ปัญญาประดิษฐ์ (AI) ข้อมูลขนาดใหญ่ (Big Data) และการเชื่อมต่อของอุปกรณ์ต่าง ๆ ผ่านอินเทอร์เน็ต (IoT) กำลังเข้ามาแทนที่งานหลายประเภทที่มนุษย์เคยทำ

คำถามสำคัญคือ เราจะเตรียมคนรุ่นใหม่ให้พร้อมรับมือกับการเปลี่ยนแปลงนี้ได้อย่างไร?

จากการศึกษาวิจัยเรื่อง “ทักษะแห่งอนาคตสำหรับคนรุ่นใหม่: การทบทวนวรรณกรรมแบบกำหนดขอบเขต” ที่ได้ทบทวนงานวิจัยระดับนานาชาติจำนวน 46 ชิ้น ซึ่งระบุทักษะที่จำเป็นสำหรับอนาคตรวมกว่า 530 ทักษะ

ทำให้พบว่ามีทักษะสำคัญ 7 กลุ่มที่คนรุ่นใหม่จำเป็นต้องมีเพื่อความสำเร็จในอนาคต

1. ทักษะการคิด (Thinking Skills) ในยุคที่ข้อมูลมีมากมายและเข้าถึงได้ง่าย ความสามารถในการคิดวิเคราะห์อย่างมีวิจารณญาณเป็นสิ่งจำเป็น

คนรุ่นใหม่ต้องสามารถแยกแยะข้อเท็จจริงจากความคิดเห็น ประเมินความน่าเชื่อถือของข้อมูล และแก้ปัญหาที่ซับซ้อนได้ นอกจากนี้ ความคิดสร้างสรรค์และการให้เหตุผลเชิงจริยธรรมก็เป็นทักษะที่ขาดไม่ได้ในโลกที่เทคโนโลยีสร้างทั้งโอกาสและความท้าทายทางจริยธรรมใหม่ ๆ

2. ทักษะการพัฒนาตนเอง (Self-Development Skills) การเรียนรู้ไม่มีวันสิ้นสุดในโลกที่เปลี่ยนแปลงตลอดเวลา

คนรุ่นใหม่ต้องมีทักษะในการเรียนรู้ตลอดชีวิต สามารถควบคุมตนเอง และมีความรอบรู้ทางสุขภาพ เพื่อรักษาสมดุลระหว่างชีวิตการทำงานและสุขภาวะส่วนบุคคล

3. ทักษะด้านสัมพันธภาพ (Interpersonal Skills) แม้เทคโนโลยีจะก้าวหน้า แต่ทักษะการทำงานร่วมกับผู้อื่นและการสื่อสารยังคงเป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้

การทำงานเป็นทีม การเจรจาต่อรอง และการสื่อสารที่มีประสิทธิภาพจะช่วยให้คนรุ่นใหม่ประสบความสำเร็จในการทำงานและชีวิตส่วนตัว

4. ทักษะการปรับตัว (Adaptability Skills) โลกที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วต้องการคนที่ปรับตัวได้ดี คนรุ่นใหม่ต้องมีความคล่องตัว สามารถปรับเปลี่ยนตามสถานการณ์ และตระหนักรู้ถึงบริบทรอบตัวที่เปลี่ยนแปลงไป

5. ทักษะความเป็นผู้ประกอบการ (Entrepreneurial Skills) ในยุคที่งานประจำมีความไม่แน่นอนมากขึ้น

ทักษะความเป็นผู้ประกอบการและความรู้ด้านธุรกิจและเศรษฐศาสตร์จะช่วยให้คนรุ่นใหม่สามารถสร้างโอกาสให้ตนเองได้ ความกล้าเสี่ยง ความคิดริเริ่ม และการมองเห็นโอกาสทางธุรกิจเป็นทักษะที่มีค่ามากขึ้นเรื่อย ๆ

