จากกรณี แผ่นดินไหวเมียนมา กระทบถึงประเทศไทยเป็นวงกว้าง โดยเฉพาะโซนกรุงเทพฯ และปริมณฑ ทำให้ได้ทราบว่าประชาชนชาวไทยนั้นยังมีความรู้เรื่องการเอาตัวรอดจากภัยพิบัติอย่างมาก เวลาต่อมาได้มาผู้ใช้เฟซบุ๊กรายหนึ่งแชร์คู่มือดี ๆ ที่สอนเกี่ยวกับการรับมือและเตรียมตัวหากเกิดภัยพิบัติ ซึ่งทางประเทศญี่ปุ่นแจกให้ทุกคนได้อ่านกันแบบฟรี ๆ ดังนี้

“เมื่อวานตอนเกิดแผ่นดินไหว ด้วยความเคยอยู่ญี่ปุ่นมาเลยแบบชิลๆ ถามพ่อแม่ว่าเปนไงบ้าง ซึ่งพ่อแม่อยู่บ้านที่เชียงใหม่ ก็ไม่มีอะไรน่าห่วง ตื่นขึ้นมาเช็คฟีด โอโห คนอยู่กทม คือวิปโยคมาก ตั้งแต่วิ่งลงตึก 30-40 ชั้น บางคนยังต้องวิ่งขึ้นไปเอาของในตึกหลังแผ่นดินไหว เสร็จแล้ว public transportation ตุย รถติดแดงเถือกทั้งกทม แถมคอนโดบางที่ก้อห้ามเข้า ต้องหาที่นอน พวก sms เตือนภัยก้อไม่มี น่าเศร้าสุด ๆ

ตอนอยู่ญี่ปุ่นก็ได้เรียนพวกการรับมือภัยพิบัติ ทั้งภัยธรรมชาติหรือพลังงานนิวเคลียร์/กัมมันตรังสี leak เหมือนเปนเรื่องพื้นฐานที่ทุกคนต้องรู้แหละ เชื่อว่าคนไทยที่ไปเรียนตปท หลายๆคนก็รู้ว่าการรับมือภัยพิบัติต้องทำยังไง แต่ระบบไม่ได้เอื้อต่อการพัฒนา เราไม่ใช่คนกด approve นโยบายต่างๆ เลยไปรื้อดูพวกการเตรียมตัวสำหรับภัยพิบัติ ที่นอกเหนือจากที่เข้าใจทั่ว ๆ ไป สรุป ๆ ให้คนที่ผ่านมาอ่านดูละกัน

(Ref ภาษาอังกฤษ Let’s Get Prepared Disaster Preparedness Actions, Disaster Preparedness Tokyo : https://www.bousai.metro.tokyo.lg.jp/…/02_Lets_Get… ซึ่งใน pdf จะมีเช็คลิส ว่าควรเตรียมอะไรบ้าง เป็นข้อ ๆ)

การเตรียมตัวเมื่อเกิดภัยพิบัติ

1. การจัดเตรียมอุปกรณ์และเสบียง และอย่าลืมกำหนดจุดนัดพบที่ปลอดภัยสำหรับครอบครัว

• การเตรียม Set อุปกรณ์ฉุกเฉินในบ้าน หรือ Emergency kit/ Emergency Bag ควรมี:
• อาหารแห้ง อาหารที่กินได้เลยแบบไม่ต้องอุ่น และน้ำดื่ม สำหรับอย่างน้อย 3 วัน
• ไฟฉายและถ่านไฟฉายสำรอง แบตสำรอง เทียน ไฟแช็ค
• ชุดปฐมพยาบาลและยาประจำตัว วิทยุพกพาพร้อมถ่านสำรอง (ถ้ามี)
• เสื้อผ้าและรองเท้าที่เหมาะสม ทิชชู่ Disinfecting wet wipes อุปกรณ์ส่วนตัวต่าง ๆ แปรงสีฟัน ยาสีฟัน เงินสดติดตัว กุญแจสำรองต่าง ๆ
• **ที่สำคัญ อย่าลืมเตรียมเอกสารสำคัญเอาไว้ด้วยกัน จะได้หาง่ายๆไม่สูญหาย เช่น บัตรประชาชน ทะเบียนบ้าน Passport bookbank บัตรประจำตัวผู้ป่วย สำเนาเอกสารสำคัญ และใส่ถุงกันน้ำป้องกันความเสียหายต่อเอกสาร
• ถ้ามีเด็ก เกียมแพ็คนมผง Powdered infant formula, Baby food สำหรับ 1-week supply พวก Baby wipes, Diapers
• ถ้ามีคนแก่ เตรียมพวกอาหารที่ย่อยง่าย (soft food) เตรียมยาสำหรับใช้~ 1 เดือน แบตสำหรับอุปกรณ์ช่วยฟัง เซ็ททำความสะอาดฟันปลอม (ถูกใจทันตแพทย์)

