वीरेंद्र पंडित

नवी दिल्ली: अमेरिकेने पाकिस्तानला पुन्हा गरम केल्याने—केवळ चीनला रोखायचे असेल तर—त्याचे पाश्चात्य मित्र देशही बँडवॅगनमध्ये उतरले आहेत. भविष्यासाठी पुरवठा सुनिश्चित करण्यासाठी, जवळपास दिवाळखोर आणि अयशस्वी झालेल्या राज्यातील सर्वात मोठ्या तांबे आणि सोन्याच्या खाणींमध्ये USD 300 दशलक्ष गुंतवणुकीची घोषणा करून जपान हा पाकिस्तान समर्थक क्लबमध्ये नवीनतम प्रवेशकर्ता बनला.

रेको डिक खाणींमध्ये जगातील पाचव्या क्रमांकाचा तांब्याचा साठा असल्याचे मानले जाते, असे मीडियाने सोमवारी सांगितले.

झपाट्याने बदलणारे भूगतिकी आणि वेगाने बदलणाऱ्या आंतरराष्ट्रीय आघाड्यांमुळे अलिकडच्या काही महिन्यांत चीनने आपला प्रभाव वाढवण्यासाठी या संसाधनांना शस्त्रे बनवताना पाश्चिमात्य देश आणि त्याचे सहयोगी जगभरातील दुर्मिळ पृथ्वी आणि गंभीर खनिजांच्या खाणींवर ताबा मिळवत आहेत.

एकमेव अडचण: या खाणी पाकिस्तानच्या अत्यंत अस्थिर बलुचिस्तान प्रांतातील चगई जिल्ह्यात आहेत, जेथे बलुच अतिरेकी इस्लामाबादपासून नैसर्गिक संसाधनांनी समृद्ध प्रदेश तोडण्याचा प्रयत्न करत आहेत. त्यांच्या दहशतवादी हल्ल्यांनी चीन-पाकिस्तान इकॉनॉमिक कॉरिडॉर (CPEC) आणि त्याचे टर्मिनल पॉइंट, ग्वादर बंदर, अरबी समुद्रातील चिनी हितसंबंधांना आधीच हानी पोहोचवली आहे. बीजिंगने त्याच्या USD 60 अब्ज CPEC प्रकल्पांवरील काम आणि गुंतवणूकही कमी केली आहे.

शिवाय, या खाणी पाकिस्तानच्या इराण आणि अफगाणिस्तानच्या अस्थिर सीमांच्या अगदी जवळ आहेत, जे अलीकडच्या काही महिन्यांत इस्लामाबादचे नवीन हॉटस्पॉट बनले आहेत.

रेको डिक साठा हा एक प्रचंड तांबे-सोन्याचा स्त्रोत आहे, ज्यामध्ये अंदाजे 5.9 अब्ज टन धातूचा महत्त्वपूर्ण सोने आणि तांब्याचा साठा आहे. प्रदीर्घ वादानंतर, 2023 मध्ये पाकिस्तान आणि बॅरिक गोल्ड यांच्यात मागील समस्यांचे निराकरण करण्यासाठी नवीन करारावर स्वाक्षरी करण्यात आली. आशियाई विकास बँकेसारख्या संस्थांच्या गुंतवणुकीसह त्याचे वित्तपुरवठा सुरक्षित करण्यात आला आहे. 2028 च्या उत्तरार्धात कॉपर कॉन्सन्ट्रेटचे उत्पादन सुरू होण्याची अपेक्षा आहे.

अहवालानुसार, रेको डिकमध्ये एकूण खनिज संसाधने 5.9 अब्ज टन धातू आहेत, तांबे अंदाजे 12.3 दशलक्ष टन आणि सोने 22 दशलक्ष औंस पर्यंत आहे. प्रारंभिक खाणीचे आयुष्य किमान 37 वर्षे असते, परंतु बेहिशेबी खनिजांसह ते 80 वर्षांपर्यंत वाढू शकते. रेको डिक मधील ठेव ही कमी दर्जाची तांबे पोर्फरी आहे.

बांधकामाच्या टप्प्यात 7,500 नोकऱ्या आणि एकदा पूर्णतः कार्यान्वित झाल्यानंतर सुमारे 4,000 नोकऱ्या निर्माण होण्याचा अंदाज आहे.

