास्तीत जास्त दोन मुलींच्या नावाने उघडता येते आणि एका मुलीच्या नावाने फक्त एकच खाते उघडता येते. जुळ्या मुलींच्या बाबतीत ते तीन मुलींसाठी उघडता येते. जर एखाद्याला आधीच एक मुलगी असेल आणि नंतर जुळ्या मुली जन्माला आल्या असतील किंवा पहिल्या जन्मात जन्मलेल्या 3 मुलींच्या बाबतीत, हा नियम लागू असेल. या परिस्थितीत जुळी मुले असल्याचा पुरावा द्यावा लागेल.सुकन्या समृद्धी योजनेअंतर्गत फक्त भारतातील स्थानिक रहिवासीच मुलीचे खाते उघडू शकतात. भारतातील रहिवासी परंतु दुसऱ्या देशात राहणारी व्यक्ती या योजनेचा लाभ घेऊ शकत नाही. या योजनेत पोस्ट ऑफिस व्यतिरिक्त बँकांमध्ये खाते उघडता येते.सुकन्या समृद्धी खाते किमान २५० रुपयांपासून सुरू करता येते. यामध्ये, एका आर्थिक वर्षात किमान ठेव २५० रुपये आणि कमाल १.५ लाख रुपये निश्चित करण्यात आली आहे. सध्या या योजनेतील व्याजदर वार्षिक ८.२% आहे. आवश्यकतेनुसार, खाते एका बँकेच्या शाखेतून दुसऱ्या बँकेत एका बँकेतून दुसऱ्या बँकेत, एका पोस्ट ऑफिसमधून दुसऱ्या पोस्ट ऑफिसमध्ये, बँकेतून पोस्ट ऑफिसमध्ये आणि पोस्ट ऑफिसमधून बँकेत हस्तांतरित केले जाऊ शकते.सुकन्या समृद्धीमध्ये जास्तीत जास्त १५ वर्षांसाठी गुंतवणूक करता येते. मुलगी २१ वर्षांची झाल्यानंतरच खाते बंद करता येते. तसेच, जेव्हा मुलगी १८ वर्षांची होते आणि तिचे लग्न होते तेव्हा सामान्य अकाली बंद करण्याची परवानगी आहे. १८ वर्षांनंतर, मुलगी SSY खात्यातून अंशतः पैसे काढू शकते. मागील आर्थिक वर्षाच्या अखेरीस खात्यातील शिल्लक रकमेच्या ५० टक्क्यांपर्यंत पैसे काढण्याची मर्यादा आहे.मूळ किंवा कायदेशीर पालक मुलीच्या वतीने खाते उघडू शकतात. याचा अर्थ असा की जर एखाद्याने मुलगी दत्तक घेतली असेल तर तो तिच्यासाठी सुकन्या समृद्धी खाते देखील उघडू शकतो. ठेवीदाराच्या पालकाचा मृत्यू झाल्यास किंवा कोणत्याही गंभीर आजाराच्या उपचारासाठी, हे खाते अकाली बंद केले जाऊ शकते, म्हणजेच पैसे काढता येतात.सुकन्या समृद्धी योजनेअंतर्गत, तुम्ही कधीही पैसे जमा करू शकता, एकतर एकाच वेळी किंवा लहान हप्त्यांमध्ये. ठेवींच्या संख्येवर कोणतीही मर्यादा नाही. आयकर कायद्याच्या कलम ८०सी अंतर्गत एसएसवायमध्ये जमा केलेल्या रकमेवर १.५ लाख रुपयांपर्यंत कर कपातीचा दावा करता येतो. याशिवाय, जमा केलेल्या रकमेवरील व्याज आणि परिपक्वता कालावधी पूर्ण झाल्यावर मिळणारे पैसे देखील करमुक्त आहेत. महिला सन्मान बचत प्रमाणपत्रही योजना देशातील सर्व १.५९ लाख पोस्ट ऑफिसमध्ये देखील उपलब्ध आहे. या योजनेअंतर्गत ७.५ टक्के व्याजदराने गुंतवणूक करता येते. ही योजना सध्या २ वर्षांच्या परिपक्वता कालावधीसह येते. या योजनेअंतर्गत, कोणतीही महिला स्वतःसाठी किंवा पालक अल्पवयीन मुलीच्या नावाने गुंतवणूक करू शकतात. एका खात्यात गुंतवणुकीची किमान मर्यादा १००० रुपये आहे. कमाल मर्यादा २ लाख रुपये आहे. जर एकाच खातेधारकाच्या नावावर एकापेक्षा जास्त महिला सन्मान बचत प्रमाणपत्र खाती असतील तर, सर्व खात्यांमधील ठेवींसह २ लाख रुपयांची मर्यादा एकत्रित केली जाईल.खाते उघडल्यानंतर दुसरे नवीन खाते उघडण्यासाठी 3 महिन्यांचे अंतर असणे आवश्यक आहे. योजनेत अंशतः पैसे काढण्याचा पर्याय देखील आहे. खाते उघडल्याच्या तारखेपासून एक वर्षानंतर शिल्लक रकमेच्या ४०% रक्कम काढता येते. खातेधारकाचा मृत्यू, जीवघेणा आजार किंवा पालकाचा मृत्यू झाल्यास खाते पूर्व-बंद करणे म्हणजेच वेळेपूर्वी बंद करणे शक्य आहे. याशिवाय, खाते उघडल्यानंतर ६ महिन्यांनंतरही ते कोणतेही कारण न देता बंद केले जाऊ शकते. परंतु मुदतपूर्व बंद झाल्यास, व्याजदर २ टक्क्यांनी कमी केला जाईल.