स्कीनी लोकांना चरबीयुक्त यकृत रोग होऊ शकतो?
Marathi July 11, 2025 01:26 AM

नवी दिल्ली: विशिष्ट मर्यादेपलीकडे यकृतामध्ये चरबीचे असामान्य संचयनला फॅटी यकृत रोग म्हणतात. लठ्ठपणाच्या पलीकडे असलेल्या विविध विकारांमुळे फॅटी यकृत रोगाचा परिणाम होऊ शकतो. ऐतिहासिकदृष्ट्या, बहुतेक फॅटी यकृत रोगाच्या प्रकरणे अत्यधिक अल्कोहोलच्या सेवनास कारणीभूत ठरतात. अशा लोकांमध्ये फॅटी यकृताचा विकास दुर्मिळ होता ज्यांनी नियमितपणे मद्यपान केले नाही. अशा रूग्णात फॅटी यकृत रोगाचा परिणाम विविध दुर्मिळ विकारांमुळे झाला आणि कधीकधी कोणतेही कारण सापडले नाही. सोयीसाठी या रूग्णांना अल्कोहोलयुक्त फॅटी यकृत रोग (एनएएफएलडी) नसल्याचे लेबल लावले गेले. एनएएफएलडी असलेल्या रूग्णांच्या या छोट्या गटामध्ये लठ्ठपणा, टाइप 2 मधुमेह आणि इतर चयापचय विकृतींसह एक मजबूत संघटना आढळली. लठ्ठपणाच्या कालावधीत जागतिक पातळीवर वाढू लागले. आता चरबी यकृत असल्याचे आढळले की बहुतेक रुग्णांना एनएएफएलडी असल्याचे समजले जाते.

ऑलिव्ह हॉस्पिटल, नॅनल नगर, हैदराबाद यांनी टीव्ही 9 इंग्रजीला दिलेल्या मुलाखतीत पॅराग दशातवार यांनी या विषयावरील सर्व सामान्य प्रश्नांची उत्तरे दिली.

स्कीनी लोकांना चरबीयुक्त यकृत रोग होऊ शकतो?

होय, स्कीनी लोकांना पूर्णपणे चरबीयुक्त यकृत रोग मिळू शकतो, अशी स्थिती लीन एनएएफएलडी (नॉनलोकोहोलिक फॅटी यकृत रोग) किंवा नॉन-लठ्ठ एनएएफएलडी म्हणून ओळखली जाते.

फॅटी लाइव्ह आणि बॉडी प्रकार दरम्यान अनपेक्षित दुवा

सामान्य वजन किंवा बीएमआय असणारे आणि मद्यपान करत नाहीत परंतु तरीही चरबी यकृत रोग आहे अशा रुग्णांची एक छोटी परंतु महत्त्वपूर्ण संख्या आहे. काही अंदाजानुसार 40% पर्यंत एनएएफएलडी रूग्ण नसलेले आहेत आणि 10-20% लोकांना “लीन एनएएफएलडी” म्हणून वर्गीकृत केले गेले आहे. ही घटना विशेषत: आशियाई लोकांमध्ये प्रचलित आहे. या घटनेचे एक कारण म्हणजे बीएमआय लठ्ठपणा अचूकपणे परिभाषित करीत नाही आणि पारंपारिक बीएमआय मानक दक्षिण आशियाई लोकांमध्ये लठ्ठपणा परिभाषित करण्यासाठी कमी अचूक असल्याचे सिद्ध झाले आहे. बीएमआय स्नायूंच्या वस्तुमान किंवा चरबीची टक्केवारी यासारख्या वजनाचा घटक नसून संपूर्ण शरीराचे वजन विचारात घेते. दक्षिण एशियन्समध्ये शरीराच्या चरबीचे प्रमाण जास्त असते, विशेषत: शरीराच्या वजनाच्या इतर वंशाच्या तुलनेत विशेषत: पोटात (व्हिसरल फॅट).

