- डॉ. राजेश ओहोळ, करिअर मार्गदर्शक
वाढीव गुणधर्मांसह नवीन मटेरिअल विकास, उच्च अचूकता आणि उच्च-गुणवत्तेच्या उत्पादनांसाठी आवश्यकता आणि शाश्वतता तसेच कमी उत्पादन खर्चाची मागणी यामुळे उत्पादन आणि मशिनिंग प्रक्रियेत नवनवीन शोध सुरू आहेत.
अभियांत्रिकीची प्रगती आणि वाढत्या विशिष्ट अनुप्रयोगांच्या उदयामुळे आवश्यक वैशिष्ट्ये प्रदान करण्यास सक्षम असलेल्या प्रगत उत्पादन प्रक्रिया विकसित करण्याची आवश्यकता वाढली आहे. इंडस्ट्री ४.०च्या कल्पनेने प्रेरित उत्पादन आणि एरोस्पेस तसेच ऑटोमोटिव्ह उद्योगांमध्ये उच्च-गुणवत्तेच्या उपकरणांची मागणी यामुळे पर्यावरणपूरक उत्पादन तंत्रांचे संशोधन व विकास यावर लक्ष्य केंद्रित झाले आहे.
उत्पादन क्षेत्राचे महत्त्व
सेवा, बांधकाम आणि शेती याबरोबर उत्पादन हे अर्थव्यवस्थेच्या प्रमुख विभागांपैकी एक आहे. मेटल कटिंग आणि मशिनिंग ही कदाचित अचूक अभियांत्रिकी भाग बनवण्यासाठी सर्वाधिक वापरली जाणारी उत्पादन प्रक्रिया आहे.
फोर्जिंग आणि अॅडिटीव्ह मॅन्युफॅक्चरिंगसारख्या जवळपास अंतिम आकाराच्या प्रक्रियांद्वारे उत्पादित घटकांना अपेक्षित भौमितिक अचूकता आणि पृष्ठभागाची अखंडता प्राप्त करण्यासाठी काही प्रमाणात फिनिश मशिनिंगची आवश्यकता असते. म्हणूनच एरोस्पेस, ऑटोमोटिव्ह, अवकाश, उपग्रह, वैद्यकीय, इलेक्ट्रॉनिक्स आणि ग्राहक उत्पादन उद्योगांमध्ये भागांच्या उत्पादनासाठी मशिनिंगचा मोठ्या प्रमाणावर वापर केला जातो.
उत्पादन क्षेत्रातील संशोधनाची आवश्यकता
उच्च कार्यक्षमता असलेल्या उत्पादनांच्या मागणीमुळे प्रगत मटेरिअल आणि मिश्रधातूंचा वापर वाढला आहे. कधीकधी विपरीत परिस्थितीत गंभीर यांत्रिक आणि थर्मल भार सहन करू शकतात. या गुणधर्मांमुळे उत्पादनात अनेकदा अडचणी येतात.
ज्यामुळे खर्च वाढून उत्पादकता कमी येते. दुसरीकडे अधिक शाश्वत परंतु उच्च दर्जाच्या उत्पादनाची गरज उद्योगांना आणि शास्त्रज्ञांना प्रक्रिया वाढवून, साधनांचे आयुष्य वाढवून, संसाधनांचा वापर कमी करून पर्यावरणावर उत्पादनाचा प्रभाव कमी करण्यासाठी नावीन्यपूर्ण उपायांचा अवलंब करण्यास प्रवृत्त करते.
वेल्डिंग आणि जोडणीसारख्या प्रक्रिया सतत सुधारत आहेत. त्या आधुनिक अभियांत्रिकीसाठी महत्त्वपूर्ण तंत्रज्ञान आहेत. या बदल्यात घटकांच्या निर्मितीमध्ये उत्पादनातील नियोजन महत्त्वाची पायरी आणि आवश्यक भाग आहे. मटेरिअल फॉर्मिंग आणि असेंब्ली हे देखील आवडीचे विषय आहेत.
संशोधनाचे क्षेत्र
मशिन लर्निंगच्या वापरातील संशोधनामुळे पारंपरिक ऑपरेशन्सपासून ते अॅडिटीव्ह मॅन्युफॅक्चरिंगसारख्या नवीन प्रगत मॅन्युफॅक्चरिंग प्रक्रियांपर्यंत आधुनिक मॅन्युफॅक्चरिंगमध्ये क्रांती घडवून आणण्याचे मोठे आश्वासन आहे.
कचरा कमी करणे, ऊर्जा वापर आणि कार्बन उत्सर्जन कमी करणे, मटेरिअल डेव्हलपमेंट आणि उत्पादनात नवोपक्रमांना चालना देणे या विषयांवर सतत संशोधन आवश्यक आहे.
डिजिटल मॅन्युफॅक्चरिंग, प्रक्रिया नियंत्रण, भाकीत देखभाल आणि ऑटोमेशनमधील प्रगती डेटा अॅनालिटिक्स आणि प्रमाणित मॉडेल्सच्या एकत्रीकरणाद्वारे साध्य केली जाऊ शकते. जेणेकरून उत्पादनाची गुणवत्ता सुनिश्चित होईल, ऑपरेशन्स ऑप्टिमाइझ होतील, उत्पादकता वाढेल आणि कार्यक्षमता सुधारेल.
औद्योगिक मॅन्युफॅक्चरिंग प्रक्रियेची कार्यक्षमता सुधारण्यासाठी गणितीय आणि संगणकीयदृष्ट्या आधारित अॅप्लिकेशन हे संशोधनाचे एक संभाव्य क्षेत्र आहे.
मेकॅनिकल, मटेरिअल सायन्स, प्रॉडक्शन, इंडस्ट्रिअल इंजिनिअरिंग पदवी असलेले उमेदवार वर नमूद केलेल्या पर्यावरणपूरक उत्पादन तंत्रांचे संशोधन व विकास कार्यक्रमांमध्ये सहभागी होऊ शकतात आणि मॅन्युफॅक्चरिंग क्षेत्रात योगदान देऊ शकतात.
