• म्युच्युअल फंड ओव्हरलॅप म्हणजे वेगवेगळ्या फंड्समध्ये सारख्याच स्टॉक्स किंवा सेक्टर्समध्ये गुंतवणूक करणे.

• यामुळे पोर्टफोलियो डायव्हर्सिफिकेशन कमी होतं आणि रिस्क वाढते.

• योग्य तपासणी व नियोजन करून ओव्हरलॅप टाळल्यास रिटर्न्स अधिक चांगले मिळू शकतात.

Mutual Funds Overlap: शेअर बाजारातील गुंतवणुकीत सर्वसामान्य गुंतवणूकदारांचा कल दिवसेंदिवस वाढत आहे. विशेषतः बँक एफडी सोडून म्युच्युअल फंडकडे लोकांचा वाढता कल स्पष्ट दिसत आहे. जुलै 2025 मध्ये इक्विटी म्युच्युअल फंड्समधील गुंतवणूक तब्बल 81 टक्क्यांनी वाढून 42,702 कोटी रुपयांवर पोहोचली. मात्र या वाढत्या उत्साहात एक धोका दुर्लक्षित राहतो, तो म्हणजे म्युच्युअल फंड ओव्हरलॅप.

सोप्या भाषेत सांगायचं तर, जेव्हा एखाद्या गुंतवणूकदाराच्या पोर्टफोलिओतील दोन किंवा अधिक फंड्स एकाच कंपन्यांचे शेअर्स किंवा एकाच क्षेत्रात जास्त गुंतवणूक करतात, तेव्हा त्याला ओव्हरलॅप म्हणतात. गुंतवणूकदाराला आपल्याकडे वेगवेगळे फंड्स आहेत असं वाटतं, पण प्रत्यक्षात आपण त्याच त्या कंपन्यांमध्ये किंवा सेक्टर्समध्ये वारंवार पैसे टाकतो.

जर गुंतवणूकदाराकडे दोन लार्ज कॅप फंड्स असतील आणि दोन्ही फंड्सनी रिलायन्स, इन्फोसिस आणि HDFC बँक यासारख्या कंपन्यांमध्ये समान प्रमाणात गुंतवणूक केली असेल, तर पोर्टफोलिओमध्ये त्या स्टॉक्सचं वजन अनावश्यकपणे वाढतं. परिणामी, डायव्हर्सिफिकेशन न होता कॉन्सन्ट्रेशन रिस्क वाढते.

• एकाच कॅटेगरीतील (लार्ज कॅप, मिड कॅप, स्मॉल कॅप) अनेक फंड्स असणे

• एकाच फंड हाऊसच्या स्कीम्स घेणे

• मित्र किंवा नातेवाईकांच्या सल्ल्याने विचार न करता गुंतवणूक करणे

• आकर्षक जाहिरातीमुळे नवीन फंड ऑफर्स (NFO) घेणे

गुंतवणूकदारांनी मॉर्निंगस्टार, व्हॅल्यू रिसर्च किंवा मनीकंट्रोल यांसारख्या ऑनलाइन टूल्सचा वापर करून आपला पोर्टफोलिओ तपासावा. याशिवाय, प्रत्येक फंड दर महिन्याला जाहीर करत असलेल्या फॅक्टशीट्स वाचून त्यातील स्टॉक्स आणि सेक्टर्सची तुलना करा.

जर दोन फंड्समध्ये 50% पेक्षा जास्त समान स्टॉक्स किंवा सेक्टर्स असतील, तर तो ओव्हरलॅप मानला जातो. अशा वेळी पोर्टफोलिओत बदल करा.

पोर्टफोलिओचा दर सहा महिन्यांनी आढावा घेणे आवश्यक आहे. जर ओव्हरलॅप 55-60% पेक्षा जास्त असेल, तर गुंतवणूकदारांनी नवीन फंड्सऐवजी विद्यमान गुंतवणुकीत बदल करावेत. शंका असल्यास SEBI-नोंदणीकृत इन्व्हेस्टमेंट ॲडव्हायझरचा सल्ला घ्यावा.

आपण मेहनतीने कमावलेल्या पैशातून गुंतवणूककरतो. त्यामुळे ती अधिक सुरक्षित व फायदेशीर करण्यासाठी ओव्हरलॅप तपासणे, योग्य डायव्हर्सिफिकेशन करणे आणि विचारपूर्वक फंड्स निवडणे आवश्यक आहे.

Q1. म्युच्युअल फंड ओव्हरलॅप म्हणजे काय?
- म्युच्युअल फंड ओव्हरलॅप म्हणजे दोन किंवा अधिक फंड्समध्ये एकाच स्टॉक्स किंवा सेक्टर्समध्ये जास्त गुंतवणूक होणे.
Mutual fund overlap means multiple funds investing heavily in the same stocks or sectors.

Q2. ओव्हरलॅप धोकादायक का आहे?
- ओव्हरलॅपमुळे पोर्टफोलियो डायव्हर्सिफिकेशन कमी होतं आणि रिस्क वाढते.
Overlap reduces portfolio diversification and increases risk.

Q3. माझ्या पोर्टफोलियोत ओव्हरलॅप आहे की नाही हे कसं कळेल?
- ऑनलाइन टूल्स, स्क्रीनर्स किंवा फंड फॅक्टशीट तपासून हे समजू शकतं.
You can check using online tools, screeners, or by reviewing fund factsheets.

Q4. ओव्हरलॅप टाळण्यासाठी काय करावे?
- वेगवेगळ्या कॅटेगरीचे फंड्स निवडा आणि एकाच फंड हाऊसच्या जास्त स्कीम्स टाळा.
Choose funds from different categories and avoid too many schemes from the same fund house.

Q5. ओव्हरलॅप किती टक्क्यांपर्यंत सुरक्षित आहे?
- साधारण 40-50% ओव्हरलॅपपर्यंत चालतं, पण 55-60% पेक्षा जास्त असेल तर बदल आवश्यक आहे.
Up to 40–50% overlap may be manageable, but above 55–60% needs portfolio adjustment.