भारतामध्ये म्युच्युअल फंड गुंतवणुकीत गेल्या काही वर्षांत मोठी वाढ झाली आहे. 2024 मध्ये म्युच्युअल फंडांचे एकूण मालमत्ता व्यवस्थापन (AUM) ₹55 लाख कोटींच्या पुढे गेले आहे (AMFI डेटा), जे चार वर्षांत दुप्पट झाले आहे. दर महिन्याला एसआयपीतून येणाऱ्या गुंतवणुकीचा आकडा ₹19000 कोटींहून अधिक झाला आहे. परंतु तरीही, अनेक गुंतवणूकदार काही चुकीच्या निर्णयांमुळे अपेक्षित परतावा मिळवण्यात अयशस्वी ठरतात.

चला अशा पाच सामान्य चुका जाणून घेऊया ज्या म्युच्युअल फंड गुंतवणूकदार करतात आणि त्यापासून कसे टाळावे हे समजूया.

1. फक्त मागील कामगिरीवर आधारित गुंतवणूक करणे

पारंपरिकपणे अनेक गुंतवणूकदार मागील वर्षी जास्त परतावा दिलेल्या फंडात गुंतवणूक करतात. परंतु अभ्यास सांगतो की मागील विजेते सातत्याने विजेते राहत नाहीत. 2023 मधील Morningstar India च्या अभ्यासानुसार, मागील तीन वर्षांत टॉप क्वार्टाइलमध्ये असलेले केवळ 35% इक्विटी फंड पुढच्या तीन वर्षांतही त्याच स्तरात राहिले.

उपाय: फंडाची सततची कामगिरी, फंड मॅनेजरचा अनुभव, जोखमीच्या तुलनेत मिळणारा परतावा (Sharpe ratio) आणि फंड आपल्या उद्दिष्टांशी सुसंगत आहे का हे तपासा. फक्त परताव्याच्या आकड्यावर अवलंबून राहू नका.

2. स्वतःची जोखीम घेण्याची क्षमता न ओळखणे

बुल मार्केटमध्ये अनेक जण मध्यम किंवा क्षेत्रीय फंडात गुंतवणूक करतात आणि मार्केट कोसळल्यावर घाबरून विक्री करतात. 2022-23 मध्ये जेव्हा मिड कॅप आणि स्मॉल कॅप निर्देशांक 15% पेक्षा जास्त घसरले, तेव्हा एसआयपी थांबवणाऱ्यांची संख्या वाढली.

उपाय: आपल्या जोखीम क्षमता प्रामाणिकपणे समजून घ्या. जोखीम-क्षमता मोजणारे टूल्स वापरा किंवा तज्ञांचा सल्ला घ्या आणि त्यानुसार योग्य फंड निवडा.

3. गरजेपेक्षा जास्त फंड ठेवणे किंवा अकार्यक्षम विविधता

अनेक गुंतवणूकदारांकडे 10-15 फंड असतात, जे अनेकदा एकाच प्रकारचे किंवा एकाच शेअर्समध्ये गुंतवणूक करतात. त्यामुळे परतावा कमी होतो आणि व्यवस्थापन अवघड होते. AMFI च्या डेटानुसार, सामान्य गुंतवणूकदारांकडे 5-7 फंड असतात, जे अनेक वेळा गरजेपेक्षा जास्त असते.

उपाय: 3-5 मुख्य फंडांवर लक्ष केंद्रित करा जे विविध प्रकारचे गुंतवणूक पर्याय देतात (इक्विटी, डेट, हायब्रीड) आणि मोठ्या-मध्यम कंपन्यांचे संतुलन ठेवतात. दरवर्षी पुनरावलोकन करा. प्रत्येक बाजार चढ-उतारामुळे नवीन फंड घ्यायची गरज नाही.

4. खर्च आणि एक्झिट लोडकडे दुर्लक्ष करणे

जास्त खर्चाचा दर (expense ratio) असलेले फंड दीर्घकाळात परताव्यावर नकारात्मक परिणाम करतात. उदाहरणार्थ, 12% परतावा मानला तर 20 वर्षांत 2% आणि 1% खर्च दर असलेल्या फंडात 10-12% पर्यंत कमी परतावा मिळू शकतो.

उपाय: नेहमी एकूण खर्च दर (TER) तपासा. जर तुम्हाला स्वतः गुंतवणूक व्यवस्थापन करणे सहज शक्य असेल, तर रेग्युलर प्लॅनऐवजी डायरेक्ट प्लॅन निवडा. यात दरवर्षी 0.5% ते 1% पर्यंत खर्च कमी होतो.

5. बाजार वेळ साधण्याचा प्रयत्न करणे आणि अस्थिरतेत एसआयपी थांबवणे

बाजार पडताना एसआयपी थांबवणे ही सर्वात मोठी चूक ठरते. 2020 च्या मार्केट घसरणीत जे गुंतवणूकदार एसआयपी चालू ठेवले त्यांनी नंतर चांगला परतावा मिळवला. एसआयपीचा सर्वात मोठा फायदा म्हणजे चढ-उतारांमध्ये खर्चाचा सरासरीकरण होतो.

उपाय: शिस्तीने गुंतवणूक सुरू ठेवा. बाजारातील अस्थिरता ही एसआयपीसाठी अडचण नसून संधी आहे. आर्थिकदृष्ट्या शक्य असेल तर अशा काळात एसआयपी वाढवण्याचा विचार करा.

अंतिम विचार

म्युच्युअल फंड हे संपत्ती निर्माण करण्याचे प्रभावी साधन आहे — परंतु याचा खरा लाभ घेण्यासाठी गुंतवणूकदारांनी या चुका टाळल्या पाहिजेत. नीट नियोजन केलेली, उद्दिष्टांशी सुसंगत आणि जोखीम क्षमतेला पूरक गुंतवणूक हीच यशस्वी गुंतवणुकीची गुरुकिल्ली आहे.

गुंतवणूक करण्यापूर्वी स्वतःला एकच प्रश्न विचारा — मी हे नियोजनबद्धपणे करत आहे की भावना पोटी निर्णय घेत आहे? हाच प्रश्न तुमच्या संपत्ती निर्माणाच्या प्रवासात मोठा बदल घडवू शकतो.

लेखिका: अल्पा शाह, CWM

(सर्व आकडेवारी मार्च 2024 पर्यंतची — स्रोत: AMFI, Morningstar आणि इंडस्ट्री अहवाल)

(टीप- शेअर बाजार, म्यूच्यूअल फंड हे जोखमीच्या अधीन असतात. या लेखात दिलेली माहिती ही प्राथमिक स्वरुपाची असून आम्ही कोणताही दावा करत नाही. या लेखामागचा गुंतवणुकीसाठी शिफारस, सल्ला देण्याचा उद्देश नाही. तुम्हाला गुंतवणूक करायची असेल तर या क्षेत्रातील तज्ज्ञांचा सल्ला घ्या.)