वाढत्या तापमानाबरोबरच डासांचा धोकाही मोठ्या प्रमाणात वाढला आहे. डासांमुळे अनेक गंभीर आजार होऊ शकतात. मलेरिया हा अशाच गंभीर आजारांपैकी एक आहे. जर तो गंभीर स्वरूपात असेल तर तो मृत्यूलाही कारणीभूत ठरू शकतो. मलेरिया व्यतिरिक्त, डेंग्यू आणि चिकनगुनिया यासारख्या आजारांसाठीही डासच जबाबदार असतात. या आजाराबद्दल जागरूकता निर्माण करण्यासाठी आणि त्याविरुद्ध प्रतिबंधात्मक उपायांना प्रोत्साहन देण्यासाठी दरवर्षी 25 एप्रिल रोजी जागतिक मलेरिया दिन (World Malaria Day) साजरा केला जातो.
अशा परिस्थितीत, मलेरियाच्या धोक्यापासून स्वतःचे आणि आपल्या कुटुंबाचे रक्षण करण्यासाठी आपण काही प्रभावी पावले उचलणे महत्वाचे आहे.
मलेरिया हा प्लाझमोडियम नावाच्या परजीवीमुळे होणारा एक रोग आहे. हा संसर्ग अ‍ॅनोफिलीस डासाची मादी चावल्याने पसरतो. जेव्हा एखादा डास एखाद्या संक्रमित व्यक्तीला चावतो आणि नंतर दुसऱ्या निरोगी व्यक्तीला चावतो तेव्हा तो परजीवी त्याच्या शरीरात पोहोचतो आणि मलेरियाचा संसर्ग होतो.
मलेरियाची लक्षणे साधारणपणे डास चावल्यानंतर 10 ते 15 दिवसांनी दिसून येतात. त्याची मुख्य लक्षणे अशी आहेत:
खूप ताप (बहुतेकदा थंडी वाजून ताप भरणे)
अंग थरथरणे आणि घाम येणे
डोकेदुखी आणि शरीर दुखणे
मळमळ आणि उलट्या
अशक्तपणा आणि थकवा
कधीकधी अतिसार
गडद किंवा रक्तरंजित मूत्र
जर वेळेवर उपचार मिळाले नाहीत तर हा आजार गंभीर होऊ शकतो आणि अगदी प्राणघातक देखील ठरू शकतो.
काही सोपे उपाय जाणून घेऊया ज्यांचा अवलंब करून तुम्ही स्वतःचे आणि तुमच्या कुटुंबाचे मलेरियापासून संरक्षण करू शकता:
मच्छरदाणी आणि मच्छर प्रतिबंधकांचा वापर करा
रात्री झोपताना मच्छरदाणीचा वापर अवश्य करा. तसेच, शरीरावर डास प्रतिबंधक क्रीम किंवा स्प्रे लावणे देखील फायदेशीर आहे, विशेषतः मुलांसाठी.
आजूबाजूला पाणी साचू देऊ नका
मलेरिया पसरवणारे डास स्वच्छ पाण्यात प्रजनन करतात. म्हणून, घराभोवती भांडी, कूलर, टाक्या किंवा कोणत्याही उघड्या भांड्यात पाणी साचू देऊ नका. आठवड्यातून किमान एकदा तरी कूलर आणि पाण्याची टाकी स्वच्छ करा.
संपूर्ण शरीर झाकेल असे कपडे घाला
संध्याकाळी बाहेर जाताना पूर्ण बाह्यांचा शर्ट आणि पूर्ण पँट घाला, जेणेकरून डास चावणार नाहीत. विशेषतः लहान मुले आणि वृद्धांना पूर्णपणे झाकणारे कपडे घालायला लावणे महत्वाचे आहे.
सनस्क्रीन व डास प्रतिबंधक क्रीमचा वापर
दररोज सनस्क्रीन लावा आणि नियमितपणे आंघोळ करणे देखील महत्त्वाचे आहे.
तुमच्या घरातील आणि ऑफिसमधील खोल्या वातानुकूलित ठेवा.
घरी डास टाळण्यासाठी उपाययोजना करा
घरातील दारे आणि खिडक्यांवर मच्छरदाणी लावा किंवा मच्छरदाणी वापरा. घरात वेळोवेळी डास प्रतिबंधक धूप किंवा द्रव वापरा.
ताप आल्यास ताबडतोब डॉक्टरांचा सल्ला घ्या
जर एखाद्याला ताप आला असेल आणि मलेरियासारखी लक्षणे दिसली तर घरगुती उपचार करण्याऐवजी ताबडतोब डॉक्टरांशी संपर्क साधा आणि चाचणी घ्या. लवकर उपचार घेतल्यास आजाराची तीव्रता कमी होऊ शकते.
लक्षात ठेवा, मलेरियाला घाबरण्यापेक्षा त्याला शहाणपणाने तोंड देण्याची गरज आहे. जर आपण काही मूलभूत खबरदारी घेतली तर आपण स्वतःचे आणि आपल्या कुटुंबाचे या आजारापासून पूर्णपणे संरक्षण करू शकतो.
हेही वाचा : Metal Utensils : या आजारांसाठी धातूंची भांडी ठरतात फायदेशीर
संपादित – तनवी गुडे