2. เช็คบ้านและที่พักอาศัย

• เคลียร์พื้นที่ทางเข้าออก ถ้าของรก อาจจะสะดุดล้มได้ ถ้ามีเฟอร์นิเจอร์ชิ้นใหญ่ล้มขวางประตู เด็กหรือคนแก่อาจจะติดอยู่ในบ้าน ออกไม่ได้
• รู้ตำแหน่งของสวิตช์ปิดแก๊ส ไฟฟ้า และน้ำ พร้อมวิธีใช้งาน ป้องกันแก๊สรั่ว
• เตรียมของ+เอกสารสำคัญ ไว้ที่ๆหยิบง่าย พร้อมอพยพ
• Furniture Stabilization การยึดเฟอร์นิเจอร์กับผนังจะช่วยป้องกันไม่ให้สิ่งของล้มหรือเลื่อน เช่น เอา screw+ตัวยึดรูปตัว L ฟิกซ์กับเฟอร์นิเจอร์ ใส่ที่กันลื่นที่ขาโต๊ะ ขาเก้าอี้ ขาตู้เสื้อผ้า ติดเชน (chain) ที่โคมไฟ ใส่ตัวล็อกเฟอร์นิเจอร์ที่พื้น (ใน pdf มีรูปตัวอย่าง)
• ติดฟิล์มกันกระจกแตก (Anti-shatter glass film) ความน่ากลัวไม่ใช่กลัวกระจกแตก แต่คือ กระจกแตกแล้วจะกระจัดกระจายบาดคนทำให้บาดเจ็บได้
• วางแผ่นกันลื่น ใต้ไมโครเวฟ หม้อหุงข้าว หรืออุปกรณ์ที่เสี่ยงตกแตก เก็บจานชามใส่ที่เก็บ/carbinet เพราะต้องระวังของพวกนี้ตกแตกตอนเกิดแผ่นดินไหว ไม่ควรวางสิ่งของไว้บนตู้เย็น
• ลองจินตนาการว่าถ้าของใหญ่ๆเช่น ตู้เสื้อผ้า ตู้เย็น ทีวี ตู้เก็บของ ล้มบนพื้น จะอพยพออกมายังไง แล้วจัดบ้าน/ใส่ที่กันลื่น/ใส่ตัวยึดกับผนัง
• ในห้องนอน อย่าแขวนรูปภาพที่มีกรอบ นาฬิกาติดผนัง หรือสิ่งของอื่นๆ บนผนังหรือเพดานใกล้กับเตียง เสี่ยงหลับอยู่ละของหล่นใส่หัว ตายไม่รู้ตัว
• อย่าวางของใหญ่ ๆ เช่น ตู้เก็บของ ตู้เสื้อผ้า ใกล้ประตูห้องนอน เพื่อป้องกันการกีดขวางประตูและทางหนีของตัวเอง

3. เช็คสภาพแวดล้อมรอบ ๆ ที่ทำงาน ที่พักอาศัย

• ถ้าเกิดภัยพิบัติ แผ่นดินไหว น้ำท่วม ไฟไหม้ เราต้องรู้เส้นทาง สถานที่ปลอดภัยบริเวณใกล้เคียง เช่น สวนสาธารณะ ศูนย์อพยพ (ญปมี ไทยไม่มี) โรงเรียน(ที่ญี่ปุ่นบางทีใช้ รร เป็นศูนย์อพยพ)
• ถ้าน้ำท่วม ก็ต้องรู้จุดไหนเป็นพท.ต่ำ พท.สูง จะได้ขับรถหนีน้ำท่วมได้ทัน
• ซ้อมแผนอพยพกับสมาชิกในครอบครัว สอนลูกๆ หลาน ๆ คนแก่ในบ้าน ถ้าเกิดภัยพิบัติ ให้ทำตามขั้นตอน 1234 ไม่ใช่แค่ต้องทำอะไร แต่ควรแจกแจงหน้าที่ ว่า ใครไปหยิบอะไร ใครปิดแก๊ส ใครเฝ้าทางออก เพื่อความปลอดภัยและรวดเร็ว (ควรสอนทุกคน แต่เกิดเหตุจริงๆ อาจจะนึกไม่ทัน ควรเตรียมไว้ก่อน บอกสมาชิกในบ้านว่าของอะไรอยู่ตรงไหนบ้าง)
• ขั้นกว่าของ Emergency Bag ที่บ้าน คือเตรียม Emergency Bag ไว้ที่ทำงานด้วย เช่น รองเท้าที่ใส่สบาย (คนที่ใส่ส้นสูงวิ่งลงตึก คือนับถือมาก) ขวดน้ำ อาหาร ขนม เสื้อกันฝน อุปกรณ์ First-aid ไฟฉาย แบตสำรอง ต่าง ๆ
• ถ้าโทรหาคนใกล้ชิดไม่ติด ให้ส่งข้อความ หรือข้อความเสียงทิ้งไว้แทน

ใด ๆ คือ เข้าใจว่าไทยไม่ได้เกิดภัยพิบัติบ่อย แต่ภัยพิบัติไม่ใช่แค่แผ่นดินไหว ยังหมายถึง ไฟไหม้ น้ำท่วม ไฟดับ ต่าง ๆ กันไว้ดีกว่าแก้ Stay safe นะคะ”

FB Aiifar Papawadee, bousai.metro.tokyo