कल्पना करा की आपण आरोग्य विम्याचा दावा दाखल केला आहे. त्यांनी पूर्ण प्रामाणिकपणे आपल्या आजाराची माहिती दिली आणि उपचाराची सर्व कागदपत्रे सादर केली. पण हा दावा फेटाळण्यात आला, का? इन्शुरन्स कंपनीने तुमच्या गुगल टाइमलाइनचा डेटा पाहिला आणि सांगितले की, ज्या वेळी तुम्ही रुग्णालयात दाखल झालात, त्यावेळी तुमचे लोकेशन नव्हते.

हे प्रकरण वल्लभ मोटका यांचे आहे, ज्यांचा दावा केवळ कंपनीला त्यांचे स्टेटमेंट आणि मोबाइलच्या टाइमलाइनमध्ये फरक आढळल्याने फेटाळण्यात आला. विमा कंपनीने ‘गुगल टाइमलाइन’नुसार रुग्ण रुग्णालयात उपस्थित नव्हता, तर त्यावेळी मोबाइल रुग्णाकडे होता, असे स्पष्ट पणे नमूद केले.

आता प्रश्न पडतो की, विमा कंपन्यांना गुगल टाइमलाइनसारख्या आपल्या डिजिटल खाजगी माहितीत प्रवेश करण्याचा अधिकार आहे का? हा कायद्याने अधिकार आहे की आपल्या खासगीपणाचा थेट भंग आहे? या प्रश्नांची उत्तरे शोधण्यासाठी ईटीने विमा आणि कायदेतज्ज्ञांशी संवाद साधला.

काय झालं होतं?

वल्लभ मोटका यांनी गो डिजिट जनरल इन्शुरन्सकडून साडेसहा लाख रुपयांची आरोग्य विमा पॉलिसी घेतली होती, जी 21 फेब्रुवारी 2025 रोजी संपणार होती. सप्टेंबर 2024 मध्ये त्यांना व्हायरल न्यूमोनिया झाला आणि 11 सप्टेंबर रोजी त्यांना सिल्वासा येथील अरहाम रुग्णालयात दाखल करण्यात आले. 14 सप्टेंबर रोजी उपचार पूर्ण झाल्यानंतर त्यांना रुग्णालयातून डिस्चार्ज देण्यात आला.

उपचारानंतर त्यांनी विमा कंपनीला 48 हजार 251 रुपयांचा क्लेम दिला असता कंपनीने त्यांचा दावा फेटाळून लावला. याचे कारण म्हणजे कंपनीने त्याची गुगल टाइमलाइन पाहिली असता त्यावेळी हॉस्पिटलचे लोकेशन त्याच्या मोबाइल लोकेशनवर नसल्याचे आढळून आले. म्हणजे ज्या दिवशी ते हॉस्पिटलमध्ये होते, त्या दिवशी त्यांच्या फोनचे लोकेशन हॉस्पिटलजवळ दिसत नव्हते. त्यामुळे त्यांचा दावा योग्य नसल्याचे कंपनीने म्हटले आहे. परंतु वल्लभयांनी हार मानली नाही आणि त्यांनी हे प्रकरण ग्राहक मंचाकडे नेले आणि तक्रार केली. तेथे न्यायालयाने वल्लभ यांची बाजू घेत विमा कंपनीला त्यांचा 48 हजार 251 रुपयांचा संपूर्ण दावा भरण्याचे आदेश दिले.

‘या’ प्रकरणी गो डिजिट इन्शुरन्सची भूमिका काय आहे?

गो डिजिट इन्शुरन्सने सांगितले की, वल्लभ मोटका यांची संमती घेतल्यानंतरच त्यांनी गुगल टाइमलाइनची माहिती मिळवली होती. केवळ गुगल टाइमलाइनच्या आधारे हा दावा रोखण्यात आला नसल्याचेही कंपनीने म्हटले आहे. त्यांनी सांगितले की, जेव्हा त्यांनी कागदपत्रे तपासली तेव्हा त्यांना काही चुका आढळल्या, जसे की, हॉस्पिटलमध्ये दाखल होण्याच्या दरम्यान ब्रेक लागला होता, म्हणजेच तो नेहमी हॉस्पिटलमध्ये हजर नव्हता. देण्यात आलेल्या बिलांमध्ये आणि रुग्णालयाच्या नोंदींमध्ये काही चुकीच्या गोष्टी होत्या, उपचारांविषयी दिलेल्या माहितीतही थोडी अतिशयोक्ती होती. गुगल टाइमलाइनमधील काही माहितीही जुळत नव्हती.

डिजिट इन्शुरन्सचे म्हणणे आहे की त्यांनी वल्लभ मोटका यांची गुगल टाइमलाइनमाहिती त्यांच्या परवानगीनेच मिळवली होती. पण वल्लभच्या वकिलांचं म्हणणं आहे की, अनेकदा विमा कंपन्या रुग्णांना अडकवतात आणि त्यांच्या फोनची लोकेशन हिस्ट्री पाहतात, जे योग्य नाही.

पॉलिसीधारकाच्या स्पष्ट आणि संपूर्ण माहितीशिवाय विमा कंपन्या त्यांच्या गुगल लोकेशन हिस्ट्रीचा वापर करून दावा मंजूर किंवा नाकारू शकत नाहीत, असे तज्ज्ञांचे मत आहे. आयआरडीएआय किंवा भारतीय कायद्यात असा कोणताही नियम नाही जो विमा कंपन्यांना गुगल मॅपवरून लोकेशन डेटा मागण्याची किंवा अंतिम पुरावा मानण्याची परवानगी देतो.