दुबळे व्यक्तींमध्ये फॅटी यकृत रोगाची छुपी कारणे समजून घेणे

व्हिस्ट्रल अ‍ॅडिपोसिटी (अंतर्गत चरबी): जरी एखादी व्यक्ती पातळ दिसत असली तरीही, त्यांच्यात व्हिस्ट्रल फॅटची मात्रा असू शकते, जी यकृतासारख्या ओटीपोटाच्या आसपासच्या अवयवांच्या आत चरबी असते. या प्रकारचे चरबी चयापचय सक्रिय आहे आणि इन्सुलिन प्रतिरोध आणि फॅटी यकृतामध्ये योगदान देऊ शकते.
अनुवांशिक: अनुवांशिक प्रवृत्ती महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते. पीएनपीएलए 3 जनुक (आरएस 738409 व्हेरिएंट) सारख्या विशिष्ट जनुक रूपे, अगदी दुबळ्या व्यक्तींमध्येही एनएएफएलडी विकासाशी जोरदारपणे जोडलेले आहेत. इतर अनुवांशिक घटक लिपिड चयापचय प्रभावित करू शकतात आणि चरबीच्या संचयनास यकृताची संवेदनशीलता वाढवू शकतात.
आहारातील सवयी: विशिष्ट घटकांमध्ये उच्च आहार, विशेषत: फ्रुक्टोज आणि कोलेस्ट्रॉल, संपूर्ण शरीराचे वजन विचारात न घेता चरबी यकृतास कारणीभूत ठरू शकते. साखरयुक्त पेय आणि प्रक्रिया केलेल्या पदार्थांचे अत्यधिक वापर केल्यास जोखीम वाढू शकते.
चयापचय विकृती: जरी लठ्ठपणाशिवाय, एनएएफएलडी असलेल्या दुबळ्या व्यक्ती अद्याप इंसुलिन प्रतिरोध, डिस्लिपिडेमिया (असामान्य रक्त लिपिड पातळी) आणि उच्च रक्तदाब यासारख्या चयापचय विकृती दर्शवितात, ज्यामुळे रोगास कारणीभूत ठरते.
इतर कारणे: काही प्रकरणांमध्ये, विशिष्ट वैद्यकीय परिस्थिती (जसे की काही दुर्मिळ अनुवांशिक विकार, मालाबॉर्शन रोग किंवा काही व्हायरल यकृत संक्रमण) किंवा विशिष्ट औषधांचा वापर केल्यास पातळ व्यक्तींमध्ये चरबी यकृत होऊ शकते.

लीन एनएएफएलडीसाठी महत्त्वपूर्ण बाबीः

कमी लेखणे: लठ्ठ व्यक्ती लठ्ठपणाच्या विशिष्ट जोखमीच्या घटकासह उपस्थित नसल्यामुळे, एनएएफएलडीकडे नंतरच्या टप्प्यावर दुर्लक्ष केले जाऊ शकते आणि निदान केले जाऊ शकते, ज्यामुळे संभाव्यत: यकृत रोग अधिक प्रगत होईल.
प्रगतीचा धोकाः ऐतिहासिकदृष्ट्या अधिक सौम्य मानला जात असताना, अलीकडील संशोधन असे सूचित करते की लीन एनएएफएलडी अधिक गंभीर स्वरूपात प्रगती करू शकते, ज्यात नॉन अल्कोहोलिक स्टेटोहेपेटायटीस (एनएएसएच), सिरोसिस आणि यकृत कर्करोगाचा समावेश आहे. काही अभ्यासानुसार लठ्ठ एनएएफएलडीच्या तुलनेत पातळ एनएएफएलडीमध्ये सर्व कारणांच्या मृत्यूचा धोका देखील दर्शविला गेला आहे, जरी या क्षेत्रात अधिक संशोधन आवश्यक आहे.
निदान: दुबळ्या व्यक्तींच्या निदानासाठी बर्‍याचदा संशयाचे उच्च निर्देशांक आवश्यक असते आणि त्यात इमेजिंग तंत्र (अल्ट्रासाऊंड, सीटी किंवा एमआरआय सारखे) आणि यकृत फंक्शन चाचण्या समाविष्ट असू शकतात.

