उन्हाळा येताच एअर कंडिशनरचा वापर वाढतो. घरात, ऑफिसात तर एसी चालतच, पण कारमध्येही लोक एसी लावतात. उन्हातान्हात कारमधील एसीची थंड हवा प्रवास सुखकर करते. आपण घरातील एसीची क्षमता टनांमध्ये मोजतो. पण तुम्ही कधी विचार केलाय का, की कारमधील छोटासा दिसणारा एसी किती टनांचा असतो? हा प्रश्न खूप रंजक आहे. याबद्दल फार कमी लोकांना माहिती आहे. चला, या लेखात याबद्दल सविस्तर जाणून घेऊ. पण त्याआधी एसीमधील ‘टन’ म्हणजे काय, हे समजून घेऊ.
कार आणि घरातील एयर कंडिशनरची क्षमता टनामध्ये मोजली जाते. इथे टन म्हणजे वजन नव्हे, तर थंडावा निर्माण करण्याची क्षमता. एक टन म्हणजे एसी ठराविक वेळेत ठराविक प्रमाणात उष्णता बाहेर काढू शकतो. यावरून एसी किती लवकर आणि कार्यक्षमतेने जागा थंड करतो, हे कळतं. टन जितके जास्त, तितकी एसीची थंड करण्याची क्षमता जास्त.
तुम्हाला वाटत असेल, की कारचा एसीही घरासारखा 1 टन, 1.5 टन किंवा 2 टनांचा असतो का? तुमचा अंदाज बरोबर आहे. कारच्या एसीची क्षमताही टनामध्येच मोजली जाते. पण ही क्षमता घरातील एसीपेक्षा खूपच कमी असते.
सामान्य कारमधील एसीची थंड करण्याची क्षमता 0.5 ते 1.5 टनापर्यंत असते. ही क्षमता कारचा आकार, इंजिनची ताकद, केबिनचा आकार आणि एसी सिस्टिमच्या डिझाइनवर अवलंबून असते. मोठ्या एसयूव्ही किंवा एमयूव्ही गाड्यांमध्ये केबिन मोठं असतं. काही गाड्यांमध्ये ड्युअल एसी झोन असतात. अशा गाड्यांना जास्त थंडाव्याची गरज असते. त्यामुळे त्यांचा एसी थोडा जास्त क्षमतेचा असतो.
कारचं एसी सिस्टिम घरातील स्प्लिट किंवा विंडो एसीपेक्षा तांत्रिकदृष्ट्या वेगळं आहे. कारचं एसी कंप्रेसर चालवण्यासाठी इंजिनमधून थेट शक्ती घेतं. तर घरचं एसी वीजेवर चालतं. कारचं एसी इंजिनवर अवलंबून असल्याने इंधनाचा वापर वाढतो. त्यामुळे एसीचा वापर काटकसरीने केला तर इंधनाची बचत होऊ शकते.
कारचं केबिन घर किंवा ऑफिसच्या खोलीपेक्षा खूपच छोटं असतं. तरीही त्याला चांगल्या क्षमतेच्या एसीची गरज असते. याचं कारण म्हणजे कारच्या काचेच्या खिडक्यांमधून सूर्यप्रकाश आणि बाहेरची उष्णता आत येतात. इंजिनची उष्णताही तापमान वाढवते. बंद कार उन्हात लवकर तापते. शिवाय, कारमधील प्रवाशांच्या शरीरातून निघणारी उष्णता केबिन गरम करते. म्हणूनच कारच्या छोट्या जागेला इतक्या क्षमतेच्या एसीची गरज असते.
