मंगळावर कधी जीवसृष्टी होती का, याचा शोध घेण्यासाठी शास्त्रज्ञ प्रयत्न करत आहेत. नासाचे पर्सिव्हरन्स रोव्हर मंगळावर नवे शोध लावण्यात गुंतले आहे. जेझिरो क्रेटरच्या पश्चिम टोकावर पोहोचलेले हे रोव्हर मंगळाचे 3.9 अब्ज वर्ष जुने रहस्य उलगडणाऱ्या खडकांचा शोध घेत आहे. आता त्याच्या एका शोधामुळे शास्त्रज्ञांची झोप उडाली आहे.
गेल्या काही महिन्यांत रोव्हरने पाच अनोख्या खडकांचे नमुने गोळा केले, सात खडकांचे सखोल विश्लेषण केले आणि लेझरने 83 खडकांची तपासणी केली. या खडकांमध्ये मंगळावरील जीवनाचे रहस्य लपवता येईल का, हा प्रश्न आहे. ज्या भागात हे खडक सापडले आहेत, त्या भागाला शास्त्रज्ञ ‘सोन्याची खाण’ मानतात.
पर्सिव्हरन्स रोव्हर जेझेरो क्रेटरच्या टेकड्या, दगड आणि खडकाळ उतारांचा शोध घेत आहे. हा खड्डा मंगळाच्या उत्तर भागात आहे. अब्जावधी वर्षांपूर्वी एक तलाव होता. गेल्या वर्षी डिसेंबरपासून रोव्हर खड्ड्याच्या पश्चिम टोकावर असून त्याचे लक्ष विच हेजल हिल नावाच्या उंच उतारावर आहे. या उतारावरील चकचकीत खडक त्या काळाची कहाणी सांगत आहेत जेव्हा मंगळाचे हवामान आजच्यापेक्षा पूर्णपणे वेगळे होते.
रोव्हरचा सर्वात मोठा शोध म्हणजे चांदीचा डोंगर म्हणजेच 3.9 अब्ज वर्ष जुना ‘सिल्व्हर माउंटन’ नावाचा खडक. शास्त्रज्ञांना या खडकात सर्वाधिक रस आहे. हा खडक एखाद्या खजिन्यापेक्षा कमी नाही. हा खडक नोशियन युगातील आहे. तेव्हा मंगळावर उल्कापिंडांचा वर्षाव झाला आणि त्याचा पृष्ठभाग खड्ड्यांनी भरला गेला.
नासाच्या म्हणण्यानुसार, हा खडक “अनोखा” आहे आणि त्याची रचना यापूर्वी कधीही पाहिली गेली नाही. रोव्हरने आपल्या एक्स अकाऊंटवर लिहिलं आहे की, “माझा 26 वा नमुना ‘सिल्व्हर माउंटेन’ असा आहे जो यापूर्वी कधीही पाहिला नव्हता.
रोव्हरला एक खडक सापडला जो खनिजांनी भरलेला आहे. जेव्हा पाणी ज्वालामुखीखडकांशी रासायनिक अभिक्रिया करते तेव्हा ही खनिजे तयार होतात. शास्त्रज्ञांचे म्हणणे आहे की या प्रक्रियेमुळे पृथ्वीवरील जीवनासाठी उर्जेचा स्त्रोत हायड्रोजन तयार होऊ शकतो. या शोधामुळे प्रश्न निर्माण होतो की, मंगळावर असे जीवन कधी होते का?
जेझिरो क्रेटरचा पश्चिम भाग शास्त्रज्ञांसाठी सोन्याची खाण ठरत आहे, कारण येथे सापडलेले खडक खजिन्यासारखे आहेत. अब्जावधी वर्षांपूर्वी उल्कापिंडांमधून मंगळाच्या पृष्ठभागाखालून बाहेर पडलेले तुटलेले खडक आहेत. यातील काही खडक बहुधा त्याच उल्कावर्षावाशी संबंधित आहेत ज्याने जेझिरो क्रेटर तयार केले होते. केटी मॉर्गन म्हणाल्या, ‘गेले चार महिने शास्त्रज्ञांसाठी वादळासारखे होते. विच हेजल हिलजवळ अजून ही रहस्ये दडलेली आहेत.
मंगळावर कधी जीवसृष्टी होती का, याचा शोध घेण्यासाठी शास्त्रज्ञांना हे नमुने पृथ्वीवर परत आणायचे आहेत. पण नासाच्या मार्स सॅम्पल रिटर्न मिशनचे भवितव्य संकटात सापडले आहे. कारण ही मोहीम अत्यंत आव्हानात्मक आणि गुंतागुंतीची आहे. या मोहिमेसाठी 11 अब्ज डॉलरखर्च येऊ शकतो, त्यामुळे मोहिमेला उशीर होत आहे. आता नव्या तंत्रज्ञानाचा शोध घेतला जात आहे.
