हा लेख आणि इथून पुढचे दोन लेख हे बहुतेक प्रवासामध्येच लिहून होणार.. मागच्या वेळेसारखंच आत्तासुद्धा मी मुंबई-पुणे असा प्रवास करते आहे. पुणे-मुंबई प्रवास करताना माझा सगळ्यात आवडता ऋतू असतो तो म्हणजे पावसाळा. आकाशामध्ये ढगांची आणि डोक्यामध्ये विचारांची गर्दी असते. पावसाळ्यामध्ये पुणे किंवा मुंबईमध्ये असले आणि मुख्य म्हणजे प्रवासामध्ये असले, की महाबळेश्वरची थोडी कमी आठवण येते.
आजूबाजूचे हिरवेगार डोंगर पाहिले की वाटतं, ‘जगात निसर्ग आहे!’ अर्थात वीस वर्षांपूर्वी असलेला त्याचा आकार आणि आत्ताचा आकार याच्यात जमीन-आसमानाचा फरक आहे. आपली वयं वाढत चालली आहेत - आणि डोंगर मरत चालले आहेत. आता सहज विचार करतीये, की गेल्या वीस वर्षांत नक्की किती वेळा पुणे-मुंबई प्रवास केला असेल मी..
पुण्यामध्ये असताना मुंबईला फार येणं झालं नव्हतं. एक तर कोणी नातेवाईक नव्हते आणि मुंबईचं तसं फार अप्रूपही नव्हतं. एकदाच एका डान्स कॉम्पिटिशनसाठी आले होते आणि त्यानंतर ‘कुंकू’ची ऑडिशन द्यायला.. तो प्रवास मला अगदी लख्ख आठवतो. मढ आयलँडमध्ये ‘कुंकू’ची ऑडिशन होती..
सकाळी सकाळी बाबांनी मला शिवनेरीमध्ये बसवून दिलं, तेव्हा आई-बाबांची नोकरी होती. त्यामुळे त्यांच्यापैकी कोणालाही माझ्याबरोबर येणं शक्य नव्हतं. शंभर वेळा ‘एकटी नीट प्रवास करशील ना?’ असं विचारून झालं होतं आणि मीसुद्धा कॉन्फिडंटली ‘हो’ असं सांगितलं होतं...
तेव्हा ‘अग्निहोत्र’ मालिका चालू होती, त्यामुळे माझी पैसे कमवायला सुरुवात झाली होती.. आणि लोक थोडं ओळखायलासुद्धा लागले होते. शिवनेरीमध्ये बसल्यानंतर सगळ्यात पहिल्यांदा एका काकूंनी, ‘ए, तू तीच ना त्या मालिकेतली सई?’ म्हणून ओळख दाखवली आणि पुढचा सगळा प्रवास माझा गालातल्या गालात हसण्यामध्ये गेला.
दादरला उतरल्यावर सरळ टॅक्सी करून तिकडे जायचं (‘लोकलनं अजिबात जायचं नाही. टॅक्सीला कितीही पैसे लागले तरी चालतील,’ असं आई-बाबांनी वदवून घेतलं होतं), परत टॅक्सीत बसून दादरला यायचं आणि शिवनेरी पकडून पुण्याला यायचं हे ठरलं होतं...
मुंबई-पुणे एक्सप्रेसवेवरचा प्रवास नवीन होता. तिकडचं प्रत्येक वळण मी डोळ्यात साठवून ठेवत होते. दादरला उतरल्यानंतर कितीतरी वेळ मी नुसतीच गडबडले होते. मुंबईची गर्दी, लोकांची लगबग आणि प्रत्येक गोष्टीला असलेला वेग हे माझ्यासाठी नवीन होतं. रस्ता क्रॉस करतानासुद्धा मी दहा वेळा विचार केला!
दादर स्टेशनच्या बाहेर एक भलंमोठं साड्यांचं आणि उंची कपड्यांचं दुकान आहे. टॅक्सीसाठी चालत असताना माझी नजर तिकडे गेली. सगळेच कपडे एकदम भारी होते, फॅशनेबल होते. सहज बघावं म्हणून मी आत शिरले. मला आवडलेल्या साडीपाशी गेले आणि साडी निरखून बघण्याच्या आधी किंमत बघितली. किंमत वाचून मी हबकले आणि आल्या पावली परत फिरले.
दुकानाच्या बाहेर उभी राहून मी बराच वेळ विचार करत होते, ‘एवढ्या महागड्या साड्या घेणं कोणाला परवडत असेल?’ आणि त्याचवेळी हा विचार येऊन गेला, ‘एक दिवस या दुकानात येऊन मला अगदी पोट भरेपर्यंत खरेदी करायची आहे.’ (आपण लहान असतो, आणि आपल्याकडे पैसे किंवा इतर उपभोगांच्या वस्तूची कमतरता असते, तेव्हा त्या आपल्याकडे असल्याच पाहिजेत याची इच्छा किंवा ऊर्मी प्रबळ असते; पण मजा बघा, जेव्हा खरंच भरपूर पैसे मिळायला लागले आणि विशेषतः लग्न झाल्यानंतर खऱ्या अर्थानं ‘जगायला’ सुरुवात केली.
