ดูแตร์เตกับการทำสงครามกับยาเสพติด
(War on Drugs)

ดูแตร์เต (Duterte) ได้มีนโยบายปราบปรามยาเสพติด ในช่วงที่เขาเป็นประธานาธิบดี (June 30, 2016-June 30, 2022) ในช่วงนี้เขาได้ปราบปรามเจ้าพ่อผู้ค้ายา ซึ่งหนีไปต่างประเทศ ผู้ขายยาและผู้เสพยาอย่างเข้มงวด ทำให้มีการฆ่าตัดตอนเกิดขึ้นอย่างมากมายในฟิลิปปินส์ ส่วนใหญ่แล้วเป็นผู้ยากจนและเยาวชน ซึ่งมีทั้งกลุ่มที่พอใจและไม่พอใจในการกระทำของเขา ชุมชนที่มีผู้เสียชีวิตจะไม่พอใจ ส่วนในชุมชนที่ปลอดยาเสพติดก็จะพอใจ ฟิลิปปินส์เป็นสมาชิกศาลอาญาระหว่างประเทศ (International Criminal Court) ในปี 2011 สมัย Ninoy Aquino ที่ II เนื่องจาก Aquino มองว่าฟิลิปปินส์เป็นประเทศประชาธิปไตย และรัฐธรรมนูญ ปี 1987 ได้ระบุให้มีคณะกรรมการสิทธิมนุษยชน (Human Rights Commission) คณะกรรมการนี้มีอยู่ในรัฐธรรมนูญฟิลิปปินส์ตั้งแต่ได้รับเอกราชในปี 1946 ในช่วง Aquino ปกครองประเทศ (June 30, 2010-June 30, 2016) นั้นเขามีนโยบายที่จะทำให้ภาคใต้ปกครองตนเองและได้ตั้งคณะกรรมการวางแนวทางเพื่อเจรจากับกลุ่มก่อความไม่สงบซึ่งนำมาของความสำเร็จในการร่างกฎหมายลูกประกอบรัฐธรรมนูญ Bangsamoro ให้ 4 จังหวัดกับอีก 1 เมืองปกครองตนเองได้สำเร็จ ด้วยเหตุผลที่ต้องการไม่ให้มีการก่อความไม่สงบ การเสียชีวิตและลดความรุนแรงในช่วงการเจรจาดังกล่าว เขาจึงได้เข้าไปเป็นสมาชิกและให้สัตยาบัน ในศาลยุติธรรมระหว่างประเทศนี้ ซึ่งศาลนี้ได้ก่อตั้งในปี 1998 แต่ได้ดำเนินการในปี 2002 และเมื่อดูแตร์เตรับตำแหน่งในปี 2016 ก็อยู่ในช่วงที่ศาลนี้ดำเนินการอยู่ เขาประกาศนโยบายทำสงครามกับยาเสพติด ในวันที่เขารับตำแหน่ง และได้ถอนตัวออกจากศาลยุติธรรมระหว่างประเทศในปี 2019 เพื่อให้เขาทำงานเรื่องยาเสพติดได้สะดวกขึ้น แต่เขาได้ละเมิดสัตยาบันที่ให้ไว้กับศาลตั้งแต่ปี 2016 แล้วซึ่งเขายังไม่ยกเลิก เขาจึงถูกไต่สวน (hearings) จากคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนในประเทศและตัวแทนของ ICC ถึง 3 ครั้ง แต่ไม่สามารถหักล้างข้อซักถามได้ ด้วยเหตุนี้จึงเป็นที่มาของการจับกุมที่สนามบิน จากตำรวจของฟิลิปปินส์ เพื่อส่งไปไต่สวนที่กรุงเฮก ดังนั้นดูแตร์เตต้องไปปกป้องตนเองหรือชี้แจงข้อเท็จจริง ต่อต้านข้อกล่าวหาดังกล่าว

