डिजिटल ऑटिझम एक आधुनिक मानसिक स्थिती आहे, जी विशेषत: लहान मुलांमध्ये दिसते. हे पारंपारिक ऑटिझम स्पेक्ट्रम डिसऑर्डर आवडत नाही, परंतु त्याची लक्षणे खूप समान आहेत. यामागचे मुख्य कारण म्हणजे – मोबाइल, टॅब्लेट आणि टीव्ही स्क्रीनवर अत्यधिक प्रदर्शन.
तज्ञांचा असा विश्वास आहे की डिजिटल उपकरणांमधून 0 ते 5 वर्षे मुलांच्या मेंदूच्या विकासावर परिणाम होतो. जेव्हा मूल भावना, भाषा आणि सामाजिक वर्तनाऐवजी स्क्रीनशी संवाद साधण्यास सुरवात करते तेव्हा तो हळू हळू डिजिटल ऑटिझम एक बळी होऊ शकतो
नुकत्याच जाहीर झालेल्या सर्वेक्षणानुसार, भारतातील जवळजवळ शहरी भाग 30% मुलांमध्ये डिजिटल ऑटिझमची लक्षणे मुख्य लक्षणे अशी आहेत:
तज्ञांनी असा इशारा दिला आहे की जर ही लक्षणे सुरुवातीस ओळखली गेली नाहीत तर ते आयुष्यभर एक मानसिक आव्हान बनू शकतात.
डिजिटल ऑटिझम चे सरळ संबंध स्क्रीन अवलंबित्व दिवसभर मोबाईल किंवा टॅब्लेटवर मुलाने व्यंगचित्रे, गेम्स किंवा यूट्यूब व्हिडिओ पाहतात तेव्हापासून तो वास्तविक जगापासून दूर जाऊ लागतो. स्क्रीनवर दिसणार्‍या गोष्टी अतिशय वेगवान, रंगीबेरंगी आणि उत्तेजक आहेत, ज्यामुळे मुलास वास्तविक जीवनातील हळू आणि वास्तविक संवादांमध्ये रस कमी होतो.
डिजिटल ऑटिझम त्यातील सर्वात महत्वाचा पैलू तो आहे 100% उलट करण्यायोग्य हे आहे – प्रदान केलेली समज वेळेत दर्शविली जाते.
WHO च्या नुसार, 2 वर्षाखालील मुले स्क्रीनपासून पूर्णपणे दूर ठेवावे.
खुल्या क्षेत्रात खेळणे, कथा सांगणे, चित्रे रेखाटणे – या क्रियाकलापांमुळे मेंदूच्या विकासास उत्तेजन मिळते.
घरातील मोबाइल-फ्रीमध्ये जेवणाचे टेबल, बेडरूम इ. सारख्या काही क्षेत्रे ठेवा.
मुलाला तो जे पाहतो ते शिकतो. जर पालकांनी स्वतःच स्क्रीनवर कमी वेळ घालवला तर मूल देखील त्याचे अनुसरण करते.
| पॉईंट | ऑटिझम स्पेक्ट्रम डिसऑर्डर | डिजिटल ऑटिझम |
|---|---|---|
| कारण | जन्मजात / न्यूरोलॉजिकल | पर्यावरण / डिजिटल स्क्रीन |
| लक्षणे | खोल आणि कायम | हलके आणि उलट करण्यायोग्य |
| उपचार | लाँग थेरपी थेरपी | स्क्रीन नियंत्रण आणि संवाद |
| वय | जन्मापासून पाहिले जाऊ शकते | वयाच्या 1-5 व्या वर्षी उदयास |
जागतिक आरोग्य संघटना आणि युनिसेफ एका अहवालात सांगितले आहे की जर डिजिटल ऑटिझम जर काळजी घेतली नाही तर ती येत्या वेळी आहे सार्वजनिक मानसिक आरोग्य संकट बनविले जाऊ शकते.
अहवालात असे म्हटले आहे:
ही वेळ आहे शाळा, अंगणवाडिस आणि आरोग्य विभाग या विषयावर एकत्रितपणे जागरूकता पसरली पाहिजे. पालक कार्यशाळा, स्क्रीन डिटॉक्स मोहीमआणि नियमित वर्तन तपासणी ही समस्या टाळली जाऊ शकते.
डिजिटल ऑटिझम एक आधुनिक रोग आहे जो प्रेम, ध्यान आणि समजूतदारपणासह प्रतिबंधित केला जाऊ शकतो. हे केवळ तंत्रज्ञानच नाही तर पालक परीक्षा देखील आहे. जर आपल्या मुलांनी भावनिक, सामाजिक आणि मानसिकदृष्ट्या निरोगी व्हावे अशी आपली इच्छा असेल तर – तर आजपासून पावले उचलणे आवश्यक आहे.