तेव्हा कधीच कुठल्याच मोठ्या दुकानात जाऊन खरेदी करावीशी नाही वाटली. त्याची जागा ‘आपली स्वतःची जंगलं असावीत, स्वतःचं नाव देऊ शकू असा एथिकल ब्रँड असावा, आणि अर्थात स्वतःचं प्रॉडक्शन हाऊस असावं’ यानं घेतली.. आणि ती सगळी स्वप्नं ‘नील -अँड -मोमो’च्या रूपातून पूर्ण झालीसुद्धा!)
टॅक्सीमध्ये बसून मढ आयलँडला निघाले. लहानपणी कुठे पाहिलेल्या सिनेमांमधली दृश्यं माझ्या डोळ्यांसमोरून फिरत होती. त्यामध्ये प्रामुख्यानं चित्रपटातल्या हिरॉईन या टॅक्सीमध्ये बसल्यानंतर कुठल्यातरी विचारांमध्ये हरवून जातात हे खूपदा पाहिलं होतं. मीसुद्धा टॅक्सीची मागची काच खाली करून हात मुडपून त्याच्यावर डोकं टेकवून बसले होते.
बाहेर मोठमोठे जाहिरातींचे बोर्ड दिसत होते. काही ठिकाणी बिल्डिंगवरसुद्धा चित्रपटांची, किंवा वेगवेगळी उत्पादनं विकणाऱ्या नट्यांची, नटांची पोस्टर्स लागलेली होती. मनात येत होतं, ‘आपण ऑडिशनला आलोय, खरंच हे काम मिळालं, तर पुढे कधीतरी आपलीसुद्धा पोस्टर्स मुंबईमध्ये लागलेली असतील का?’
नुकतीच कॉलेजमधून बाहेर पडले होते. ते वय असं असतं की उत्साह, आत्मविश्वास आणि त्यामुळेच किंचित बेफिकिरी आणि खूप काही करून दाखवण्याची जिद्द यांचा सुंदर संगम झालेला असतो. त्यामुळेच त्या वयात येणारे भले किंवा बुरे अनुभव तुमचं व्यक्तिमत्त्व, तुमचं आयुष्य ठरवतात..
दोन सेकंद मला काय झालं कळलं नाही; पण मी अचानक त्या टॅक्सीच्या खिडकीतून डोकं बाहेर काढलं आणि जोरात ओरडले.. ‘मुंबई... मी येते आहे काहीतरी भारी करायला! आत्ता येताना तुला मी माहिती नाहीये... पण जेव्हा जाईन तेव्हा सगळ्यांच्या तोंडावर माझं नाव असेल...’
तसं ओरडल्यावर मला एवढं भारी वाटलं होतं. असं वाटलं होतं, की आत्ता हा क्षण कोणीतरी कॅमेऱ्यामध्ये कैद करून ठेवला पाहिजे आणि म्हातारपणी जेव्हा एखादं मोठं ॲवॉर्ड मिळतं, तेव्हा पाठीमागे त्यांच्या प्रवासाच्या क्लिप्स दाखवतात ना – त्यामध्ये दाखवलं पाहिजे!
माझं स्वप्नरंजन चालू होतं.. तेवढ्यात, ‘दीदी, ऐसे मुंडी बाहर निकाल कर चिल्लाना आलाऊड नाही है...’ माझा ड्रायव्हर म्हणाला. मनातल्या मनात मी त्याला म्हणाले, ‘तुला आत्ता माहिती नाहीये. तुझ्या गाडीत कोण प्रवास करतंय ते. फेमस होईल ना, तेव्हा तुला वाईट वाटेल, मनात म्हणशील हिला आणखी थोडं ओरडू द्यायला पाहिजे होतं.’
मढला पोहोचले. ऑडिशन छानच झाली. लगेचच शिवनेरीत बसून पुण्याला परत आले. दुसऱ्या दिवशी चॅनेलमधून फोन आला, मालिका मिळाली म्हणून आणि मग मुंबई-पुणे-मुंबई असा प्रवास सुरू झाला. एक्स्प्रेसवे अंगवळणी पडला.. पहिल्यांदा नवीन वाटलेल्या वळणांवरती गाडी आपसुक वळायला लागली. हळूहळू इंडस्ट्रीमध्ये जम बसला.
दादरच्या बाहेर असलेल्या त्या कपड्यांच्या दुकानांमध्ये जाऊन खरेदी करणं सहज शक्य झालं.. आणि आत्ता हा लेख लिहीत असताना मध्येच थांबून मी ‘मना’चे श्लोक’ या मी दिग्दर्शित केलेल्या सिनेमाचं पोस्टर सिलेक्ट करून छापायला दिलं.. थोड्याच दिवसात, चार-पाच वर्ष बघितलेलं माझं स्वप्न, पुणे-मुंबई आणि इतर शहरांच्या होर्डिंगवर उतरलेलं दिसेल... आणि एक ऑगस्टला - थिएटर्सच्या माध्यमातून तुमच्यापर्यंत पोहोचेल..