อันที่จริงแล้วนโยบายของเขาเป็นนโยบายที่ดี แต่เนื่องจากเขาเป็นพวกสังคมนิยมความรุนแรงไม่เกรงกลัวใคร และบางครั้งไม่ได้ใช้กฎหมายในการแก้ปัญหา ทำให้มีผู้เสียชีวิตมากมาย เขากล่าวว่าเขาทำเพราะรักชาติ แต่ที่จริงแล้วต้องอยู่บนพื้นฐานของกฎหมายด้วย เขาสามารถแก้ปัญหาในเมืองดาเวา (Davao) ในระดับท้องถิ่นได้ แต่เขาไม่สามารถแก้ปัญหาในระดับประเทศได้ เพราะมีปัจจัยภายในประเทศหลายประการที่เขาต้องใช้วิจารณญาณอย่างละเอียดในการกระทำการ กรณียาเสพติดในฟิลิปปินส์ทำกันเป็นเครือข่ายไม่ต่างอะไรกับประเทศไทย ตั้งแต่เจ้าพ่อผู้ค้ายา ผู้ขายและผู้เสพ แต่การปราบปรามระดับประเทศนั้นยากมาก และไม่สามารถทำให้หมดไปได้ และยาเสพติดก็ทำให้เกิดอาชญากรรมข้ามชาติ และการฟอกเงินด้วย การกระทำของดูแตร์เตนั้นรุนแรงและรวดเร็วเกินไป แต่เขาก็มีหลักฐานในการชี้แจงพร้อมด้วยทนายของเขาที่กรุงเฮก เขาเองมีพรรคพวก ยังมีคนยอมรับสำหรับผู้ที่อยู่ในชุมชนที่เขาแก้ปัญหาได้ เพราะฉะนั้นในขณะนี้จึงมีภาคประชาชนที่สนับสนุนเขา และทนายความที่มองว่า ICC  ล่วงละเมิดอำนาจอธิปไตยของฟิลิปปินส์รวมกลุ่มกันเพื่อคัดค้านซึ่งเป็นเรื่องใหญ่ในฟิลิปปินส์ ถ้ากลับมาดูประเทศไทยบ้างเราเป็นสมาชิกอย่างไม่เป็นทางการของ ICC และไม่ได้ยอมรับสัตยาบัน แม้เรามีการเสียชีวิตอยู่ทางใต้หรือมีปัญหายาเสพติดและการทำร้ายกันจนเสียชีวิต ก็ปล่อยให้เป็นไป ICC เข้ามาแทรกแซงไม่ได้ การที่จะวิจารณ์ประเทศใดประเทศหนึ่งนั้นต้องรู้ปัจจัยภายในอย่างลึกซึ้งด้วย 

เมื่อดูการกระทำของดูแตร์เตแล้วก็จะเห็นว่า

1.เขารักชาติอยากแก้ปัญหาให้หมดสิ้น แต่เขากระทำการรุนแรงจนเกินไปโดยไม่เกรงกลัวกฎหมาย เขาขาด Rule of Law

2.เขาชะล่าใจว่าเขาปราบปรามยาเสพติดในระดับเมือง (city) ได้ และระดับประเทศเขาก็ทำได้ ซึ่งในระดับนี้กว้างขวางมาก มีปัจจัยพหุสังคมที่มีความคิดไม่เหมือนกันเข้ามาเกี่ยวข้อง

3.มีผู้ได้ประโยชน์และเสียประโยชน์จากการปราบปราม มีผู้สนับสนุนและผู้คัดค้าน ทั้งภาครัฐและเอกชนที่ทำธุรกิจ

4.การจับกุมเขาเป็นไปตามสัตยาบันที่ให้ไว้กับศาลยุติธรรมระหว่างประเทศ ทำตามกฎหมายซึ่งประธานาธิบดีก็ขัดขวางไม่ได้ จะต้องมีการไต่สวนภายในประเทศและศาลยุติธรรมระหว่างประเทศที่กรุงเฮกซึ่งเขาต้องไปชี้แจงพร้อมหลักฐาน แสดงให้เห็นความโปร่งใสของประเทศ

5.คดียังไม่สิ้นสุดขึ้นอยู่กับเขาว่าจะต่อต้านการกล่าวหาได้หรือไม่

6.ภาคประชาสังคมในฟิลิปปินส์สำคัญยิ่งต่อการแสดงความคิดเห็น                             

แล้วประเทศไทยจะแก้ปัญหาอย่างไรกับยาเสพติดและการเสียชีวิตไม่เว้นแต่ละวันก็เป็นเรื่องที่น่าพิจารณา

สีดา สอนศรี