जपान बँक फॉर इंटरनॅशनल कोऑपरेशन (JBIC) आणि इतर जपानी संस्था या प्रकल्पात गुंतवणूक करण्याची तयारी करत आहेत, ज्यामुळे टोकियोला पुढील वर्षांमध्ये टंचाईचा सामना करावा लागण्याची शक्यता असलेल्या गंभीर खनिजांचा पुरवठा सुरक्षित करण्यात वाढती स्वारस्य आहे. निक्की आशिया नोंदवले.

या घडामोडीचा एक भाग म्हणून, पाकिस्तानचे अर्थमंत्री मुहम्मद औरंगजेब यांनी ऑक्टोबरमध्ये वॉशिंग्टनमध्ये JBIC गव्हर्नर नोबुमित्सू हयाशी यांची भेट घेतली आणि “रेको डिक कर्जदार समूहात सामील होण्याच्या JBIC च्या औपचारिक वचनबद्धतेचे स्वागत केले.”

ते म्हणाले की, या निर्णयामुळे गुंतवणूकदारांचा विश्वास बळकट होईल आणि जपानी व्यवसायांना पाकिस्तानमध्ये त्यांचा ठसा वाढवण्यासाठी प्रोत्साहन मिळेल. JBIC प्रकल्पासाठी सुमारे USD 300 दशलक्ष वचनबद्ध करण्याचा मानस आहे, पुढील वर्षाच्या सुरुवातीस कर्ज करार अंतिम होण्याची अपेक्षा आहे.

कन्सल्टन्सी फर्म डिग्बी वेल्सच्या अहवालानुसार, हा प्रकल्प दोन टप्प्यात विकसित केला जाईल, प्रत्येक वर्षी 45 दशलक्ष मेट्रिक टन धातूवर प्रक्रिया करण्यासाठी आणि 26 टक्के आणि 30 टक्के दरम्यान तांबे ग्रेडसह 800,000 टन तांबे घनता तयार करण्यासाठी डिझाइन केले जाईल.

जेबीआयसी ही रेको डिकमध्ये स्वारस्य दाखवणारी एकमेव जपानी संस्था नाही. कोमात्सु या अग्रगण्य खाण उपकरणे उत्पादक कंपनीने प्रकल्पासाठी अवजड यंत्रसामग्रीचा पुरवठा करण्यासाठी या वर्षाच्या सुरुवातीला USD 440 दशलक्ष करारावर स्वाक्षरी केली. कंपनी कराचीमध्ये एक युनिट स्थापन करण्याची आणि जपान आणि इतर देशांतील तज्ञांना तैनात करण्याची योजना आखत आहे.

जपानचा सहभाग आशियाई विकास बँक (ADB) द्वारे विस्तारित आहे, जेथे जपान आणि यूएस प्रत्येकी 15.5 टक्के हिस्सा धारण करतात, ज्यामुळे ते सर्वात मोठे भागधारक बनतात. आजपर्यंतचे सर्व ADB अध्यक्ष जपानी नागरिक आहेत. ऑगस्टमध्ये, ADB ने USD 300 दशलक्ष किमतीचे कर्ज मंजूर केले आणि रेको डिक प्रकल्पासाठी USD 110 दशलक्ष क्रेडिट हमी वाढवली.

तांबे अनेक जागतिक उद्योगांसाठी महत्त्वपूर्ण आहे, अक्षय ऊर्जा पायाभूत सुविधा, इलेक्ट्रिक वाहने, बॅटरी, स्मार्टफोन्स आणि डेटा केंद्रांना उर्जा देते. तथापि, इंटरनॅशनल एनर्जी एजन्सी (IEA) ने अलीकडील अहवालात चेतावणी दिली आहे की तांबे आणि लिथियमचा मोठा तुटवडा आहे, 2035 पर्यंत घोषित प्रकल्पांमधून खनन पुरवठा अपेक्षित आहे.

जागतिक तांब्याचा तुटवडा जाणवत असताना, रेको डिकमधील जपानची वाढती गुंतवणूक, जागतिक निर्यात बाजारपेठेतील प्रमुख पुरवठादार म्हणून पाकिस्तानची क्षमता वाढवताना, गंभीर संसाधनांपर्यंत दीर्घकालीन प्रवेश सुरक्षित करण्याच्या धोरणावर अधोरेखित करते.