आपल्या देशात दररोज लाखो महिला रेल्वेने प्रवास करतात. महिला प्रवाशांच्या सुरक्षिततेबद्दल नेहमीच प्रश्न उपस्थित केले जातात. अनेक महिलांना रेल्वे प्रवासादरम्यान मिळणाऱ्या त्यांच्या हक्कांविषयी पुरेशी माहिती नसते. माहितीच्या अभावी, त्यांना अनेकदा गैरसोयीचा आणि शोषणाचाही सामना करावा लागतो. आज आम्ही ट्रेनने प्रवास करणाऱ्या महिला प्रवाशांना त्यांच्या 5 विशेष अधिकारांबद्दल सांगणार आहोत, ज्यामुळे त्यांचा प्रवास अधिक सुरक्षित आणि सोपा होईल. प्रत्येक महिलेला हे अधिकार माहीत असणे अत्यंत आवश्यक आहे.
1. तिकीट नसले तरी…असे म्हणतात की जर प्रवाशाकडे तिकीट नसेल, तर त्याला ट्रेनमधून उतरवले जाते आणि दंडही आकारला जातो. पण महिलांच्या बाबतीत हा नियम वेगळा आहे. जर एखाद्या महिला प्रवाशाकडे तिकीट नसेल, तर तिला केवळ रात्रीच्या वेळी ट्रेनमधून उतरवले जाऊ शकत नाही. रेल्वेने हा नियम महिलांच्या सुरक्षेसाठी तयार केला आहे, जेणेकरून रात्रीच्या वेळी कोणत्याही महिलेला प्रवासादरम्यान असुरक्षित वाटू नये.
2. जागा बदलता येतेजर एखादी महिला एकटी प्रवास करत असेल आणि तिला तिच्या जागेमुळे कोणत्याही कारणास्तव असुरक्षित किंवा अस्वस्थ वाटत असेल, तर तिला आपली जागा बदलण्याचा पूर्ण अधिकार आहे. यासाठी ती तिकिट तपासनीस किंवा डब्यातील इतर रेल्वे कर्मचाऱ्यांशी संपर्क साधून योग्य कारण सांगून जागा बदलण्याची विनंती करू शकते. रेल्वे कर्मचाऱ्यांनी तिला सहकार्य करणे बंधनकारक आहे.
3. महिला डब्यात मुलाला घेऊन जाण्याचा हक्कजी महिला ट्रेनमध्ये एकटी प्रवास करते, तिला तिच्या 12 वर्षांपेक्षा कमी वयाच्या मुलाला तिच्यासोबत महिलांसाठी राखीव असलेल्या डब्यात (Ladies Coach) घेऊन जाण्याचा अधिकार आहे. रेल्वेने हा नियम महिला आणि त्यांच्या लहान मुलांच्या सोयीसाठी बनवला आहे, जेणेकरून त्यांना प्रवासादरम्यान सुरक्षित वाटेल. मात्र, 12 वर्षांवरील मुलांना महिलांच्या डब्यात प्रवेश मिळत नाही.
4. महिला डब्यात पुरुषांना प्रवेश नाहीहा एक महत्त्वाचा आणि कडक नियम आहे की महिलांच्या डब्यात कोणताही पुरुष प्रवास करू शकत नाही. तो सामान्य नागरिक असो किंवा सैन्यातील व्यक्ती, कोणालाही महिलांच्या डब्यात प्रवेश करण्याची परवानगी नाही. जर असे कोणी करत असेल, तर त्याला दंड किंवा शिक्षा होऊ शकते.
5. मदतीसाठी दूरध्वनी क्रमांकप्रत्येक महिला प्रवाशासाठी ही माहिती खूप महत्त्वाची आहे. प्रवासादरम्यान कोणतीही अडचण आल्यास, त्रास होत असल्यास किंवा मदतीची गरज असल्यास, महिला त्वरित 139 या क्रमांकावर दूरध्वनी करून मदत मागू शकतात. या क्रमांकावर संपर्क साधल्यावर रेल्वेकडून त्वरित मदत पुरवली जाते, ज्यामुळे प्रवासी सुरक्षित राहतो.