यकृताच्या आरोग्याचे रक्षण करणे: शरीराच्या सर्व प्रकारांसाठी टिपा

फॅटी यकृत रोग रोखण्यासाठी मोठ्या प्रमाणात निरोगी जीवनशैलीचा अवलंब करणे समाविष्ट असते. हे विशेषतः महत्वाचे आहे कारण केवळ स्थितीवर थेट उपचार करण्यासाठी सुरक्षित आणि प्रभावी औषधे मर्यादित आहेत, म्हणून जीवनशैलीतील बदल म्हणजे प्रतिबंध आणि व्यवस्थापनाचा आधार.

फॅटी यकृत रोग रोखण्यासाठी येथे मुख्य टिप्स आहेत:

निरोगी वजन ठेवा: हळूहळू वजन कमी होणे: जर आपले वजन जास्त किंवा लठ्ठ असेल तर वजन कमी (आपल्या शरीराच्या वजनाच्या 3-5%) देखील यकृतातील चरबी लक्षणीय प्रमाणात कमी करू शकते. दर आठवड्याला 0.5 ते 1 किलो (1-2 पौंड) हळू, स्थिर वजन कमी होण्याचे लक्ष्य ठेवा.
कॅलरी नियंत्रण: आपले एकूण कॅलरीचे सेवन कमी करा. वजन कमी करण्यासाठी हे मूलभूत आहे.
निरोगी आहाराचा अवलंब करा: भरपूर फळे आणि भाज्या: विविध प्रकारचे, विशेषत: स्टार्ची नसलेल्या भाज्या. ते फायबर आणि अँटीऑक्सिडेंट्स समृद्ध आहेत.
संपूर्ण धान्य: परिष्कृत धान्यांपेक्षा संपूर्ण धान्य ब्रेड, तपकिरी तांदूळ, ओट्स, क्विनोआ इत्यादी निवडा.
निरोगी चरबी: ऑलिव्ह ऑईल, एवोकॅडो, शेंगदाणे आणि बियाणे यासारख्या स्त्रोतांचा समावेश आहे.
लीन प्रोटीन: मासे, पोल्ट्री, सोयाबीनचे आणि शेंगांसाठी निवड करा.
लाल आणि प्रक्रिया केलेले मांस मर्यादित करा: हे संयमात वापरा.
जोडलेली साखर कमी करा: फ्रुक्टोज, बहुतेकदा साखरयुक्त पेय (सोडा, फळांचा रस, स्पोर्ट्स ड्रिंक्स), कँडी आणि प्रक्रिया केलेल्या पदार्थांमध्ये आढळतात, यकृताच्या चरबीसाठी एक मोठा योगदान आहे. छुपे साखर ओळखण्यासाठी अन्न लेबले काळजीपूर्वक वाचा.
मर्यादित परिष्कृत कार्बोहायड्रेट्स: पांढरा ब्रेड, पांढरा पास्ता आणि इतर परिष्कृत धान्य द्रुतगतीने साखरमध्ये रूपांतरित केले जाऊ शकते आणि यकृत चरबीमध्ये योगदान देऊ शकते.
सॅच्युरेटेड आणि ट्रान्स फॅट्स कमी करा: हे आरोग्यासाठी फास्ट फूड, तळलेले पदार्थ, प्रक्रिया केलेले स्नॅक्स आणि पूर्ण चरबीयुक्त डेअरीमध्ये आढळतात. त्यांना मर्यादित करा किंवा टाळा.
फायबरचे सेवन वाढवा: फायबर (फळे, भाज्या, संपूर्ण धान्य, शेंगदाणे) समृद्ध असलेले पदार्थ पचनस मदत करतात, तृप्ति वाढवतात आणि रक्तातील साखर नियंत्रित करण्यास मदत करतात.
कॉफीचा विचार करा (मध्यमतेत): काही अभ्यास असे सूचित करतात की मध्यम काळ्या कॉफीचा वापर (साखरशिवाय दररोज 3-4 कप) यकृताच्या आरोग्यासाठी फायदेशीर ठरू शकतो, संभाव्यत: जळजळ आणि डाग कमी करते. तथापि, आपण आधीपासूनच कॉफी प्यायली नसल्यास, हे प्रारंभ करण्याचे कारण नाही.
ओमेगा -3 फॅटी ids सिडस् समाविष्ट करा: फॅटी फिश (सॅल्मन, मॅकरेल, सार्डिन) आणि फ्लॅक्ससीड्समध्ये आढळले, ओमेगा -3 जळजळ कमी करण्यास मदत करू शकतात.