6. ทักษะด้านเทคโนโลยี (Technology Skills) ไม่น่าแปลกใจที่ทักษะด้านดิจิทัล การใช้สารสนเทศ และความรู้ด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีเป็นสิ่งจำเป็น คนรุ่นใหม่ต้องสามารถใช้เทคโนโลยีอย่างมีประสิทธิภาพและมีวิจารณญาณ รู้เท่าทันภัยคุกคามทางไซเบอร์ และใช้ประโยชน์จากข้อมูลขนาดใหญ่ได้

7. ทักษะความเป็นพลเมือง (Citizenship Skills) ท้ายที่สุด ทักษะการเป็นผู้นำและการเป็นพลเมืองที่ดีมีความสำคัญไม่แพ้ทักษะอื่น ๆ คนรุ่นใหม่ต้องเข้าใจสิทธิและหน้าที่ของตนเอง มีความรับผิดชอบต่อสังคม และสามารถนำพาผู้อื่นไปสู่การเปลี่ยนแปลงที่ดีขึ้น

แม้ว่าปัจจุบันเทคโนโลยีอย่าง ChatGPT หรือปัญญาประดิษฐ์ขั้นสูงจะพัฒนาไปอย่างรวดเร็ว แต่ทักษะทั้ง 7 กลุ่มนี้ยังคงเป็นทักษะที่ไม่มีวันล้าสมัย เพราะเป็นทักษะที่สะท้อนคุณค่าความเป็นมนุษย์ที่เทคโนโลยีไม่สามารถทดแทนได้อย่างสมบูรณ์

ความคิดสร้างสรรค์ การตัดสินใจเชิงจริยธรรม การทำงานร่วมกับผู้อื่น และภาวะผู้นำ ยังคงเป็นทักษะที่มนุษย์มีความได้เปรียบเหนือเทคโนโลยี และเป็นทักษะที่จะช่วยให้คนรุ่นใหม่สามารถทำงานร่วมกับเทคโนโลยีได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ผลการวิจัยนี้มีนัยสำคัญอย่างยิ่งต่อการปฏิรูปการศึกษา ระบบการศึกษาของเราต้องปรับตัวเพื่อเตรียมคนรุ่นใหม่ให้พร้อมสำหรับโลกที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว โดยเฉพาะกลุ่ม Generation Z ที่กำลังศึกษาในระดับอุดมศึกษาหรือเพิ่งเข้าสู่ตลาดแรงงาน

สถาบันการศึกษาควรปรับหลักสูตรให้เน้นการพัฒนาทักษะทั้ง 7 กลุ่มนี้ โดยเฉพาะการสร้างสภาพแวดล้อมการเรียนรู้ที่ส่งเสริมการคิดวิเคราะห์ ความคิดสร้างสรรค์ การทำงานเป็นทีม และการเรียนรู้ตลอดชีวิต

นอกจากนี้ ควรสร้างความร่วมมือกับภาคธุรกิจเพื่อให้นักศึกษาได้เรียนรู้จากประสบการณ์จริงและเข้าใจความต้องการของตลาดแรงงาน

สำหรับตัวคนรุ่นใหม่เอง การตระหนักถึงความสำคัญของทักษะเหล่านี้และพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่องเป็นสิ่งสำคัญ ไม่ว่าจะผ่านการเรียนรู้ในระบบ การเรียนรู้ออนไลน์ หรือการเรียนรู้จากประสบการณ์การทำงาน

ท้ายที่สุด การเตรียมคนรุ่นใหม่ให้พร้อมสำหรับอนาคตเป็นความรับผิดชอบร่วมกันของทุกภาคส่วน ทั้งสถาบันการศึกษา ภาครัฐ ภาคธุรกิจ และตัวคนรุ่นใหม่เอง เพื่อสร้างสังคมที่พร้อมรับมือกับความท้าทายและโอกาสใหม่ ๆ ในศตวรรษที่ 21