शारीरिकदृष्ट्या सक्रिय व्हा

नियमित व्यायाम: दर आठवड्याला कमीतकमी 150 मिनिटांच्या मध्यम-तीव्रतेच्या एरोबिक क्रियाकलाप (जसे की ते चालणे, सायकलिंग किंवा पोहणे).
सामर्थ्य प्रशिक्षण समाविष्ट करा: आठवड्यातून किमान दोन दिवस सर्व प्रमुख स्नायू गट कार्य करणारे सामर्थ्य व्यायाम समाविष्ट करा. हे स्नायू वस्तुमान तयार करण्यास मदत करते, जे चयापचय आणि शरीराची रचना सुधारू शकते.
हळूहळू प्रारंभ करा आणि तयार करा: आपण व्यायामासाठी नवीन असल्यास, कमी कालावधी आणि कमी तीव्रतेसह प्रारंभ करा, आपली तंदुरुस्ती सुधारत असताना हळूहळू वाढत जाईल. 10 मिनिटांची क्रियाकलापदेखील कोणापेक्षाही चांगली आहे.

अल्कोहोल मर्यादित करा किंवा टाळा: एनएएफएलडी “अल्कोहोलिक नॉन-अल्कोहोलिक” आहे, तरीही अल्कोहोल यकृताचे नुकसान वाढवू शकतो. आपल्या यकृताचे रक्षण करण्यासाठी सामान्यत: अल्कोहोलपासून लक्षणीय मर्यादित करणे किंवा पूर्णपणे टाळा, विशेषत: आपल्याकडे विद्यमान फॅटी यकृत असल्यास.

अंतर्निहित आरोग्याची स्थिती व्यवस्थापित करा

मधुमेह नियंत्रित करा: जर आपल्याकडे टाइप 2 मधुमेह किंवा प्रीडिबायटीज असेल तर रक्तातील साखरेची पातळी प्रभावीपणे व्यवस्थापित करण्यासाठी आपल्या डॉक्टरांशी जवळून कार्य करा.
कमी कोलेस्ट्रॉल आणि ट्रायग्लिसेराइड्स: आहार, व्यायामाद्वारे आणि आवश्यक असल्यास औषधोपचाराद्वारे उच्च रक्त चरबीची पातळी दूर करा.
उच्च रक्तदाब व्यवस्थापित करा: आपले रक्तदाब निरोगी मर्यादेत ठेवा.

औषधे आणि पूरक आहारांसह सावधगिरी बाळगा:

कोणतीही नवीन औषधे, ओव्हर-द-काउंटर ड्रग्ज किंवा हर्बल पूरक आहार घेण्यापूर्वी आपल्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्या कारण काहीजण यकृताचे संभाव्य नुकसान करू शकतात. या जीवनशैलीतील बदलांची सातत्याने अंमलबजावणी करून, आपण फॅटी यकृत रोग होण्याचा धोका कमी करू शकता किंवा आपल्याकडे आधीपासूनच असल्यास त्याची प्रगती रोखू शकता. आपल्या यकृताच्या आरोग्यावर लक्ष ठेवण्यासाठी आपल्या डॉक्टरांकडे नियमित तपासणी देखील महत्त्वपूर्ण आहे. थोडक्यात, स्कीनी असल्याने फॅटी यकृत रोगापासून प्रतिकारशक्ती मिळत नाही. व्यक्तींसाठी, त्यांचे वजन विचारात न घेता, जोखीम घटकांबद्दल जागरूक असणे आणि एकूण यकृताच्या आरोग्यासाठी निरोगी जीवनशैली राखणे महत्त्वपूर्ण आहे.

© Copyright @2025 LIDEA. All Rights Reserved.